Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.
GENEL DURUM
Toplam ciro endeksi, ticaret satış hacmi gibi nabız veriler dezenflasyon sürecinin etkilerini yansıtıyor. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplam ciro endeksi, ekimde geçen yıla göre yüzde 41,2 yükseldi. Artış oranı enflasyonun altında kaldı. Yine ticaret satış hacmi ekimde yıllık bazda yüzde 7,2, perakende satış hacmi ise yüzde 15 artış gösterdi. Ticaret satış hacmi, bir önceki aya kıyasla yüzde 1,9 azaldı. Bu iki veri, sanayi üretimi ile ilgili düşüş gösteren veri ile birlikte değerlendirildiğinde, tablo ekonomik yavaşlama, ticaret cirolarında düşüş, perakende ticaret hacminde yıllık enflasyonun 3’te 1’i düzeyinde kalan artış dikkat çekiyor. Tabloyla örtüşmeyen tek veri elektrik tüketiminin artması…
Son aylardaki gündemi yoğun şekilde meşgul eden asgari ücret konusundaki toplantılar başladı. Komisyonun üçüncü toplantısında karar vermesi bekleniyor. Bu arada tarafların karşılıklı talepleri netleşiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan konuyla ilgili açıklamasında "Önümüzde asgari ücret, memur ve emekli maaşları gibi kritik kararlar var. Ekonomi programını bozmayacak şekilde sabit gelirlilerin durumlarını mümkün olan en iyi seviyeye çıkarmayı arzu ediyoruz" dedi.
Bakan Mehmet Şimşek, Dünya Bankası’nın bu ay Türkiye’ye yönelik yaklaşık 1,2 milyar dolarlık dış finansmanı onayladığını söyledi.
Yabancılar yönünden dikkat çeken bir başka gelişme yeniden carry trade girişinin başlaması oldu.
Ekonomideki yavaşlama + altın ithalatına kota sınırı + enerji fiyatlarındaki düşüş sonucu cari açıkta ciddi gerileme yaratı.
Siyaset tarafındaki diken üstü gelişmeler devam ediyor. Suriye politikasında “Esat’ın gitmesi”, yeni dönem aktörünün kimliği (HTŞ) konusunda ABD ile Türkiye’nin politikası örtüşüyordu. Ancak asıl bundan sonrasına, başlıca olarak da Suriye Kürtlerinin statüsüne karar verme anı yaklaştıkça iki gücün uzlaşma(zlık) seviyesi piyasalar ve genel olarak ekonomi üzerinde belirleyici etkilerde bulunabilir. Uzlaşmanın, pozitif etki üreteceği anlaşılıyor.
PİYASALAR
BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.962,62 ve en yüksek 10.276,73 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 0,44 üstünde, 10.125,46 puandan tamamladı. Son işlem günü yükselişte başta BofA olmak üzere yabancı alımı etkiliydi.
NE OLUR? Açığa satış yasağının kalkması ve faizde indirim beklentileriyle başlayan yükseliş trendi, Suriye’de sürpriz şekilde ortaya çıkan yeni durumla birlikte güçlendi. Suriye’nin imarı kapsamında iş imkanlarının artacağı beklentisi, inşaat sektörüyle ilgili hisselere talep yarattı. Suriye gelişmeleri bağlamında korkulan şey ABD ile Türkiye’nin karşı karşıya gelmesi… Blinken’in Ankara temasları bu olasılığı ötelemiş gözüküyor. Uzmanların beklentisi bu hafta da pozitif açılacağı yönünde.
ALTIN: Kapalıçarşı'da 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,42 artışla 2 bin 993 liraya, cumhuriyet altınının fiyatı da yüzde 1,46 yükselişle 20 bin 303 liraya çıktı. Çeyrek altının satış fiyatı yüzde 1,36 artarak 5 bin 10 liraya yükseldi. ONS altın geçen hafta %0,62 değerlendi, en yüksek 2.726 doları gördü. ABD enflasyonunun yüksek gelmesi sonrası düşüş gösterdi. Cumartesi itibariyle 2.647 dolardan işlem görüyordu.
NE OLUR? Altın ithalatına kota serbest piyasada fiziki altın fiyatlarıyla banka fiyatları arasındaki makası açmıştı. Son günlerde bu fark kapanmaya yakın seviyelere geriledi. İthalat kotalarında artış veya son günlerin gündemi olan altın kaçakçılığı yoluyla piyasaya arzda artış mı oldu, bu tarafı belirsizliğini koruyor. Altın fiyatlarında en önemli iki değişkenden (diğeri jeopolitik konjonktür) biri olan Fed faizinin izleyeceği patika etkili oluyor. Altın ve para piyasaları uzmanı Şirin Sarı, altın piyasasında kısa vadede negatif beklentileri olduğunu söyledi.
DÖVİZ: Bu hafta ABD doları yüzde 0,49 değer kazanarak 34,9500 liraya çıkarken Euro ise yüzde 0,45 azalışla 36,7460 liraya indi.
NE OLUR? Piyasada, önümüzdeki yılın ilk aylarında kurda baskının bir miktar gevşetileceği beklentisi var. Bu beklentinin neye dayandığı belli değil. Ancak TCMB, hala TL’de değerlenme istiyor. Yabancı yatırım bankaları da 2025 için TL’ye yatırım zamanı fikrinde. Bu da kurun düşük seyredeceği, TL’nin değer kazanacağı beklentisini ifade ediyor. Carry trade girişindeki artış da aynı eğilimi yansıtıyor. Kurlarda bugünkü politikadan sert bir dönüş beklememek gerekir.
FAİZ: TCMB’nin takip ettiği 3 ay vadeli TL mevduatın bileşik faizi geçen hafta %59,16’dan 59,52’ye çıktı. 100 TL 3 ay vadeli TL mevduata büyük bankalarda %35 – 50 arası faiz veriliyor.
Geçen hafta kredi faizleri:
İhtiyaç kredisi faizi %70,31’den %69,77’ye,
Taşıt kredisi faizi %37,94’ten, 38,33’e,
Konut kredisi faizi % %41,33’ten 41,11’e düşü
Tüketici kredisi faizi %64,91’den 65,74’e,
Ticari kredi faizleri %59,75’ten 61,23’e çıktı.
NE OLUR? Geleneksel olarak yıl sonuna doğru bankalarda bilanço düzeltme – makyajlama eğilimi ile faizler bir – iki puan yükselir. Bu arada da kısa vadede benzer bir durum var. Bankalarda vade uzadıkça mevduat faizi düşüyor. Bu da bankaların MB faiz indirimi ve enflasyondaki düşüş beklentisi ile ilgili. Piyasada hala TÜİK enflasyonunun birkaç puan üzerinde faizler var. Ancak bu durum değişecektir. Genel trend faizlerin gerileyeceği yönündedir.
YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,98 ve emeklilik fonları yüzde 0,96 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında yatırım fonlarının arasında en çok kazandıran yüzde 2,16 ile "kıymetli maden" fonları oldu.
KRİPTO PARA BORSALARINA ERİŞİM ENGELİ
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik olarak internet aracılığıyla izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde bulunduğu tespit edilen Mexc, Coinex, Bitmart, Poloniex gibi tanınan platformların da yer aldığı kripto para borsalarına erişim engeli getirilmesi için hukuki süreç başlatacağını duyurdu. Bu kuruluşların düzenleyici kurumlara başvuruları yapması, uygun lisans ve izinlere sahip olması, kullanıcı varlıklarının korunması ve gerekli raporlama ile denetim mekanizmalarına uyum sağlaması gerekiyor.
NELER OLDU?
DÖVİZ MEVDUATLARI BİR HAFTADA 2.7 MİLYAR DOLAR AZALDI
MB haftalık verilerine göre:
- Toplam rezervler 6 Aralık haftasında 159.4 milyar dolarla rekor seviyelere yükseldi. Net uluslararası rezervler 64.2 milyar dolardan 65.1 milyar dolara çıkarken swap hariç net rezervler ise 45.7 milyar dolardan 48.3 milyar dolara çıktı
- Yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatları 2 milyar 693 milyon dolar geriledi.
- Yabancı yatırımcılar aynı hafta hem hisse hem de tahvilde yaptıkları satışla dikkat çekti. Yabancılar geçen hafta 228 milyon dolar net satış yaptı.
- KKM, 13 milyar 543 milyon lira azalarak 1 trilyon 184 milyar 677 milyon liraya indi.
10 AYDA 8.5 MİLYAR DOLAR DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM GİRİŞİ
YASED bültenine göre, ekimde, 770 milyon dolar, yılın ilk 10 ayı itibariyle de 8.5 milyar dolarlık uluslararası doğrudan yatırım (UDY) girişi gerçekleşti. Bu rakam 2023 aynı döneme göre %1’lik düşüş ifade ediyor. Ekimde gelen 770 milyon doların 417’si yatırım sermayesi, 170 milyon doları borçlanma araçları, 188 milyon doları gayrimenkul satışı yoluyla geldi.
CARİ AÇIK, YILLIKTA 7.7 MİLYAR DOLARA GERİLEDİ
Ekimde cari işlemler hesabı 1.880 milyon dolar fazla verdi. Ocak – Ekim itibariyle 3.295 milyon dolar açık verildi. Yıllık cari açık 7.685 milyon dolara geriledi. Bu değer geçen yıl ekim ayında 45.989 milyon dolardı. Bu yıl Ocak – Ekim itibariyle kaynağı belirsiz döviz giriş – çıkışını ifade eden net hata noksan kaleminde 14.732 milyar dolarlık çıkış oldu.
CARRY TRADE’DE YENİ GİRİŞ
Kasım ayında gerileme gösteren carry trade işlemlerinde aralık ayının ilk haftasında yeniden girişler görüldü. BDDK ve TCMB verileri üzerinden yapılan hesaplamaya göre 6 Aralık haftasında carry trade tarafında 1,4 milyar dolarlık giriş görüldü. Bu girişle birlikte yerel seçimlerin ardından kaydedilen birikimli giriş yeniden 24,6 milyar dolar düzeyine çıktı. Veriler, kasımda 2,6 milyar dolarlık çıkışa işaret etmişti. (BLOOMBERGHT)
KREDİ DARALMASI 2018-19’A GÖRE DAHA YAVAŞ
Dezenflasyona yönelik kısıtlamalara rağmen, kredilerdeki daralmanın 2018-2019 dönemine göre güçlü olmadığı belirtiliyor. Bankacılık sektöründe son haftada ticari kredi büyümesi kur etkisinden arındırılmış ve 13 haftalık yıllıklandırılmış olarak yüzde 21,74 seviyesine geldi. QNB ekonomistlerinin oluşturduğu endekse göre ise sıkı politika duruşuna rağmen, kredilerde reel daralma 2018-2019 yıllarındaki dezenflasyon dönemine göre daha düşük seviyede. (EKONOMİ)
SANAYİ ÜRETİMİNDE GERİLEME SERİSİ 5’İNCİ AYA GİRDİ
Sanayi üretimi arındırılmış veriyle ekimde aylık bazda yüzde 0,9, geçen yıla göre ise yüzde 3,1 azaldı. Elektrik-gaz ve enerji hariç tüm sektörlerde düşüş yaşandı. Üretim, sermaye mallarında yüzde 9,3, ara mallarda 2,7 ve tüketim mallarında yüzde 0,4-0,6 daraldı. Böylelikle sanayi üretiminde haziranda başlayan yıllık gerileme serisi ekim ayında da devam etmiş oldu.
SANAYİ ÜRETİMİ GERİLERKEN ELEKTRİK TÜKETİMİ ARTTI
Türkiye’nin üçüncü çeyrek büyümesinde sanayinin yüzde 2,2 oranında küçüldüğü görüldü. Buna karşılık, sanayinin hem ocak-ekim, hem de 2024 3. çeyrekte elektrik tüketiminde bir önceki yılın aynı dönemlerine göre artış oldu. Sanayi kayıtlı abonelerde tüketim 3. Çeyrekte %4,57, ocak-ekim döneminde %4,85 arttı.
ATIL İŞGÜCÜ ORANI EKİM AYINDA YÜZDE 27,6’YA YÜKSELDİ
İşsizlik oranı, ekimde bir önceki aya göre 0,1 puan artarak %8,8 olarak kaydedildi. Bu dönemde işsiz sayısı 3 milyon 175 bin kişi oldu. Genç nüfusta işsizlik 0,3 puan azalışla 16,6’ya inerken, atıl işgücü oranı, 1,9 puan artarak yüzde 27,6 olarak ölçüldü. DİSK’in hesaplamasına göre %27,6 geniş tanımlı işsizlik oranı 11 milyondan fazla kişiyi ifade ediyor.
DIŞ TİCARET HADDİ’NDE 0,1 PUANLIK AZALMA
İhracat birim değer endeksi, ekimde geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 3,8, ithalat birim değer endeksi yüzde 3,9 arttı. İhracat miktar endeksi ekimde geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 0,7 düşüş gösterdi. İthalat miktar endeksi de ekimde yıllık bazda yüzde 3,7 azaldı. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve geçen yıl ekimde 86,1 olan dış ticaret haddi, 0,1 puan azalarak bu yılın aynı ayında 86 olarak kayıtlara geçti.
İHRACAT İKLİM ENDEKSİNDE 0,5 PUANLIK DÜŞÜŞ
İSO Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, kasımda bir önceki aya göre 0,5 puan düşüşle 50,6 seviyesine gerilemekle birlikte, eşik değerinin üzerinde kalarak ihracat pazarlarının talep koşullarında yılbaşından itibaren gözlenen iyileşmenin sürdüğünü gösterdi. ABD ve Orta Doğu'da iyileşen talebe karşın Avrupa'daki zayıflık genel görünümü olumsuz etkiledi.
HAZİNE, İKİ İHALEDE 32.2 MİLYAR TL BORÇLANDI
Hazine kamu kuruluşlarına ve piyasa yapıcılarına yapılan 17 milyar 50 milyon TL net satışlarla birlikte toplam 32 milyar 223.9 milyon TL borçlandı. Hazine bonosu ihalesinde net 5 milyar 17.7 milyon TL satış yapıldı. İhalede ortalama bileşik faiz yüzde 45,25 oldu. 5 yıl vadeli sabit kuponlu devlet tahvilinin ihalesinde net 10 milyar 156.2 milyon TL satış yapıldı. İhalede ortalama bileşik faiz yüzde 34,45 oldu.
MY YÖNETİM BORÇ STOKU EKİMDE 8 TRİLYON 796 MİLYARA ULAŞTI
Merkezi yönetimin borç stoku eylüldeki 8 trilyon 653 milyar lira seviyesinden 143 milyarlık artışla ekimde 8 trilyon 796 milyar liraya ulaştı. Bu borcun 5 trilyon 82 milyarlık kısmı döviz cinsi borçlardan oluşuyor. Borç stokunun 4 trilyon 594 milyarı iç borçlardan, 4 trilyon 201 milyar ise dış borçlardan oluşuyor. MY borç stoku yıl başında 6 trilyon 980 milyardı.
TOPLAM CİRO ENDEKSİ YILLIK BAZDA %41 ARTIŞ KAYDETTİ
Takvim etkisinden arındırılmış sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplam ciro endeksi, ekimde geçen yıla göre yüzde 41,2 yükseldi. Artış oranı enflasyonun altında kaldı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veriyle aylık bazda ise %1,3 artış kaydedildi. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi ciro endeksi ekimde yıllık % 29,5 yükseldi. İnşaatta %63,7, ticarette %42,3 ve hizmette % 51,7 artış yaşandı.
TİCARET SATIŞ HACMİNDE YILLIK ARTIŞ %7,2’DE KALDI
Ticaret satış hacmi ekimde yıllık bazda yüzde 7,2, perakende satış hacmi ise yüzde 15 artış gösterdi. Ticaret satış hacmi, bir önceki aya kıyasla yüzde 1,9 azaldı. Bu dönemde motorlu kara taşıtları ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı için satış hacmi yüzde 1,4 ve perakende ticaret satış hacmi ise yüzde 0,2 artarken, toptan ticaret satış hacmi yüzde 3,4 geriledi.
İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ ARTIŞI YILLIK %37,94
İnşaat maliyet endeksi, ekimde aylık bazda yüzde 1,48, yıllık bazda yüzde 37,94 artış gösterdi. Aylık bazda malzeme endeksi yüzde 1,73, işçilik endeksi yüzde 0,98 arttı. Yıllık bazda malzeme endeksi yüzde 30,67, işçilik endeksi de yüzde 55,62 artış kaydetti. Bina inşaatı maliyet endeksi, aylık bazda yüzde 1,33, yıllık bazda yüzde 39,06 yükseliş gösterdi.
ACEMOĞLU: TÜRKİYE’DE KENT YÖNETİMİ BAHARI YAŞAYABİLİRİZ
‘İstanbul’da Ekonominin Kalbinden Finansın Merkezine: Şişli’den Ataşehir’e Konferansı’nda konuşan Nobel ödüllü iktisatçı Daron Acemoğlu, dünyada önümüzdeki yılların belirsizlikle dolu olduğunu belirterek "Amerika ve Avrupa kötü bir durumda. Türkiye çok daha kötü durumda. Son 15 yılda, hatta 25-30 yıl içinde bu ekonomilerin üretkenliği düşük. Ürettikleri eski hızında değil ve daha eşitsiz bir dünya yaratıyor. Ücretler büyümüyor" dedi. Acemoğlu, yerel yönetimlerle ilgili olarak "Türkiye’de umut vadeden bir kent yönetimi baharı yaşayabiliriz. Bu konuda umutluyum" ifadelerini kullandı.
“TÜRKİYE’YE YABANCI SERMAYE AKIŞI HIZLANABİLİR”
DB Kıdemli Ekonomisti Sibel Kulaksız, “Faiz indirimleriyle global olarak yatırımların artacağı, ekonomik büyümelerin görüleceği bir döneme girdik. Yani Türkiye’ye yabancı sermayenin akışları hızlanacaktır diye umuyoruz, tamamen global bir bakış açısıyla. Bu da bizim için iyi bir beklenti. En yavaşladığımız zamanda bile yüzde 3 civarı büyüme gördük. Bu ülke, daha önce yüzde 8’leri gördü ki gayet hızlı bir büyüme bu. Diğer ülkelerde yüzde 1’lik, hatta negatif büyümeler görürken, Türkiye’de yüzde 3’ü görmek gayet iyi bir tablo” dedi. (EKONOMİ)
ÖZİLHAN’DAN KAMUYA 'ENFLASYONLA MÜCADELE YETERSİZ' ELEŞTİRİSİ
Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, TÜRKONFED zirvesindeki konuşmasında makro istikrar politikalarının, doğru olmakla birlikte dünya ekonomisindeki gelişmeleri düşünüldüğünde yetersiz olduğunu söyledi. Özilhan, “Toplanan vergilerin nerelere harcandığı da önemli. 2025 bütçesinde deprem etkisini hariç tutsak bile kamu harcamalarında artış öngörülüyor. Yani enflasyonla mücadelede beklediğimiz katkıyı göremiyoruz. Çok ciddi bir kamu harcama reformuna ihtiyacımız var” dedi.
TAPUDA YENİ DÖNEM 1 OCAK’TA BAŞLIYOR
Tapu ve Kadastro Genel Müdürü Hakan Gedikli, yazılı açıklamasında, "3B Şehir Modelleri Üretimi ve 3B Kadastro Altlıklarının Oluşturulması Projesi" ile yapıların dijital ortamda daha güvenli, şeffaf şekilde kaydedilip denetlenmesinin sağlanacağını söyledi. Gedikli, "Kat irtifakı ve kat mülkiyetine konu işlemlerde, mimari projeyle birlikte 3 Boyutlu Sayısal Yapı Modeli'nin güvenli elektronik ortamda Genel Müdürlüğümüze gönderilmesi, 1 Ocak 2025 itibariyle zorunlu olacak" dedi.
GIDA ETİKETLERİNDE YENİ DÖNEM
Tarım ve Orman Bakanlığı, ilgili kılavuzu güncelledi. Yeni düzenlemeyle, aroma verici içeren gıdalarda gerçek görseller yerine "aromalı" ifadesi kullanılacak. "Doğal" terimi, yalnızca kültür ve enzimler dışında bileşen kullanılmayan sade süt ürünleri için geçerli olacak. "Yüzde 100 doğal", "gerçek doğal", "hakiki doğal" ve "en doğal" gibi ifadeler yasaklanacak. Ayrıca, "günlük" terimi yalnızca raf ömrü 24 saat olan gıdalarda kullanılabilecek. (EKONOMİ)
“OTOMOTİV ÇİFTE REKORA KOŞUYOR”
Cardata, otomotiv sektörü 2024 yılı değerlendirmelerini paylaştı. Ertelenmiş talep ve yeni model lansmanlarının cazibesinin, tüketici ilgisini canlı tutmaya devam ettiğini vurgulayan Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, 11 ayda otomotiv satışlarının 1 milyon adeti geçtiğini hatırlatarak hem sıfır hem de ikinci el pazarında yıl sonunda yeni rekor beklediklerini açıkladı. (EKONOMİ)
"2024 BÜYÜME HEDEFİMİZDE, AŞAĞI YÖNLÜ RİSKLER ARTTI”
Meclis Genel Kurulu’nda 12 gün sürecek olan 2025 yılı bütçe görüşmeleri başladı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet sunum konuşmasında 2024 yılının tamamında OVP’de yüzde 3.5 olarak belirlenen büyüme hedefinde küresel ekonomik koşullar ve dezenflasyonist politikaların etkilerine bağlı olarak aşağı yönlü risklerin arttığına dikkati çekti.
KONYA, BALIKESİR’İ GEÇTİ, HAYVANCILIK BAŞKENTİ OLDU
Son 13 yılda büyükbaş hayvan varlığını en hızlı artıran il Niğde; küçükbaş varlığını en hızlı artıran ile ise Ardahan oldu. Konya, büyükbaş varlığında Balıkesir’i geçerek bir numara, küçükbaşta da Van’la birlikte 3 milyonu geçen 2 ilden biri oldu, Aksaray’da büyük baş hayvan sayısında %210, Ardahan’da ise küçükbaş hayvan sayısında %433 artış oldu. Kars’ta da küçükbaş varlığı %238 arttı. Ardahan; Kars ve Erzurum 1970 – 80’li yıllarda büyükbaş hayvancılıkla öne çıkan illerdi. (EKONOMİ)
EN İYİ LİSELERİNDEN MEZUN OLUP ÜLKEYİ TERK EDİYORLAR
Euronews Türkçe, Galatasaray ve Kabataş Erkek Lisesi mezunlarının tercihlerini inceledi. Galatasaray mezunlarından yurtdışına giden oranı 2020’de %2,94’tü. 2021’de bu oran % 12.96’ya, 2022’de %15,6’ya, 2023’te %23,97’ye çıktı. İstanbul Erkek’te yurtdışına giden oranı 2020’de %36,36’ydı. Yıldan yıla artarak 2023’te %80.12’ye yükseldi. 2024’te %89,74’e yükseldi. 10 öğrenciden 9’u gitti.
SGK’YA BÜTÇE TRANSFERİ 1.1 TRİLYON TL’YE ULAŞTI
Kamunun sosyal güvenlik sistemine toplam katkısında artış sürüyor. Ocak-Eylül döneminde enflasyonun da etkisiyle bütçe transferi trilyon sınırını aşarak 1 trilyon 103 milyar TL’ye ulaştı. Aynı dönemde 385,7 milyar lira olarak öngörülen açık ise 17,6 milyar TL seviyesinde kaldı. Prim gelirlerinin emekli aylığını karşılama oranı da 2023 sonundaki yüzde 76,4 seviyesinden, eylül sonu itibariyle yüzde 76,9’a yükseldi.
SURİYELİLER DÖNERSE, EKONOMİ NASIL ETKİLENİR?
Suriyeli sığınmacıların dönüşe geçmesi halinde ekonomiye olası etkileri tartışılıyor. Bazı sektörlerde işgücü kaybına yol açabileceği endişeleri var. Bazıları ise etkilenmeyeceklerini düşünüyor. Özellikle sınır illerinde iş dünyası temsilcileri, göçün verimliliği düşürmeyeceği görüşünde. Ancak konunun iş dışında da boyutları var. Konut ve kira fiyatlarında düşüş, Suriye’nin imarı ile ilgili ihalelerin yaratacağı iş potansiyeli de takip ediliyor. (EKONOMİ)
LOJİSTİK AĞLARI VE FUAR ALANINA PREFİNANSMAN
Yurtdışı lojistik dağıtım ağları ve fuar alanı yapım destekleri de prefinansman kapsamına alınacak. Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, yurtdışı dağıtım ağları kapsamında 5 projenin hayata geçirildiği, fuarların kapsama alınmasıyla da ihracata katkılarının ve rekabet gücünün artırılmasının hedeflendiği belirtildi.
“MÜCBİR SEBEPTEN İŞLETMELERİN %80’İ FAYDALANACAK”
Konu ile ilgili çalışma mevzuat çalışması yapan AK Parti Adıyaman Milletvekili ve Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi Doç. Dr. Resul Kurt, “Mücbir sebepte uzatma olabilecek işyerleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek kriterlere göre açıklanacaktır. İşletmelerin yüzde 80’den fazlası mücbir sebep uzatmasından yararlanabilecektir” dedi.
2025’TE HALKA ARZLARDA 2024 YILI AŞILACAK
2024’te halka arzlar oldukça sınırlı sayıda ve düşük katılımla sonuçlandı. SPK verilerine göre bu yıl 31 şirketin halka arzı tamamlandı, 55.9 milyar liralık kaynak sağlandı. 2025 ise hem hisse senedi fonları hem de halka arzlar için daha büyük umutlar içeriyor. Merkez Bankası’nın beklendiği gibi faiz indirimlerine başlamasıyla birlikte sabit getirili yatırım enstrümanlarından ilginin borsaya kayması ve halka arzların artması bekleniyor. (EKONOMİ)
KOCAELİ, KİŞİ BAŞINA GELİRDE 1 NUMARA
TÜİK’in açıkladığı il milli hasıla rakamlarına göre Kocaeli 516 bin 460 lirayla 2023’te kişi GSYH listesinde ilk sırada çıktı. 2023’te İstanbul 8 trilyon 60 milyar 358 milyon lirayla en yüksek GSYH’ye ulaştı ve toplam GSYH’den yüzde 30,4 pay aldı. İl düzeyinde GSYH hesaplarında son üç sırada 22 milyar 13 milyon lirayla Tunceli, 19 milyar 407 milyon lirayla Ardahan ve 13 milyar 214 milyon lirayla Bayburt yer aldı.
YABANCI KONTROLLÜ GİRİŞ SAYISI 8 BİN 134 OLDU
Yabancı kontrolündeki girişim sayısı 2021’de 7 bin 424 iken, 2022’de 8 bin 134 oldu. Bu girişimlerin toplam cirodaki payı 2021’de %12,9, 2022’de ise %12,7 olarak kayıtlara geçti. Yabancı kontrollü girişimlerde sayı ve ciro bakımından en büyük paya sahip ülke Almanya. Bu ülkeden bin 131 girişim var.
GİRİŞİMLERİN 2023 YILINDA DOĞUM ORANI 15,2 OLDU
Girişimlerin 2022 yılındaki doğum oranı %16,1 ve bu girişimlerin istihdamdaki payı %5,5 iken, 2023’te doğum oranı %15,2'ye, istihdam payı %5,0'a düştü. Doğan girişimlerde, en yüksek payı %33,5 ile toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektörü aldı. Hızlı büyüyen girişimler oranı 2023 yılında %14,7, ceylan girişimler oranı ise %2,5 oldu. İmalat sanayinde 2023 yılında doğan girişimlerin %29,1'i orta düşük, %12,2'si orta yüksek, %1,0'ı ise yüksek teknoloji düzeyine sahip ürünleri üreten girişimler oldu.
“11 AYLIK ELEKTRİK - GAZ FATURALARININ 314 MİLYARINI DEVLET KARŞILADI”
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, vatandaşın elektrik ve doğal gaz faturalarında 2023 yılında 328 milyar liralık, 2024 yılının 11 aylık döneminde ise 314 milyar liralık tutarın devlet tarafından karşılandığını belirtti. Halen meskenlerde kullanılan elektriğe düşük tüketim kademesinde yüzde 60, yüksek tüketim kademesinde yüzde 40, doğal gaza ise yüzde 63 oranında destek sağlandığını söyleyen Bayraktar, “Bin liralık faturanın 600 lirasını devlet karşılıyor” dedi.
TÜRKİYE’DE AKTİF SOSYAL MEDYA KULLANICI SAYISI 303 MİLYON
Ulaştırma Bakanı Uraloğlu, Türkiye’de internette geçirilen zamanın günlük yaklaşık 7 saat olduğunu bildirerek, “Sosyal medya platformlarındaki aktif hesap sayımız 303 milyon 97 bin. Aktif sosyal medya kullanıcıları nüfusumuzun %65,7’sine denk geliyor. Instagram reklamlarıyla ulaşılabilen 18 yaş üzeri kullanıcıların nüfusa oranının dünya genelinde yüzde 28,1, Türkiye’nin yüzde 82,8 ile bu alanda en yüksek orana sahip” dedi.
GLOBAL EKONOMİ
ABD ENFLASYON VERİSİ GELDİ
ABD'de Kasım ayında tüketici fiyatları bir önceki aya göre yüzde 0,3 arttı. Yıllık artış da yüzde 2,7 olarak kaydedildi. Kasım ayında çekirdek göstergelerde de piyasa beklentilerine paralel veriler görüldü. Kasım'da gıda ve enerji hariç tüketici fiyatları yüzde 0,3 arttı. Yıllık çekirdek enflasyon ise yüzde 3,3 oldu.
ECB FAİZ ORANLARINI ÇEYREK PUAN DÜŞÜREREK %3'E ÇEKTİ
ECB büyümenin daha önce tahmin edildiğinden daha zayıf olacağı uyarısında bulunarak beklendiği gibi gösterge faizini 25 baz puan düşürerek %3'e indirdi. ECB, bu sonuncusuyla birlikte 4’üncü kez faiz indirimine gitmiş oldu.
ÇİN, 13 YIL SONRA PARASAL DURUŞUNU DEĞİŞTİRİYOR
Çin, 2011'den bu yana ilk kez para politikası duruşunu değiştirme yoluna girdi. ÇKP Politbüro'nun ekonomiyle ilgili toplantısında para politikasının ılımlı bir şekilde gevşek olacağı mesajı verildi. Bununla birlikte mali politikanın ise 2025'te daha proaktif olacağı açıklandı. Toplantıdan tüketimin artırılacağı ve gayrimenkul ve finansal piyasaların da istikrara kavuşturulacağı, yatırımların etkinliğinin artırılacağı da vurgulandı. Politbüro Çin'in kritik alanlarda sistemik risklerin önüne geçeceğini de belirtti. (BLOOMBERG HT)
ÇİN’İN DIŞ TİCARETİNDE YAVAŞLAMA
Çin Gümrük İdaresi verilerine göre, Çin'in ihracat ve ithalatı kasım ayında beklentileri karşılayamadı ve tüketici talebinin durgun seyretmesi ve gümrük vergisi tehditleri nedeniyle Çin ekonomisinin sağlığına ilişkin endişeleri artırdı. İthalat verileri %3,9'luk düşüşle sürpriz yaparak Eylül 2023'ten bu yana en keskin düşüşü kaydetti. İhracat ise dolar bazında bir yıl öncesine göre yalnızca %6,7 artarak ekim ayındaki %12,7'lik büyümenin keskin bir şekilde altında kaldı.
EMTİADA FIRTINA ÖNCESİ SESSİZLİK
Emtia sektörü yaklaşan yeni yıl tatili öncesinde sakinleşti ve aralık ayının ilk haftasında durağan bir görünüm çizdi. Piyasalar 2025’e hazırlanırken yeni yılın enerji tarafında düşüş, değerli metaller, bakır ve bazı tahıllarda ise yükseliş getirmesi bekleniyor.
AVRUPA, EV BATARYASINDA HAVLU ATIYOR
Elektrikli araçlara (EV) talebin azalması ve Çin rekabeti Avrupalı batarya üreticilerini zorluyor. Avrupa'da planlanan 16 batarya fabrika projesinden 11'i ya ertelendi ya da iptal edildi. Asyalı üreticilerinin projeleri ilerliyor. Halen küresel lityum-iyon batarya ihtiyacının yaklaşık yüzde 80'ini karşılayan Çin, dünyanın en büyük 10 EV bataryası üreticisinden 6’sına ev sahipliği yapıyor.
SURİYE 11 TRİLYON DOLAR KAYBETTİ
Dünya Bankası’nın çalışmasına göre, 13 yıl süren iç savaş nedeniyle 5,9 milyon Suriyeli ülke dışına kaçtı, 6,7 milyon kişi ülke içinde yerinden edildi ve 13,4 milyon kişi de insani yaşam koşullarından yoksun durumda. Altyapı dahil ekonomik kayıp, yüksek tahminde ise 11.4 trilyon dolar olarak hesaplandı. İhtiyaç duyulan altyapı yatırımları, iyimser tahminde 1,2 trilyon dolar, yüksek tahminde 1,75 trilyon doları buluyor.
KAHVEDE İKLİM DEĞİŞTİ, YARIM ASIRLIK ZİRVE GELDİ
Dünyanın en çok kahve üreten iki ülkesinde yaşanan olumsuz hava olayları nedeniyle kahve fiyatları 1972 yılından bu yana en yüksek seviyesine çıktı. ICE’de 1 hafta içinde fiyatlar %16 artıp pound başına 3.45 dolara çıktı.
ŞİRKETLER
ÇİN, ABD'Lİ ÇİP ÜRETİCİSİ NVIDIA HAKKINDA SORUŞTURMA BAŞLATTI
Çin, ABD’nin Çinli teknoloji şirketlerine yönelik yaptırımlarına karşı son misilleme olarak çip devi Nvidia hakkında antitröst soruşturması başlattı. Çin devlet medyası Kaliforniya merkezli çip üreticisinin Çin'in anti-tekel yasalarını potansiyel olarak ihlal ettiği gerekçesiyle soruşturulduğunu bildirdi.
TMSC’NİN SATIŞLARINDA BÜYÜK ARTIŞ
Tayvanlı çip üreticisi Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) satışları kasım ayında %34 artarak, veri merkezi inşasının yavaşlayacağı endişelerine rağmen yapay zeka talebinden kaynaklanan büyümenin devam ettiğini yansıttı. Apple ve Nvidia için çip üreticisi olan şirketin aylık satışları 276,1 milyar Tayvan doları (8,5 milyar dolar) olarak gerçekleşti. Tayvanlı şirket, yapay zeka veri merkezlerinin inşası için bir öncü olarak görülüyor.
BROADCOM 1 TRİLYON DOLAR KULÜBÜNDE
Apple Inc. ve diğer büyük teknoloji şirketlerinin çip tedarikçisi olan Broadcom Inc., yapay zeka çiplerine olan talebin artacağını öngördü. Küresel piyasalarda teknoloji rallisine ara verilirken, çip şirketi Broadcom olumlu beklentilerinin etkisiyle hızlı yükseldi. Şirketin hisseleri hızla yükselirken, piyasa değeri de 1 trilyon doları aştı. (BLOOMBERGHT)
TESLA HİSSELERİNDE YENİ REKOR
Tesla hisseleri geçen hafta yüzde 12 yükselerek 436,23 dolarla tüm zamanların en yükseğini gördü. Hisseler Donald Trump'ın seçim zaferinin ardından yüzde 73'ten fazla yükseliş yaşadı. Analistler, elektrikli otomobil üreticisinin hisseleri için hedef fiyatlarını yükseltti. Tesla'nın yükselişindeki en önemli etken patronu Musk'ın ABD'nin seçilmiş Başkanı Donald Trump ile yakın ilişkisi. (CNBC-e)
VOLKSWAGEN'E: 20 BİN EUROYA ELEKTRİKLİ ÜRETİN, ADINIZ HALK ARABASI
Almanya Ekonomi ve İklim Koruma Bakanı Robert Habeck, Alman otomobil üreticisi Volkswagen'den daha ucuz elektrikli otomobiller üretmesini isteyerek, "20 bin euroya bir elektrikli araba üretin. Adınız lüks araba değil, halk arabası" dedi. Habeck, Almanya'nın elektrikli otomobil pazarını canlandırmak için daha fazlasını yapabileceğine işaret ederek, kullanılmış veya yeni elektrikli otomobil satın alırken bin euroluk bir şarj kredisi ve vergi teşviklerini örnek olarak gösterdi. (CNBC-e)
REKABET KURULU'NDAN GOOGLE'A 2.6 MİLYAR TL CEZA
Rekabet Kurulu; Google ile ilgili rekabet ihlali soruşturmasını tamamladı. Şirkete Rekabet Kanunu’nun 6’ncı maddesi ihlal ettiği gerekçesiyle 2.6 milyar lira idari para cezası verildi. Reklam sunucusu hizmetleri pazarındaki hakimiyetine dayanarak kendi arz tarafı platform hizmetlerine haksız avantaj sağlandığına karar verilen Google’a 2 milyar 607 milyon 563 bin 963 lira idari para cezası verildi.
TOFAŞ, ÇALIŞANLARININ %13’ÜNÜ İŞTEN ÇIKARIYOR!
Otomobil üreticisi TOFAŞ, çalışan sayısını %13 oranında azaltma kararı aldı. TOFAŞ üst yöneticisi (CEO) Cengiz Eroldu ve muhasebe müdürü Murat Ulupınar’ın Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptığı açıklamayla TOFAŞ’ın çalışan sayısını %13 azaltarak 4 bin 593 kişiye düşüreceği bildirildi. TOFAŞ tarafından şirketten ayrılan çalışanlara yapılacak yasal ödeme tutarı ise 330 milyon TL olarak açıklandı. Oran 500’den fazla kişinin işini kaybedeceğini gösteriyor.
17 LASTİK FİRMASINA SORUŞTURMA
Rekabet Kurulu, otomotiv lastiği sektöründeki üretici, distribütör ve bayi olarak faaliyet gösteren 17 işletme hakkında rekabet hukukunu ihlalden soruşturma açılmasına kararı verdi. Soruşturma başlatılan firmalar arasında Brisa Bridgestone, Michelin, Pirelli, Goodyear gibi uluslararası markalar da var. (EKONOMİ)
GALATAPORT’TA HİSSE DEVRİNE ONAY
Rekabet Kurulu, Doğuş Holding tarafından %100 pay sahibi olduğu Doğuş Galataport AŞ aracılığıyla dolaylı kontrol edilen Galataport İstanbul Liman İşletmeciliği ve Yatırımları AŞ'nin kontrol bahşetmeyen yüzde 49 hissesinin, Garanti Bankası, YKB, İş Bankası, Ziraat Bankası, TSKB, QNB Bank anonim şirketlerince devralınması işleminin izne tabi olmadığına karar verildi.