Kısa Dalga - Türkiye, aktif fay hatlarının üstünde yer alan ve yüksek deprem riski taşıyan ülkelerden biri. Farklı şehirlerde yaşanan depremler, güvenli yaşam alanları oluşturmanın ve afet bilincine sahip olmanın önemini giderek daha da artırıyor.
6 Şubat 2023’te büyük yıkımı yaşayan Türkiye’de, Büyük Marmara Depremi’nin olması bekleniyor. Deprem uzmanları, beklenen depremin İstanbul başta olmak üzere bölgede şehirlerde yıkıcı etki yaratacağını söylüyor.
Doğru önlemler almak, olası bir depremde can ve mal kaybını en aza indirmeye yardımcı olabilir. Peki, neler yapılmalı? İşte madde madde alınabilecek önlemler…
Depreme dayanıklı binaların özellikleri neler?
Depreme dayanıklı binalar, bir deprem sırasında yıkılmayan ve insanlara güvenli tahliye imkanı sunan yapılardır. Türkiye’deki eski yapıların çoğu, depreme dayanıklılık standartlarına uygun değil. Bu nedenle, özellikle eski binaların güçlendirilmesi şart.
Bir binanın depreme dayanıklı olması için dikkat edilmesi gereken bazı teknik unsurlar şunlar:
-Sağlam temel ve zemin analizi: Bina inşa edilmeden önce zemin etüdü yapılmalı, sağlam zeminlere inşa edilen binalar tercih edilmelidir.
-Esnek malzeme kullanımı: Çelik ve karbon fiber gibi esnek malzemeler, yapıya esneklik kazandırarak deprem sırasında yıkılmayı önleyebilir.
-Kolon ve kiriş güçlendirmesi: Kolon ve kirişlerin dayanıklı malzemelerle güçlendirilmesi, yapının deprem anında ayakta kalmasına yardımcı olur.
Eski yapılar için güçlendirme
Depreme dayanıklı olmayan eski yapılar, bazı güçlendirme yöntemleri ile daha güvenli hale getirilebilir. Peki bu yöntemler neler?
1. Betonarme güçlendirme: Betonarme binalarda kolon ve kirişlerin çelik veya karbon fiber malzemelerle güçlendirilmesi binanın direncini artırır.
2. Çelik destekleme: Katlar arasındaki bağlantı noktaları çelik desteklerle güçlendirilerek çökme riski azaltılır.
3. Duvar güçlendirme: Duvarlar özel malzemelerle güçlendirilerek sarsıntılara dayanıklı hale getirilir.
4. Temel güçlendirmesi: Yapının temeline yapılan güçlendirme çalışmaları, zemine daha sağlam tutunmasını sağlar.
Bu güçlendirme işlemleri, profesyonel mühendisler tarafından yapılmasına dikkat edilmeli.
Acil durum planı nasıl hazırlanır?
Deprem sırasında hızlı ve doğru hareket etmek, yaralanmaları ve can kayıplarını en aza indirmenin en etkili yollarından biri. Deprem öncesinde hazırlanan bir acil durum planı, aile üyelerinin güvenli bir şekilde hareket etmesine yardımcı olur. İşte bir acil durum planında bulunması gereken temel adımlar:
Acil durum çantası hazırlığı
Deprem çantası, acil bir durumda ihtiyaç duyulabilecek temel malzemeleri içerir. Deprem çantasında olması gereken bazı malzemeler şunlardır:
- Su ve konserve gibi dayanıklı yiyecekler
- İlk yardım seti
- El feneri ve yedek piller
- Battaniye veya termal battaniye
- Çok amaçlı çakı ve açacak
- Kimlik belgeleri ve nakit para
- Maske, dezenfektan ve hijyen malzemeleri
Toplanma noktaları ve güvenli alanlar
Deprem anında aile üyelerinin kolayca buluşabileceği bir toplanma noktası belirlemek önemlidir. Bu alan, evin veya mahallenin dışında, güvenli bir açık alan olmalıdır.
- Aile tatbikatları: Aile üyeleriyle düzenli olarak toplanma noktalarına gitme tatbikatları yapılmalı.
- Komşularla işbirliği: Güvenli alanlara ulaşmak için komşularla önceden dayanışma sağlanabilir.
-Tahliye yollarının belirlenmesi: Bina içinde en güvenli tahliye yolları önceden belirlenmelidir. Bu güzergahların engellerden arındırılmış olması acil durumda hızlı hareket etmeyi kolaylaştırır.
- Acil çıkışlar ve merdivenler: Deprem sırasında asansör kullanmak tehlikeli olduğundan, acil çıkış ve merdivenlerin kullanımı teşvik edilmelidir.
- Engellerden arındırma: Tahliye güzergahlarında mobilya ve büyük eşyalar sabitlenmeli ya da alan açılmalıdır.
Deprem anında ve sonrasında yapılması gerekenler
Deprem sırasında ve sonrasında sakin kalarak doğru hareket etmek, güvenliği sağlamak için önemlidir. İşte deprem anında ve sonrasında yapılması gereken temel adımlar:
Deprem anında yapılması gerekenler
- Çök, Kapan, Tutun: Diz çökerek, başınızı koruyacak şekilde kapanın. Güçlü bir mobilyanın altına girip sıkıca tutunun.
- Pencerelerden ve ağır eşyalardan uzak durun: Kırılabilecek veya devrilebilecek eşyalardan uzak durarak korunmaya çalışın.
- Binalardan uzak durun: Açık alandaysanız, binalardan ve elektrik direklerinden uzak durarak güvenli bir yere geçin.
Deprem sonrasında yapılması gerekenler
- Hasar kontrolü ve gaz kaçağı: Binada hasar veya gaz kaçağı olup olmadığını kontrol edin. Gaz kokusu alırsanız vanayı kapatarak dışarı çıkın.
- İletişim ve bilgilendirme: Sevdiklerinize güvende olduğunuzu bildirin, ancak telefon hatlarını gereksiz yere meşgul etmeyin. Yerel yetkililere bilgi verin.
- Toplanma alanlarına geçin: Yetkililerin belirlediği güvenli alanlara gidin ve artçı sarsıntılara karşı dikkatli olun.
Afet eğitimleri ve tatbikatların önemi
Deprem bilincinin yayılması için afet eğitimi ve tatbikatlar büyük önem taşıyor. Türkiye’de AFAD ve Kızılay gibi kuruluşlar tarafından düzenlenen eğitimler, bireylerin ve toplulukların depreme hazırlıklı olmasını sağlar.
Afet eğitimleri
- Kriz yönetimi becerisi: Eğitimler, bireylerin kriz anında soğukkanlı hareket etmelerini ve güvenlik önlemlerini uygulamalarını sağlar.
- Toplumsal bilinç ve dayanışma: Afet eğitimleri, toplumun afet bilincini artırarak dayanışma kültürünü güçlendirir.
- Eğitim materyalleri: Broşürler ve uygulamalı eğitimlerle bireyler, afet anında yapılması gerekenleri öğrenebilir.
Türkiye'de fay hatları
Türkiye, Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF), Doğu Anadolu Fay Hattı (DAF) ve Batı Anadolu Fay Hattı (BAF) gibi büyük fay hatlarının üzerinde yer alıyor. Ülkenin büyük bir bölümü deprem tehlikesi altında olduğu için, herkesin bu riskin farkında olarak yaşaması ve tedbir alması önemli.
Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki deprem risk seviyelerini gösteren haritalar, güvenli yaşam alanları seçimi ve yapıların dayanıklılığını değerlendirmek için çok değerli bilgiler sunar. Fay hatlarının konumları, büyük depremlerin geçmişi ve zemin yapısını içeren bu haritalar, özellikle riskli bölgelerde yaşayanların alması gereken önlemleri netleştirir.
Deprem risk haritaları nasıl kullanılır?
- Yerleşim alanı seçimi: Yüksek riskli bölgelerde yaşayanlar, bu haritalardan faydalanarak daha güvenli yerlerde konut seçebilir.
- Yapı güvenliği: Deprem risk haritaları, binaların dayanıklılığını kontrol etmek için de kullanılabilir. Büyük şehirlerde ve riskli alanlarda yapı güvenliği daha da önem kazanır.
- Planlama ve acil durum hazırlığı: Haritalar, depreme hazırlık konusunda bilgi verir ve daha bilinçli adımlar atılmasına yardımcı olur.
Deprem Türkiye’nin bir gerçeği…
Türkiye’nin deprem kuşağında yer alması, herkesin bu konuda bilgi sahibi olmasını ve önlem almasını gerektiriyor. Deprem bilinci ve güvenlik önlemleri, bireysel güvenliği artırırken toplumun da bu konuda bilinçlenmesine katkı sağlar. Her birey, yaşadığı yerde güvenli bir ortam oluşturabilir ve acil durum planlarını yaparak sevdiklerinin güvenliğini sağlayabilir. (Haber Merkezi)