İzmir’de CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun katılımıyla düzenlenen “Roman Buluşması”nın gerçekleştirileceği Ahmet Adnan Saygun Sanat Merkezi’ne yaklaştıkça davul ve zurna sesleri de eşlik etmeye başladı. Türkiye’nin dört bir yanından gelen kadın, erkek, çocuk, genç ve yaşlı Romanlar tüm coşkularıyla alanda dans ederek renkli bir görüntü verdi. “Aşkla İzmir, aşkla Gültepe”, “Romanların abisi Kılıçdaroğlu” pankartları da bu renkli görüntülere eşlik etti. Görüntü renkliydi evet ancak Romanların talepleri de bir o kadar can alıcıydı. 21’inci yüz yılda hala en temel haklarına ulaşmakta büyük zorluk yaşayan Romanlar iş ve ekmek istiyor.
Mesela 55 yaşındaki ev hanımı Birsen Say da iş isteyen Romanlardan biri. “İşsiz kaldığım için evdeyim Yoksa ben çalışmak istiyorum” diyen Say, “Ancak bir işe başvurduğumda benim kıyafetime, konuşmama bakıyorlar ve sonunda da ‘Romanım’ diye almıyorlar. Çocuklarımız okula gittikleri zaman onlara okulda kötü davranıyorlar, dışlıyorlar, küçümsüyorlar. Biz de sonuçta insanız, hepimiz aynı bayrak altında yaşarken neden biz dışlanıyoruz?” diyerek sorunlarını anlattı.
Artan müzik sesleri nedeniyle sessiz bir yer bulmaya çalışırken Roman Kültürü ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkan Yardımcısı ve İzmir Müzisyenler ve Sahne Sanatçıları Derneği Başkanı Reşat Gülşen’e denk geliyorum. “Tam yerine denk geldin konuşacak çok şeyim var” diyerek sözlerine başlayan Gülşen “Roman olmayan kişiler bizim sadece eğlence yanımızı görüyor. Eğlence ve müzik olduğu zaman Romanlar çok hoş karşılanıyor ama o müziğin sesi kesildiği zaman onların gözünde yok oluyoruz” sözlerini kullandı ve Roman olmayanların Romanlara bakışındaki sorunlara değindi. Gülşen şunları söyledi:
“İş başvurusu yapan Romanlar geri çevriliyor. ‘Nerelisin? Nerde yaşıyorsun?’ sorusuna verdiğimiz cevaplar iş başvurumuzun reddedilmesine yetiyor. Örneğin İzmir’de Romanların yoğunlukla yaşadığı Tepecik ilçesinde oturan bir Roman iş başvurusunda bulunduğunda, ‘Tepecik’te oturuyorum’ dediğinde hemen geri çevriliyor. Bu yüzden Romanlar güvencesiz işlerde çalışmak zorunda kalıyor. Böyle olunca da biz çemberin içinden çıkamıyoruz. Bu çemberden çıkabilmemiz için Romanların sorunlarına dokunulması gerek.”
Röportaj yaptığımı uzaktan gören ve hızlıca yanıma gelerek “Ben de konuşmak istiyorum” deyip anlatmaya başlayan 48 yaşındaki Emel Gülbahar da“Romanları çok dışlıyorlar. Her alandan uzak tutuyorlar ancak biz de insanız. Bizler de Romanlar olarak çocuklarımızın okumasını istiyoruz, çocuklarımız meslek sahibi olsun istiyoruz” diyerek Romanların en önemli sorunlarından bir diğerine daha değindi.
Evet eğitim Romanların en büyük sorunlarından biri. Bugün Roman çocukların yüzde 97’si zorunlu eğitimlerini tamamlayamıyor. Eğitimlerini tamamlayamamalarının en büyük nedeni ise aylık gelir ortalaması asgari ücretin neredeyse dörtte biri olan ailelerine maddi olarak destek olmak. Ancak küçük yaşta güvencesiz işlerde çalışan Roman çocuklarda madde bağımlılığı da bir o kadar fazla oranda. Bu konuya değinen Gülbahar, “Çocuklarımız eğitim alamayınca bağımlılık yapan maddeler kullanıyorlar. Biz çocuklarımızı bunlardan uzak tutmak istiyoruz. Bu yüzden biz de insan yerine konulmak istiyoruz” diyerek Roman çocukların karşı karşıya kaldıkları tehlikeye işaret etti.
Balıkesir Roman Dernekleri Federasyonu Genel Koordinatörü Murat Turan da eğitim konusunun Romanların en büyük sorunlarından biri olduğu düşüncesinde. “Tüm Romanların siyasetten beklentileri var. Romanların en büyük beklentileri de eğitim. Eğitim sorunumuz çözülürse ardından pek çok sorunun da kendiliğinden çözüme kavuşacağına inanıyoruz. Okullarımızda pozitif ayrımcılık istiyoruz. Romanların yaşadığı mahallelerde okul öncesi eğitim merkezleri yok. Roman çocukları için okul öncesi eğitim desteği de istiyoruz. Genel Başkanımızın müjdelerini bekliyoruz” dedi ve “Bugün böyle bir buluşmada yer aldığım için umutluyum” diyerek kalabalığı işaret etti.
Tam işaret ettiği yerde ise Türkiye'nin ilk Roman derneğinin kurucusu olan Yakup Çardak’ı gördüm. Koşarak yanına gittiğim Çardak, AKP’nin 2009 yılında yaptığı Roman Çalıştayı’nı hatırlattı ve “Cumhurbaşkanı bu açılımın içini dolduramadı, o gün konuşulanlar sadece kağıt üstünde kaldı” dedi. Ardından Roman milletvekillerinin Meclis’te temsil edilmelerindeki en önemli etkinin Romanların örgütlenerek dernekler kurmaları olduğunu belirtti ve “Örgütlü toplum saygın toplumdur; örgütsüz toplum ise köle toplumdur. İzmir’de gördüğümüz bu manzara dernekleşme sayesinde” dedi.
Seçimlerde milletvekili sayısının daha da çoğalması için Kılıçdaroğlu’na talepte bulunacaklarını belirten Çardak, “Önceden sadece seçimden seçime hatırlanan bir Roman toplumu vardı. Seçim zamanı bir kilo peynir, bir kilo zeytin diyerek Romanların oylarını alıyordu. Ancak artık ne kömür ne de gıda yardımı bir işe yarayacak. Romanların gerçek taleplerini gören ve bunları gerçekleştiren siyasi partiye oy var. Daha önce söz verip tutmayanlara ise oy yok” diye konuştu.
Kısa bir süre sonra alkış ve ıslık sesleri yükseldi ve ‘Romanların abisi Kılıçdaroğlu’ elinde karanfillerle alana geldi. “Kimsenin inancı, yaşam tarzı ayrımcılık nedeni olmamalı. Herkesin yaşam tarzına ve inancına saygı göstermek tüm siyasilerin görevidir ve bunu ben yapıyorum” dedikten sonra “Başkan Kemal” sloganları her yeri sardı. Uzunca süren “Başkan Kemal” sloganının ardından Kılıçdaroğlu, Romanlara şöyle seslendi:
“Slogan güzel ancak ben sizden slogan beklemiyorum. Sandığa gidince CHP’den yana tavır bekliyorum. CHP’ye benim sahip çıktığım kadar sizlerin de sahip çıkması lazım. Sizden istediğim sandıkta 6 okun altına mührü basın."
“Mührü basın” diyen Kılıçdaroğlu’na atılan sloganla çok net bir yanıt verildi: “Başkan Kemal”