İlk ifade ortaya çıktı: Madenci Sayıştay'ı doğruluyor

Can Bursalı

Bartın'ın Amasra ilçesinde 14 Ekim'de 41 madencinin hayatını kaybettiği maden patlamasıyla ilgili soruşturmanın detayları ortaya çıkmaya başladı. İfadesine başvurulan madencilerden biri savcılığa 2019 yılında işe alınanların hemen usta yapıldığını, 2009 yılındaki tecrübeli madencilerin geri hizmete çekildiğini belirtti. Sayıştay'ın patlamanın yaşandığı Amasra Taşkömürü İşletmesi'ne yönelik 2020 raporunda da 2019 yılındaki işçi alımından sonra iş kazalarının arttığı tespiti yapılmıştı.

Maden patlamasıyla ilgili yürütülen soruşturmada henüz gözaltına alınan ya da şüpheli sıfatıyla ifadesine başvurulan kimse yok. Savcılığın soruşturmada madende çalışan işçilerin ifadelerine başvurduğu öğrenildi. Madencilerden birinin ifadesine de DW Türkçe ulaştı.

"Tecrübeli işçiler geri hizmete alındı"

Tutanaklara göre ifadesi alınan madenciye savcı, "Maden ocağında meydana gelen kaza öncesinde olağandışı herhangi bir durum veya eksiklik dikkatinizi çekti mi? Çektiyse bu duruma ilişkin bir başvurunuz oldu mu? Oldu ise bu durumu hangi yetkiliye ne şekilde ilettiniz? İlettiğiniz soruna ilişkin herhangi bir işlem yapıldı mı? Yapıldı ise hangi işlemler yapıldı?" sorusunu yöneltti.

Madenci de yanıtında 2019 yılında işçi alımı olduğunu belirterek bu işçilerin 1-2 yıl içinde usta yapıldığını anlattı. Madenci, "2009 yılında giren tecrübeli işçileri geri hizmete aldılar, başka boşluklara yerleştirdiler. 2019 yılında başlayan işçileri nezaretçi veya nöbetçi mühendis başlarında olmadan madene soktular, çalışmaya gönderdiler" ifadelerini kullandı.

Sayıştay'ın 2020 yılında Amasra Taşkömürü İşletmesi'nde yaptığı incelemeler sonunda hazırlanan raporda, 2019 yılında 168 madencinin işe alındığına ve bu madencilere 25 günlük eğitim verildiği belirtilerek "Bu işçilerin işçilerinin çalışmaya başlamasıyla beraber 2019 yılı Temmuz ayından başlayarak iş kazalarında belirgin artışlar meydana gelmiştir" tespiti yapılmıştı.

Raporda ayrıca, 2019 yılında 190 kazada 72 kişinin, 2020 yılında ise 164 kazada 64 kişinin yaralandığına dikkat çekilmişti.

"Nezaretçiler işçilerden sonra işbaşı yapıyordu"

Madenci, ayrıca madendeki nezaretçilerin işçilerden 1-2 saat sonra işbaşı yaptığına da vurgu yaptı. Madenci ifadesinde "Mesela vardiya 16.00'da başlıyor. İşçi madene giriyor, nezaretçi ise 19.00 - 20.00 saatlerinde içeri giriyor" şeklinde konuştu.

Oysa iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uygun çalışılmasını ve tedbirlerin alınarak güvenli iş ortamı sağlama, üretimi ile nakliyeyi denetleme görevleri olan maden nezaretçisinin her an madende olması, Maden Kanunu'nun 29. maddesine göre zorunlu.

Sayıştay raporunda iş disiplini vurgusu

Sayıştay'ın 2020 yılı raporunda, "Alınan önlemlere rağmen devamsızlıkların önlenememesi, iş disiplininin sağlanamaması" bölümü de yer alıyor. Bu bölümdeki tespitlerde, şu ifadeler yer alıyordu:

"Müessese çalışmalarında, devamsızlık yapan işçilerin bulunduğu, bazı işçiler tarafından olağan sayılamayacak sıklıkta hastane izinleri kullanıldığı ve sağlık raporları alındığı, personel devam ve kontrol sistemi uygulamalarında aksaklıklar olduğu ve bunların iş disiplininin bozulmasına yol açtığı görülmüştür."

Madenci ayrıca "Birçok işçi işimden olurum düşüncesiyle ifadelerini korkarak, baskı altında vermektedir. Doğruları söyleyemeyen işçiler var" dedi. Madenci ifadesinde başka madencilerin patlamadan birkaç gün önce mühendislere "Gaz sızıntısı var, koku var. Burası patlayabilir" dediklerini, buna rağmen herhangi bir önlem alınmadığını da dile getirdi.