Barışa bir adım daha… Çin ve ABD anlaştı...

Kısa Dalga Bülten – Daily, 13 Mayıs 2025

Kısa Dalga’dan herkese merhaba…

MHP lideri Devlet Bahçeli'nin Abdullah Öcalan'a çağrısıyla başlayan yeni çözüm sürecinde beklenen açıklama geldi. PKK silah bırakma ve örgütü feshetme kararını duyurdu.

Açıklamanın coşkusu en çok Diyarbakır'da hissedildi; CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu kutlamalara katılarak halay başı oldu.

PKK'nın açıklaması sonrası hükümet, MHP ve DEM Parti cephesinden yapıcı ve olumlu açıklamalar gelirken CHP temkinli davrandı; sürecin şeffaflıkla yürütülmesi çağrısı yaptı. İYİ Parti tarafında ise açıklamanın içeriğine karşı tepki hakimdi.

Detaylara geçelim...

Fil Hafızası

12 Mayıs 2005

PKK lideri Abdullah Öcalan, 29 Haziran 1999'daki karar duruşmasında, ‘ayrılıkçılık’ ve ‘vatana ihanet’ suçlarından oybirliği ile idama mahkûm edildi. 2002'de TBMM’nin idam cezasını kaldırmasının ardından Öcalan'ın cezası ağırlaştırılmış müebbet hapse çevrildi. 12 Mayıs 2005'te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Öcalan davasında Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin adil yargılama, uzun süre gözaltında tutma, idam cezası ile yargılamayı düzenleyen üç maddesini ihlal ettiğine karar verdi. Mahkeme, Abdullah Öcalan'ın yeniden yargılanmasını tavsiye etti. Ancak Türk mahkemeleri hükmün tarafsız olmadığına karar kıldı ve Öcalan'ı yeniden yargılamayı reddetti.

Neler oldu?

PKK, kongresinin sonuç bildirgesini açıklayarak fesih ve silah bırakma kararını resmen duyurdu. Bildirgede TBMM başta olmak üzere bütün kesimlere 'sorumluluk alma, barış ve demokratik toplum sürecine katılma' çağrısı yapıldı. "Söz konusu kararların uygulanması Önder Apo'nun süreci yürütüp yönlendirmesini, demokratik siyaset hakkının tanınmasını ve sağlam bütünlüklü bir hukuki güvenceyi gerektirir" denilen bildirgede, 'Ortak Vatan ve Eşit Yurttaşlık' temelinde çözüm vurgusu yapıldı.

Ekim ayında yaptığı çağrılarla süreci görünür hale getiren ve destek veren MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, PKK'nın kararına ilişkin açıklamasında “Türk vatanının her yöresine emek, sabır ve fedakârlıkla ekilen barış tohumları umutla sulanmış, nihayet tomurcuklanmış ve çiçek açmıştır” ifadelerini kullandı. Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum ise "Kürtler, Türk Milletinin asli kurucu bileşenidir. Kürtler, Türk Milletinin ayrılmaz parçası sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ve daimi sahibidir" ifadelerini kullandı.

PKK'nın kararının ardından toplanan DEM Parti Merkez Yürütme Kurulu adına açıklama yapan Parti Sözcüsü Ayşegül Doğan, “Bu büyük fırsatı heba etmemeliyiz. Bu ertelenemez bir konu değil, bu kutsal bir sorumluluktur” diyerek demokratik sürece katılım çağrısı yaptı. İmralı heyeti üyesi Pervin Buldan ise hayatını kaybeden Sırrı Süreyya Önder'i andı, bundan sonrası için Meclis'in üzerine düşen sorumluluklara işaret etti.

Çin ve ABD arasında geçici bir süre karşılıklı gümrük tarife indirimi kararı alındı. Buna göre Çin, 90 gün boyunca ABD'ye uyguladığı tarifeleri yüzde 125'ten yüzde 10'a düşürecek. ABD ise Çin'e yönelik tarifeleri aynı dönemde yüzde 145'ten yüzde 30'a indirecek.

Hollandalı bankacılık devi ING, dolar/TL kurunun yılın ilk yarısında 39,44; yıl sonunda ise 43 olarak öngördüğünü açıklarken, enflasyonu yüzde 30'un altında beklemeye devam ettiklerini bildirdi.

Gündem

PKK'nın silah bırakma sürecinin üç aşamalı bir planla, üç ayrı bölgede ve uluslararası gözlemciler ile Birleşmiş Milletler gözetiminde gerçekleşeceği öne sürüldü.

AKP Sözcüsü Ömer Çelik PKK'nın fesih kararına ilişkin "Bu kararın fiilen uygulanması ve tüm boyutlarıyla gerçekleşmesi gerekmektedir. Yeni bir dönemin kapısı açılacaktır" diye konuştu. AKP Genel Başkan Yardımcısı Efkan Ala ise "Gelinen bu önemli aşamada, yapılacak çalışmalara ve sürecin yönetimine ilişkin mekanizmalar gerektiği biçimde işletilecektir" değerlendirmesini yaptı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da 'önemli karar' nitelemesini kullandı, "Atılması gereken adımlar var" dedi.

PKK kararı sonrası DEM Parti Eş genel Başkanı Tuncer Bakırhan'dan "Umarım bu süreci barışla taçlandırırız" açıklaması gelirken, HDP'nin tutuklu eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, "Bu tarihi adımı Sırrı Bey’in hatırası doğrultusunda atılmış büyük bir adım olarak coşkuyla karşılıyoruz" mesajını gönderdi.

PKK'nın kararına CHP'den ilk yorumu Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır yaptı. “Bu süreci Şamil Tayyar’dan duymamalıyız. Parlamentoda temsil edilen partilerle şeffaf biçimde yürütülmelidir" dedi.

İYİ Parti cephesinde ise silah bırakma ve fesih kararı değil PKK açıklamasının içeriği gündemdeydi. Parti lideri Müsavat Dervişoğlu 'iktidarı ve ortaklarını' suçlayarak açıklamayı 'kabul edilemez' buldu. Bu haftaki grup toplantılarını 'bütün bu olanları protesto etmek amacıyla' Lozan Parkı'nda gerçekleştireceklerini duyurdu.

Irak Kürdistan Bölge Yönetimi Başkanı Neçirvan Barzani PKK'nın kararına "Bunu bölge için yeni bir sayfa açacak tarihi bir adım olarak değerlendiriyoruz" diye konuştu.

Gazeteci Uğur Mumcu, Ahmet Taner Kışlalı, Muammer Aksoy ve Bahriye Üçok'un cinayetlerine ilişkin Umut Davası'nda tanık olmasına karar verilen eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar'a yapılan tebligatların ulaşmaması üzerine Ağar'ın video konferans yoluyla dinlenmesine karar verildi.

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, bu hafta Genel Kurul'u yönetmesi için CHP Milletvekili Gülizar Biçer Karaca'nın yerine MHP Milletvekili Celal Adan'ı TBMM Başkanvekili olarak görevlendirdi. Karaca, Meclis'in 16 Nisan tarihli birleşiminde AYM'nin Can Atalay’ın milletvekilliğinin düşürülmesi işleminin yok hükmünde olduğuna ilişkin hak ihlali kararını okutmuştu.

27 Mayıs askeri darbesinin ardından asılarak idam edilen Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan'ın yargılandığı Yassıada'da kurulan otelin ilanında 'Nefes kesen manzarasının keyfine varacaksınız' ifadeleri yer aldı.

Erzurum Valisi Mustafa Çiftçi, oğlunun tepki çeken çakarlı araç videosuyla ilgili "Beşer, şaşar" ifadelerini kullandı. Sokak hayvanları savunucularına kızarak "Aynı hassasiyeti genç bir delikanlıdan esirgediler" diyerek oğlunu savundu.

Amasya'da 4,4 ve 4,2 büyüklüğünde olmak üzere arka arkaya iki ayrı deprem meydana geldi.

İstanbul'da 3.3 büyüklüğünde deprem oldu.

Ekonomi

ABD ve Çin anlaşmasının ardından, güne 3 bin 325 dolardan başlayan ons altın 3 bin 219 dolara kadar geri çekildi.

ABD ve Çin'in gümrük tarifelerinde anlaşmaya varmasıyla, küresel kripto para piyasasının değeri, Bitcoin dahil 24 saatte yüzde 1,04 artarak 3 trilyon 370 milyar doların üzerine çıktı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, bankalara faiz için yeni sınır getirdi. Buna göre, konsolide ve konsolide olmayan bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski için hesaplanan standart rasyo yüzde 15’i aşamayacak.

Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşu Fitch Ratings, Türk borç sermaye piyasasının iç siyasi zorluklara ve ABD'nin gümrük vergilerini artırmasıyla şiddetlenen küresel makroekonomik dalgalanmalara rağmen büyümeye devam ettiğini söyledi.

Bankacılık sektöründe 19 Mart sonrasında ticari kredilerde hem döviz hem de TL cinsi takipteki alacak bakiyesi artışı aynı dönemde bireysel kredilerde yaşanan artışın üzerine çıktı. Ticari kredilerde takipteki alacak yüzde 15,3, bireyselde yüzde 11,4 arttı.

Türkiye'nin otomotiv üretimi, yılın ilk dört ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2 azalarak 464 bin 290 adete gerilerken, toplam otomotiv ihracatı yüzde 5 artarak 12,5 milyar dolar oldu.

TÜİK verilerine göre, inşaat maliyet endeksi martta aylık bazda yüzde 1,53, yıllık bazda yüzde 23,23 artış kaydetti. Böylelikle, yıllık bazda inşaat maliyeti yaklaşık 4 yılın en düşüğüne geriledi.

Resmi Gazete'de yayımlanan değişikliğe göre, Hazine’ye vadesi geçmiş borcu ve süresinde ödenmemiş SGK’ya prim borcu olan ilgili yönetmelik kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları dış kaynak alamayacak.

Ticaret satış hacmi martta yıllık bazda yüzde 10,8, perakende satış hacmi de yüzde 9,2 artış gösterdi.

Avrupa Merkez Bankası, 2002'den bu yana tedavülde olan euro banknotlarını yenileme kararı aldı. Yapılacak değişikliklerle banknotların hem dayanıklılığı artırılacak hem de sahteciliğe karşı güvenliği üst seviyeye çıkarılacak.

Mey Rakı Grubuna zam geldi.

Dünya

Katar, 2018 yılında Cumhurbaşkanın Recep Tayyip Erdoğan’a uçak hibe etmesinin ardından şimdi de ABD Savunma Bakanlığı filosuna 'başkanlık uçağı' olarak katılacak Boeing 747-8 uçağı hediye etti.

Hamas, ABD ve İsrail vatandaşı rehine Edan Alexander'ı serbest bırakacağını duyurdu. Kaynaklara göre, rehinenin teslimi için İsrail Gazze'ye yönelik operasyonlarını bugün için durdurdu.

İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin kuzeyinde yerinden edilen Filistinlilerin sığındığı bir okulu bombalaması sonucu aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 16 kişi yaşamını yitirdi.

Almanya Hükümet Sözcüsü Stefan Kornelius, Rusya'nın Ukrayna ile ateşkes anlaşmasına varmaması halinde Avrupalı ortaklarla birlikte Rusya'ya karşı yeni yaptırımlar uygulanacağını bildirdi.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, 15 Mayıs’ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Türkiye görüşmeyi kabul ettiğini duyurdu.

İngiltere Başbakanı Keir Starmer, hükümet politikasında yapacakları değişikliklerle göçmenlik sisteminin her alanını sıkılaştıracaklarını ve böylelikle net göçü önemli ölçüde azaltacaklarını duyurdu.

Norveç Varlık Fonu, işgal altındaki Batı Şeria'da yerleşimlere yakıt temin ettiği gerekçesiyle İsrail merkezli "Paz" şirketindeki tüm hisselerini sattığını açıkladı.

Yeni Papa 14. Leo Vatikan'daki ilk pazar konuşmasında, Gazze'de acil ateşkes, rehinelerin serbest bırakılması ve insani yardım; Ukrayna'da ise adil ve kalıcı bir barış çağrısında bulundu ve “parça parça üçüncü dünya savaşı” olarak nitelendirdiği küresel çatışmalara son verilmesini istedi.

Kültür - Sanat - Yaşam

Uluslararası Kadın Yönetmenler Festivali'nde Ulusal Altın Makara Uzun Metrajlı Film Ödülü, Belkıs Bayrak’ın yönettiği 'Gülizar' filmine verildi. En İyi Yönetmen Ödülü ise 'İkarus' adlı yapımıyla Gökşin Doğa Egesoy’a verildi.

13 Mayıs’ta başlayacak olan 78. Cannes Film Festivali, Juliette Binoche’un jüri başkanlığında sinemaseverlerle buluşacak. Scarlett Johansson, Kristen Stewart ve Harris Dickinson gibi isimler, bu yıl Cannes’da yönetmen olarak boy gösterecek.

Bu yıl 71.’si gerçekleşen Sait Faik Hikâye Armağanı’nı Burçe Bahadır, "Şimdi Dönecek Dünya" isimli kitabıyla kazandı.

Adana Rum Kilisesi (Aya Nikola Kilisesi), Adana İl Halk Kütüphanesi'nin ziyaretçilerine hizmet vermeye başlayacak. 6 Şubat depreminde hasar aldığı niçin yıkım kararı verilen kütüphane, Adana Rum Kilisesi'ne taşınacak.

Spor

Trabzonspor ile Galatasaray arasında oynanacak Ziraat Türkiye Kupası finalinde hakem Cihan Aydın düdük çalacak.

Trendyol Süper Lig'e yükselen Kocaelispor, teknik direktör İsmet Taşdemir ile yollarını ayırdı.

İspanya'da düzenlenen Kadınlar Avrupa Grand Prix'sinde milli bilardocu Gülşen Degener, gümüş madalya elde etti.

Normal sezonun dün tamamlandığı Trendyol 1. Lig'de Kocaelispor'dan Oğulcan Çağlayan ile Solwie Energy Fatih Karagümrük'ten Wesley Moraes, yirmi birer golle en fazla gol atan isimler oldu.

Günün önerisi

"Şimdiye kadar ki süreçte (ve muhtemelen bundan sonrada) hep 'avcının hikayesini' dinledik, dinleyeceğiz. Ancak bir de 'karşı tarafın hikayesi' vardır değil mi?"

Yavuz Halat yazdı:

PKK feshedildiğinde, Türkiye’de ve Ortadoğu’da neler değişecek?