REYHANLI- Suriye’de özellikle IŞİD'den kurtarılan bölgelerden göç hareketliliği ile yol alarak sınırı geçen ya da Suriye tarafında bulunan refakatsiz çocuklar INTERPOL’ün de dahil olduğu süreçle Ankara-Moskova, İngiltere ve Avrupa başkentleri arasında sürdürülen diplomasi trafiğiyle ailelerine teslim ediliyor.
SURİYE SINIRINDAKİ YETİMHANELER
IŞİD’e katılmış yabancı uyruklu savaşçıların sahada dolaşırken bulunan ya da sınıra kadar ulaşan “refakatsiz çocukları” sınır güvenliği tarafından Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın yanı sıra yetimhane yetkililerine teslim ediliyor. Yabancı uyruklu savaşçıların çocuklarını Türkiye’den geri alma konusunda en etkin çalışmayı yürüten ülkenin Rusya olduğu belirtildi. Rusya’yı İngiltere, Fransa, Almanya, Norveç ve Danimarka takip ediyor. Çocukların ülkelerine gönderilme sürecini Aile ve Sosyal Politikalar, İçişleri ve Dışişleri Bakanlıkları ortaklaşa çalışma ile yürütüyor. Çeşitli ülkelerden çocukları IŞİD’e katılan ailelerin INTERPOL’e ulaşan “kayıp” dosyalarında, çocuklarının IŞİD’e katılmak üzere Suriye’ye gittiği bilgisi, torunlarının olabileceği gibi bilgiler yer alıyor.
ÇOCUK VE YAKINLARINDAN DNA ÖRNEĞİ ALINIYOR
INTERPOL’ün de devreye girmesiyle, Türkiye’de Sosyal Hizmetler ve sınırdaki yetimhanelerde koruma altına alınan çocukların DNA örneği ile yabancı savaşçının geldiği ülkedeki birinci derece yakınlarından alınan DNA örneği karşılaştırıyor. Yakınlık dereceleri her iki ülkenin Adli Tıp Kurumları’nda yapılan testle doğrulanıyor. Kimlik doğrulamasının ardından ülke başkentlerinden gelen yetkililer ve Türkiye Cumhuriyeti’nde görevli diplomatlar tarafından çocuklar teslim alınıyor. Reyhanlı yabancı ülke savaşçılarının refakatsiz çocukların teslim edilme sürecinde en etkin çalışma yürütülen sınır kasabalarının başında geliyor.
KAMPLARDA 20 BİN ÇOCUK VAR
IŞİD’ten kurtarılan bölgelerde ele geçirilen IŞİD’liler, eş ve çocukları Suriye'nin kuzeydoğusundaki Haseke kentine bağlı Hol kasabasının yakınındaki Al Hol ve Al Roj Kamplarında tutuluyor. Suriye Demokratik Güçleri denetimindeki kampın basın yayın enformasyon yetkililerine, elektronik posta yoluyla yönelttiğimiz sorulara, kamplarda çoğunluğu Irak ve Suriyeli olmak üzere 30’a yakın ülkeden 50 bine yakın kişinin yaşadığı ve bu sayının yaklaşık 20 binini çocukların oluşturduğu bilgisi verildi. Kampın çok sıkı güvenlik önlemi ile korunan “özel bölümünde” ise IŞİD saflarında çatışırken yakalanan cihatçılar, eş ve çocukları tutuluyor.
KAMPLARDA BİN SEKİZYÜZÜ AŞKIN TÜRKİYELİ VAR
“Özel bölüm“de 2 bin kadın ve 8 bine yakın çocuk bulunuyor. Verilen “tahmini” bilgiye göre kampta, IŞİD için savaşırken eşlerini kaybetmiş 200’ü aşkın Türkiyeli kadın yaşıyor. Kadınlarla birlikte 800’ü aşkın çocuk bulunuyor. Suriye güvenlik güçlerince çatışmalarda yakalanan IŞİD’lilerin tutulduğu kampın “özel bölümünde” ise 200’e yakın Türkiyeli IŞİD militanı tutuluyor. “Radikaller” olarak nitelenen bu kişilerin çocuk ve eşleri de kampın özel biriminde tutuluyor. Özel bölümdeki kadın ve çocukların sayısı da (çok eşliler) 700’ün üzerinde. Son tahlilde El Hol Kampı’nın tamamında bin 800’ü aşkın Türkiyeli bulunuyor.
IŞİD’LİLER AİLELERİNE MEKTUP GÖNDEREBİLİYORDU
Kampta tutulanlar uluslararası savaş hukuku gereği, ülkelerindeki aileleriyle Uluslararası Kızılhaç Komitesi aracılığıyla mektup üzerinden haberleşme imkanına sahipti. Suriye Demokratik Güçleri’nin onayı ile Uluslararası Kızılhaç Komitesi ekipleri, ayın belirli günlerinde kampta kalanların ülkelerindeki ailelerine/ebeveynlerine yazdıkları mektupları teslim alıyordu. Uluslararası Kızılhaç yetkilileri mektupları bölgedeki insani yardım kuruluşları aracılığıyla Kızılay’a iletiliyordu. Kızılay’da uzman bir ekip mektupları okuyup denetimden geçirdikten sonra IŞİD’lilerin Türkiye’deki ailelerine gönderiyordu. Fakat İçişleri Bakanlığı geçtiğimiz aylarda bu uygulamaya son verdi.
Türkiye’nin Al Hol ve Al Roj kampında tutulan kadın ve çocuklara yönelik tutumuna ilişkin ayrıntıları dün yayımlanan haberimde aktarmıştık. Aileler kendi imkanları ile Türkiyeli kadın ve çocukları ülkeye getirmek için insan kaçakçıları ile anlaşma yoluna gidiyor.
RUSYA AL HOL VE AL ROJ’DAN 75 REFAKATSİZ ÇOCUĞU TESLİM ALDI
Suriye Demokratik Güçleri, Al Hol ve Al Roj Kamplarında tutulan Rus uyruklu yaşları 2 ile 14 arasında değişen, IŞİD’li savaşçılara mensup 75 çocuğu, geçen yıl Ekim ve Aralık aylarında Rusya İnsan Hakları Komiseri Anna Kuznetsova ve beraberindeki heyete teslim etmişti. Rusya’ya teslim edilen çocukların ortak özellikleri refakatsiz, yani anne ve babalarını kaybetmiş olmalarıydı.
IŞİD BÖLGESİNDE DOĞAN ÇOCUKLAR ANA DİLLERİNİ BİLMİYOR
Kampların dışında IŞİD’in işgal ettiği bölgelerden çekilme sürecindeki çatışmalarda ebeveynlerini kaybeden ve bakıma muhtaç durumdaki çocukların akıbetleri ise araştırmaya değer bir konu. Bölgedeki kaynaklara göre refakatsiz çocukların bir bölümü Türkiye’nin denetimindeki bölgelerde kurulan yetimhanelerde bulunuyor. Çocukların büyük bölümünün uyruklarına ilişkin net bir bilgiye ulaşmak; yaşlarının küçüklüğü ve bölgede doğdukları için ana dilleri yerine Arapça öğrenmeleri gibi nedenlerle zorlaşıyor. Refakatsiz çocuklardan kendi imkanları ile sınıra gelenlerin sayısı da bir hayli fazla. Refakatsiz olduğu tespit edilen çocuklardan Suriyeli olanlar bölgedeki yetimhanelere, farklı uyruklara mensup olduklarını beyan edebilen az sayıdaki çocuk ise Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı yetkililerine teslim ediliyor.
İSTANBUL VE ÜLKE BAŞKENTLERİNDE DNA TESTİ YAPILIYOR
Yakınları IŞİD’e katılan yabancı ülkelerde yaşayan aileler INTERPOL aracılığıyla çocukları kayıt altına aldırıyor. Yabancı uyruklu çocuklar Aile Bakanlığı tarafından teslim alındıktan sonra emniyet güçleri ile ortak çalışma yürütülüyor. Bu süreçte INTERPOL aracılığıyla çocukların DNA testleri isteniyor. Suriye tarafındaki yetimhanelerde tutulan refakatsiz çocuklar da özellikle Rusya’nın sıkı denetimi ile aynı prosedüre tabi tutuluyor. Çocuklar ve onları almak üzere ülkelerinde bekleyen yakınlarından (dede/büyükanne/teyze/amca) alınan DNA örnekleri İstanbul Adli Tıp Kurumu’nda teste tabi tutuluyor.
MOSKOVA VE ANKARA ELÇİLİK YETKİLİLERİ REYHANLI'YA GELİYOR
DNA testleri uyan çocuklar için yakınları harekete geçiyor. Reyhanlı’da özellikle Rus uyruklu olduğu DNA testleri ile tescil edilen çocuklar Moskova’dan gelen yetkililerin yanı sıra Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliği diplomatlarının eşliğinde Emniyet ve Aile Bakanlığı yetkilileri tarafından Reyhanlı’da teslim ediliyor. Son üç yıl içinde, Rusya’nın yanı sıra IŞİD’e katıldıktan sonra sınırı geçen ve yakalanan, yargılaması devam eden İngiltere, Fransa, Almanya, Norveç ve Danimarka uyruklu IŞİD’e mensup ailelerin çocukları, Türkiye Büyükelçiliği diplomatik misyonları ve ülke başkentlerinden gelen yetkililer tarafından ülkelerine götürüldü.
SOKAKLARDA YAŞAYAN REFAKATSİZ ÇOCUKLAR
Türkiye-Suriye sınır hattındaki il ve ilçelerde çok sayıda refakatsiz Suriyeli çocuk bulunduğu belirtiliyor. Antakya merkez ve ilçelerde sokaklarda, inşaat içlerinde yaşayan çocukları görmek mümkün. Reyhanlı’da faaliyet gösteren İHH, Sadakataşı Derneği, İyilik İçin El Ele Derneği, Darül Cerha El Vefa, Darül Hayat, Beşir Derneği, Deniz Feneri gibi dernekler de yetimhanelerinde refakatsiz çocuklara bakıyor. Sınırda ya da çatışmalı alanda güvenlik güçlerince bulunan Suriyeli çocuklar ise sınır güvenliği tarafından Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na teslim ediliyor.
SURİYELİ ÇOCUKLARIN BEYANLARI ESAS ALINIYOR
Suriyeli çocuk eğer 12 yaşından büyükse ve sosyal hizmet görevlisine “Suriye’de akrabalarım var” der ise, Suriye’deki yakınlarını bulma süreci başlıyor. Bu süreçte bölgedeki askeri ve sivil güçler ile Kızılay yetkilileri etkin rol oynuyor. Türkiye’de bulunan refakatsiz çocuğun Suriye’deki akrabalarına ulaşılırsa, söz konusu kişiler Türkiye-Suriye sınırına getiriliyor. Çocuk da eş zamanlı olarak güvenlik güçlerince sınıra ulaştırılıyor. Suriyeli çocuk ile yakınları sınırda karşılaştırılıyor. Çocuk sözlü olarak “bu kişiler yakınımdır” derse beyan esas alınıyor ve DNA testi yapılmadan çocuklar sınırın öte tarafında bekleyen yakınlarına teslim ediliyor.