Pakistan'da hükümetin düşmesi dünya için ne anlama geliyor?

Pakistan'da İmran Han hükümeti, parlamentoda düzenlenen güvensizlik oylaması ile düştü İmran Han, tarihi askeri darbelerle dolu ülkede, parlamento tarafından görevden alınan ilk başbakan oldu. 3 yıl 7 aylık iktidarında giderek daha Amerikan karşıtı bir politika benimseyen, Çin ve Rusya'ya daha yakın bir siyaset izleme arzusunu dile getiren Han'ın ardından, yeni hükümetin muhalefet lideri Şahbaz Şerif başbakanlığında kurulması bekleniyor. Geçmişte üç dönem başbakanlık yapmış Nevaz Şerif'in kardeşi olan Şerif'in yönetiminde, Pakistan'ın dış politikasında bazı değişimler yaşanması öngörülüyor.

ABD'YLE İLİŞKİLER

ABD'deki Asya uzmanları, Pakistan'daki krizin şu an için Washington'da öncelik olarak görülmediğini vurguluyor. Buna göre, şu an Ukrayna'daki savaşa odaklanan ABD Başkanı Joe Biden, kitlesel protestolara veya Hindistan'la artan bir gerilme yol açmadığı müddetçe, Pakistan'a öncelik vermeyi planlamıyor. Pakistan ordusunun dış politika ve güvenlik meselelerinde perde arkasında ipleri hâlâ elinde tutması nedeniyle, Washington'ın ülkedeki hükümet değişikliğini şu aşamada önemli bir endişe kaynağı olarak görmediği belirtiliyor.

ABD'nin eski başkanı Donald Trump'ın Güney Asya konusundaki ulusal güvenlik direktörlüğünü yapmış olan Lisa Curtis, The Guardian gazetesine demecinde " Afganistan, Hindistan ve nükleer silahlar gibi ABD'nin asıl ilgilendiği politikalarda kararları ordunun vermesi nedeniyle, ülkedeki iç siyasi gelişmeler Washington için büyük ölçüde önemsiz" dedi.

Öte yandan Curtis, Ukrayna savaşının başında Han'ın Moskova'yı ziyaret edip Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le görüşmesini Pakistan-ABD ilişkileri açısından bir 'felaket' olarak nitelerken, İslamabad'daki yeni hükümetin ilişkileri düzeltebileceğini ekledi.

Han, parlamentodaki güvensizlik oylamasını ertelemeye çalıştığı günlerde siyasi krizden ABD'yi sorumlu tutmuş. Washington'ın Moskova ziyareti yüzünden kendisini iktidardan indirmek istediğini öne sürmüştü. ABD ise bu gelişmelerde bir rolü olduğu suçlamasını reddetmişti.

ÇİN'LE İLİŞKİLER

Han son yıllarda Çin'in Pakistan ve genel olarak dünyadaki olumlu rolünü vurguluyordu. İki ülkeyi birbirine bağlayan 60 milyar dolarlık Çin-Pakistan ekonomik koridoru da, yeni hükümette iktidarı paylaşması beklenen iki büyük siyasi partiden destek görümüştü.

Han'ın muhtemel halefi olan Şerif de, Çin'le yakın bir isim. Şerif, doğudaki Pencap eyaletinin başbakanı olduğu dönemde Çin'le anlaşmalar yapmıştı. Şerif, büyük altyapı projelerini 'siyasi tantana' yapmadan hayata geçiren bir isim olarak da tanınıyor. Dolayısıyla, yeni başbakanın Şerif olmasının, Çin tarafından memnuniyetle karşılanması bekleniyor.

HİNDİSTAN'LA KALICI BARIŞ MÜMKÜN MÜ?

İki nükleer komşu,1947'deki bağımsızlık ilanından bu yana üç defa savaştı. Bu savaşların ikisi, Müslüman nüfusun çoğunluğu oluşturduğu Keşmir nedeniyle yaşandı. Keşimir'deki gerilim şu an ateşkes sayesinde 2021 den bu yana en düşük seviyesinde olsa da, iki ülke arasında diplomatik görüşmeler uzun süredir donmuş durumda. Son yıllarda Han'ın Müslümanlara yönelik ayrımcılık nedeniyle Hindistan Başbakanı Narendra Modi'ye yönelik sert eleştirileri dikkat çekerken, iki komşu arasında güvensizlik hâkim.

Yeni süreçte, Keşmir konusunda bir ilerleme beklenebilir. Hindistan-Pakistan ilişkileri üzerine uzmanlaşan Hindistanlı siyasi yorumcu Karan Thapar, Pakistan ordusunun İslamabad'daki hükümete Keşmir'de başarılı bir ateşkes sağlanması için baskı yapabileceğini söylüyor. Pakistan Genelkurmay Başkanı General Qamar Javed Bajwa da kısa süre önce, Hindistan'ın da onay vermesi halinde Keşmir'de ilerleme kaydetmeye hazır olduklarını söylemişti. Şerif hanedanının da geçtiğimiz yıllarda Hindistan'a yönelik daha barışçıl yaklaşımın başını çektiği düşünüldüğünde, yeni dönemde iki ülke ilişkilerinde yumuşama beklenebilir.

TALİBAN'LA İLİŞKİLER

Pakistan'ın askeri istihbarat ajansıyla Afganistan'daki Taliban arasındaki ilişkiler son yıllarda gerilemiş durumda. Büyük bir ekonomik ve insani krizin ortasında Afganistan'da iktidarı yeniden ele geçiren Taliban'ın şu an en yakın yabancı ortağının Katar olduğu söylenebilir. Bu pozisyon, geçmişte Pakistan'a aitti.

Han ise insan hakları konusunda Taliban'a karşı diğer yabancı liderlere kıyasla daha az eleştirel bir yaklaşım sergiliyordu. Yeni dönemde, en yakından izlenecek konulardan biri de Pakistan'ın Taliban'la ilişkileri olacak.