Kısa Dalga - Ankara’da 10 Ekim 2015’te ‘Emek, Barış ve Demokrasi Mitingi’nde IŞİD’in gerçekleştirdiği bombalı saldırıda 104 kişi hayatını kaybetti.
Konuyla ilgili davanın 1 Temmuz 2024’te görülen karar duruşmasında sanık Erman Ekici hakkında verilen “insanlığa karşı suç”tan beraat kararı, İstinaf Mahkemesi tarafından hukuka uygun bulundu.
Mahkeme, avukatlarının bu talebini, müvekkillerinin “suçtan doğrudan doğruya zarar görmedikleri” gerekçesi ile reddetti.
'Davada zamanaşımı ihtimali var'
Birgün'ün haberine göre, davanın avukatlarından Senem Doğanoğlu, “İstinaf ‘Sizin mağdur statünüz bile yoktur’ dedi. Mahkeme 10 Ekim mitingini tarih dışı bırakıyor. Mitinge gelenleri öznellikten çıkartıyor. Birdenbire IŞİD sanki devlete karşı bir suç işlemiş gibi aslında tarihi yeniden yorumlamak istiyor. Ancak o gün yaşananlar insanlığa karşı suçtur ve bu bağlamda yargılamanın yapılması bizim için önemliydi. Ancak tek nokta bu değil. İnsanlığa karşı suçtan beraat değil de ceza verilseydi bu dava zamanaşımına uğrama ihtimali ile karşı karşıya kalmayacaktı” ifadelerini kullandı.
“İnsanlığa karşı suç”ta zamanaşımının işlemediğine dikkat çeken Doğanoğlu, “Zamanaşımının uygulanmaması demek yıllar içinde çok daha fazla delilin ortaya çıkabilmesi demektir. Eğer mahkeme bu suçtan beraat değil de ceza vermiş olsaydı yargı mekanizması, 10 Ekim mitingine gelen süreçte halkların ne istediğini anlamaya yakın bir noktaya gelecekti. Gelecek açısından da dava zamanaşımı bekleyen, yakalama kararlarının infazlarını bekleyen bir nitelikten çıkacaktı. Ve bizim bütün sanıklar yönünden yeniden ve yeniden insanlığa karşı suçla ilgili bir yargılama yapılmasını isteme yolumuz açılacaktı, dava da hep açık kalacaktı” dedi.
Davanın açık kalmasının devletin sorumluğunun her an ortaya çıkabilecek delillerle yeniden tartışmaya açabileceğine dikkat çeken Doğanoğlu şu ifadeleri kullandı: “Katliam unutturulmak isteniyor ancak bizler 10 yıldır unutturmuyoruz, unutturmayacağız da.
Verdikleri bu kararla katliamın konuşulmasının önüne geçmek istiyorlar.”
Adım adım neler yaşandı?
Güvenlik önlemleri yetersizdi: İktidar, katliamın yaşandığı gün arama noktalarını kaldırdı. Mitingin düzenleneceği Sıhhiye Meydanı’nda yaklaşık 2 bin polis görevlendirilirken toplanma alanı olan Ankara Tren Garı’nda ise yalnızda 129 polis bulunuyordu.
Saldırıdan haberleri vardı: Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat ve Terörle Mücadele Daire Başkanlığı, IŞİD’in bombalı saldırısına ilişkin günler öncesinden istihbarat aldı. İdari soruşturmada Emniyet Müdürlüğü ile MİT'in, IŞİD'in saldırı düzenleyeceğine dair 62 ayrı istihbarat notu geçtiği ortaya çıktı.
Ankara’ya sorunsuz ulaştılar: Canlı bomba Yunus Emre Alagöz ve ismi bilinmeyen bir başka IŞİD üyesi, 9 Ekim 2015’te Antep’ten, IŞİD’in Antep sorumlusu Yunus Durmaz’ın yardımcısı Halil İbrahim Durgun’un kullandığı araçla yola çıktı. Yakup Şahin’in kullanımda olan bir başka araç ise önden eskortluk ediyordu. Yakup Şahin, Adana’da iki kez aynı polis çevirmesine yakalanmasına karşın durumundan şüphelenilmedi ve geçişine izin verildi. Hakkında herhangi bir gözaltı kararı olmaması nedeniyle yolculuk sorunsuz devam etti.
İstihbarat görmezden gelindi: Saldırganlara eskortluk eden aracı kullanan Şahin’in saldırıdan tam 11 gün önce Antep’te amonyum nitrat almaya çalışması ihbar edildi. 1 Ekim’de ise bu ihbar Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Daire Başkanlığı’na ulaştırıldı. Ancak Şahin hakkında herhangi bir gözaltı kararı çıkarılmazken Şahin, saldırganlara Ankara’ya kadar eşlik etti. Şahin’in katliamdan 3 gün önce Emniyet tarafından dinleniyor ve fiziki olarak takip ediliyordu.
Dava bir yıl sonra açıldı: Katliama ilişkin yürütülen soruşturma kapsamında aralarında IŞİD’in Türkiye emiri olduğu ifade edilen İhami Balı’nın da olduğu toplamda 35 kişi hakkında dava açıldı. Sanıkların 16’sının firari olduğu davada 19’u tutuklu yargılandı. Ancak 2018’de Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi 9 sanık hakkında 101 kez ağırlaştırılmış müebbet cezası verdi. Mahkeme heyeti, 5 sanığı 12'şer yıl, 4 sanığı 7 yıl 6'şar ay hapis cezasına çarptırdı. Mahkeme aynı zamanda Erman Ekici'nin "silahlı terör örgütü yöneticisi olmak" suçundan 18 yıl hapisle cezalandırılmasına hükmetti. 9 sanığa yaralama suçundan verilen bazı cezalar eksik inceleme nedeniyle 2022'de bozuldu.
Kamu görevlilerine kalkan: Olayda ihmali bulunan kamu görevlilerinin yargılanması talep edildi. Müfettiş raporunda dönemin Ankara Emniyet Müdürü, İstihbarat Şube Müdür Vekili, TEM Şube Müdürü, eski Güvenlik Şube Müdür Vekili ve TEM Şubesi C Büro amirinin ihmali olduğu aktarıldı. Ankara Valiliği soruşturma izni vermedi. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ise soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara itiraz etmeyince, dosya açılamadan kapandı.
AYM katliama sustu: Anayasa Mahkemesi katliamda ihmali bulunan kamu görevlilerinin yargılanmasına ilişkin dosyanın kapatılmasına ilişkin “ihlal” kararı vermedi. Katliam mağdurlarının bireysel başvuruları ise “bireysel başvuru usulü” gerekçesiyle “kabul edilemez” buldu.
İstifa eden olmadı: Dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu, "Terörle mücadele konusunda defterler açılırsa birçok insan, insan yüzüne çıkamaz. Türkiye Cumhuriyeti tarihi yazıldığında en kritik dönemlerden biri 7 Haziran-1 Kasım arasındaki dönem olacaktır" dedi. Katliamın ardından istifa eden kimse olmadı.
Bir çırpıda kapatıldı: 1 Temmuz 2024’te görülen karar duruşmasında mahkeme heyeti, sanıklar hakkında ağırlaştırılmış müebbet cezası vererek davayı bir çırpıda kapattı. Mahkeme, 9 sanığa 101'er kere ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verdi. Erman Ekici hakkında ayrıca “insan öldürmeye teşebbüs” suçundan 379 kere ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası veren mahkeme, “insanlığa karşı suçtan” beraatına hükmetti. Dosyanın firari sanıklar yönünden ayrılmasına karar verildi.
Dünyadan örnekler
Dünyada insanlığa karşı suçtan görülen davalarda birçok ceza verildi. Bunların birkaçı şu şekilde:
Temmuz 1995’teki Srebrenitsa Katliamı’ndan sorumlu Bosnalı Sırp General Ratko Mladić, 2017 yılında insanlığa karşı suçtan ömür boyu hapis cezası aldı.
Ruanda’da ise Nisan-Temmuz 1994’te yaşanan Ruanda Soykırımı sebebiyle insanlığa karşı suçtan yargılanan Taba Belediye Başkanı Jean-Paul Akayesu, 1998’de ömür boyu hapis aldı.
Sierra Leone İç Savaşı nedeniyle çok sayıda kişinin yaşamını yitirmesi sebebiyle yargılanan Liberya eski Cumhurbaşkanı Charles Taylor, insanlığa karşı suçtan 2012’de 50 yıl hapis cezasına çarptırıldı.