GÖKHAN TAN
Ragıp Gümüşpala Caddesi’nde, İSKİ’nin su baskınlarını önlemek üzere inşa ettiği Unkapanı Yağmursuyu Tüneli güzergâhındaki sur, İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin yürüttüğü kazıyla açığa çıkarılmıştı. İstanbul IV Numaralı Kültür Varlıklarını Bölge Koruma Kurulu 24 Kasım 2021’de suru, korunması gerekli kültür varlığı olarak tescillemişti. Kurul, sur üzerinde yaklaşık bir yıl süren ölçüm ve belgeleme çalışmaları ve uzman raporları doğrultusunda İSKİ’nin tünel inşası için sunduğu üç alternatiften birini, 7 Eylül’de gerçekleştirdiği toplantıda kabul etti.
Kısa Dalga’nın başvurduğu İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ), Koruma Kurulu’nun onayladığı proje hakkında bilgi vermeyi ve konuyla ilgili soruları cevaplamayı reddediyor. Kısa Dalga bu nedenle, onaylanan proje hakkında bilgi sahibi ve isminin paylaşılmasını istemeyen üç farklı kaynakla görüştü.
Kaynakların verdiği bilgiye göre alt alta iki tünel surun içinden geçecek ve tünellerin inşasından sonra sur, özgün malzemesiyle tekrar inşa edilecek ve üzeri örtülecek. Tünel inşası tamamlandıktan sonra cadde trafiğe açılacağı için sur, eskisi gibi yeraltında kalacak.
Değerlendirme sürecinde Koruma Kurulu, tünellerin surla çakışmamasını ve bunun hattın bir başka yere kaydırılmasını da istedi. Ancak sur her iki yönde de kesintisiz devam ettiği için tünellerin geçeceği bir boşluk bulunamadı.
Tünel güzergâhının değiştirilmemesine gerekçe oluşturan ikinci bir neden de İSKİ’nin, İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Hidrolik Birimi’nden aldığı rapor. Rapora göre İSKİ’nin önerdiği güzergâh hidrolik açıdan en uygun yer. Diğer olası güzergâhlar, yükseklik farkı ve genişlik şartları nedeniyle yağmur suyunun verimli toplanabilmesi için uygun değil.
İSKİ REDDETTİ
Güzergâhın değişmemesi üzerine Koruma Kurulu, tünellerin surun altından geçirilmesini istedi. Kaynakların aktarımına göre bu seçenek de “suyun debisi sağlanamayacağı” gerekçesi ile İSKİ tarafından reddedildi. İSKİ’nin sunduğu üçüncü ve son alternatif ise tünellerin geçeceği bölgede surun yıkılmadan, kesit olarak yeryüzüne taşınıp, sergilenmesiydi. Bu alternatif de, surun özgün yerini ve karakterini kaybedeceği gerekçesi ile kurul tarafından onaylanmadı.
NE KADARI YIKILACAK?
İSKİ’nin paylaşmayı reddettiği projenin detayları ve sur geçilirken ne kadar yıkım yapılacağını belli değil. Kurumun resmi sitesinde, Unkapanı Yağmursuyu Tüneli inşasında kullanılacak tünel açma makinesinin (TBM) çapının 3,4 metre olduğu belirtiliyor. Alttan ve üstten yarım metre çalışma pay da eklendiğinde, her bir tünel için surda ihtiyaç duyulan genişliğin çapı 4,4 metreyi buluyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun yapımını 19 Ocak 2022’de başlattığı Unkapanı Yağmursuyu Tüneli Projesi ile İSKİ, tarihi yarımadada (Vatan Caddesi, Aksaray Meydanı, Unkapanı Alt Geçidi ve Namık Kemal Caddesi) yağışlı havalarda yaşanan su baskınlarına kalıcı çözüm bulmayı amaçlıyor. O törende konuşan İmamoğlu çok zor koşullarda, çok zor bir zemini yönettiklerini söylemiş ve “Yer altından tarihi hassasiyetleri koruyarak, buradaki tarihi kalıntıları koruyarak, kurul kararlarını bekleyerek en doğru metotla yapıyoruz” demişti.