Ekonomi gündemi: Borsa, altın, dövizde nasıl bir hafta olacak?

Ağustos ayının başında temmuz enflasyonu açıklanacak. Hükümet, özellikle kamu zamlarını kaydırarak haziran ayı itibariyle 6 aylık enflasyonun görece düşük gelmesini sağladı ancak şimdi bu zamların etkisi temmuz enflasyonuna yansıyacak. Yüzde 4, hatta daha üstü tahminler de yapılıyor.

Ekonomide yavaşlama işaretleri artıyor. MB açıklamalarına göre talepte yavaşlama var. Kredi kullanımı yavaşladı, sürecin beklenen arızalarından batık kredilerde artış izleniyor. Şirket batışlarında, konkordato ilanlarında artış izleniyor.

Döviz girişi var. Yabancılar mutlu, heyecanlı ama temkinliler. Yine de döviz girişleri ile MB rezervlerini rekor seviyelere taşıdı. Ancak yabancı girişi, ağırlıkla portföy yatırımlarına olduğu için, bir tökezlemede kaçması ve yeni bir kur krizini tetiklemesi riski de sürece eşlik ediyor.

Genel bir bakışla ekonomideki “düzelme” sermaye kesimine yarayan bir istikrarı hedefliyor. Halkın durumunda, refahında, huzurunda bir değişim, veya artış ufukta gözükmüyor.

Bu hafta borsa, altın, döviz zarar ettirdi. Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,67 ve emeklilik fonları bu hafta yüzde 0,99 değer kaybetti. Kategorilerine göre bakıldığında ise yatırım fonları içinde en çok kazandıran yüzde 0,95 ile "Para Piyasası" fonları oldu.

DÖVİZ

Bu hafta ABD doları yüzde 0,27 değer kaybederek 32,9680, avro da yüzde 0,59 azalışla 35,8090 liraya indi.

Ne olur? Döviz girişi var. Hükümet de enflasyonla mücadelenin en önemli ayağı olarak kurları baskılama - kollama politikasını sürdürüyor. Fed faizinde beklendiği gibi olur da eylül itibariyle faiz indirimi başlarsa hem döviz girişi artacak hem de dolar global ölçekte güç kaybedecek. Bu arada gelişmekte olan piyasalara fon girişi de görülmedik ölçüde canlı seyrediyor.

BORSA

BIST 100 endeksi, en düşük 10.838,43 ve en yüksek 11.245,53 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışına göre yüzde 2,37 değer kaybederek 10.891,42 puandan tamamladı.

Ne olur? Borsada büyük oyuncuların işlemlerinde hacimler düşük seyrediyor. Geçen hafta faizlerin birkaç puan yükselmesi, ayrıca MB Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay’ın bu yıl içinde faiz indirimi olasılığını zayıflatan açıklamaları da etkili oldu. Bu hafta etkili olabilecek bir haber akışı görünmüyor. Belli bir aralıkta sakin bir seyir izlenmesi mümkün.

ALTIN

Altının onu, geçen hafta 2.353 – 2.432 dolar arasında seyretti. Haftayı %0,58 düşüşle kapattı. ABD tüketici fiyatları endeksi verisinin beklenenden düşük (%2,5) gelmesi sonrasında 2.380 doları gördü. Cumartesi öğlen saatleri itibariyle 2.387 dolardaydı.

Ne olur? ABD enflasyon verisi sonrasında, Fed’in eylülde faiz indirimi beklentisi, neredeyse kesine dönüşmüş durumda. Bu da altını destekliyor. Faiz indiriminin başlaması altın fiyatlarına yarayacak.

FAİZLER

Geçen hafta 3 aya kadar vadeli TL mevduatın bileşik faizi yüzde 59,56’dan yüzde 59,27’ye geriledi. Bununla birlikte bankaların basit faizlerinde birkaç puanlık artışlar dikkat çekti. Birçok bankada oranlar yüzde 50’nin üzerine taşındı.

Ne olur? Yüzde 50 üstü faizler, TÜİK enflasyonu ve MB beklentileri dikkate alındığında “kazandıran” tarafta duruyor. Temmuz enflasyon beklentisinin yükselmesi, Cevdet Akçay’ın politika faizi indirim beklentilerini öteleyen açıklamalarının etkisi olduğunu düşünmek mümkün. Bununla birlikte faizlerde genel – trend seyir düşüş yönündedir.

KREDİ FAİZLERİ

Taşıt kredisi dışında, diğer bütün kredi türlerinde faizlerde yüzde 3’e varan düşüşler oldu.

SWAPLAR KAPATILIYOR

TCMB'nin yurt içi bankalarla yaptığı swap stoku 2023 yılı zirvesi olan 64,5 milyar dolardan 144 milyon dolara geriledi. MB, ülke merkez bankaları swaplarını da azaltmaya başladı. Suudi Arabistan'ın 5 milyar dolar tutarındaki depo alım işlemi de sonlandırıldı. Depo işlemlerinin yanında, yabancı merkez bankaları ile yapılan 23.1 milyar dolarlık da swap işlemi bulunuyor.

MB’DEN YENİ LİKİDİTE ADIMI

MB, piyasadaki fazla likiditeyi çekmek amacıyla TL karşılığı altın ve döviz swap işlemine başlıyor. Daha önce döviz ve altın borçlanan yönündeyken bu işlemde MB, borç veren konumuna geçecek. Uzmanlar, bankaların elinde döviz fazlalığı olduğu için talep görmesinin zor olacağı fikrinde.

PPK, FAİZİ DEĞİŞTİRMEDİ

Para Politikası Kurulu, politika faizini yüzde 50’de tuttu. Açıklamada, haziranda aylık enflasyonun ana eğilimi belirgin bir zayıflama kaydetmekle birlikte temmuz enflasyonunun, kamu zamları ve vergi artışları nedeniyle geçici olarak artacağı belirtildi. Açıklamada, yurt içi talebin yavaşladığı, parasal sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki etkileri yakından izlendiği belirtildi. PPK sonrası kurul üyesi Cevdet Akçay’ın açıklamaları, bu yıl içinde faiz indirimi olasılığını zayıflattı. Akçay’ın, oldukça şahin tonlu açıklamaları, indirim olsa dahi bunun beklenenden (5 puan) daha düşük (2,5 puan) olacağı şeklinde yorumlandı.

KAMU BANKALARI KREDİDE SERT FREN YAPIYOR

Bakan Nebati döneminde, ondan önce de salgın döneminde avantajlı kredi paketleri hazırlayarak bol kredi dağıtan kamu bankaları son dönemde kredileri yavaşlattı. JM raporuna göre ikinci çeyrekte neredeyse durdular ve TL kredilerinde hiç artış olmadı.

TL MEVDUATTA 67 AYIN ZİRVESİ

Bankacılık sektöründe standart TL mevduatın toplam mevduat içindeki oranı yüzde 51,46 ile en son 2018 Kasım sonunda görülen seviyelere yükseldi. Kur korumalı mevduat ise bir haftada 60.9 milyar lira ile 24 haftanın en hızlı düşüşünü yaşadı ve 1 trilyon 880 milyar liraya indi. Bu gelişme, kurlar görece durgunken, TL mevduat faizlerinin artmasından kaynaklandı.

TAKİBE DÜŞEN KREDİ KARTI BORÇLARI 1 YILDA %245 ARTTI.

BDDK’nın 19 Temmuz haftası verilerine göre bankaların vadesinde tahsil edemediği için icra takibine aldığı batık krediler, bir haftada 13 milyar 323 milyon lira artarak 238 milyar 385 milyon TL’ye ulaştı. Bu artışın 3 milyar 658 milyon lirası bireysel kredi ve kredi kartları borçlarından oluştu. İcra takibine alınan bireysel kredi ve kredi kartı borçlarında yılbaşından bu yana 30 milyar 514 milyon liralık artış yaşandı. Aralık ayının son haftasından bu yana yüzde 68 oranında artan bireysel kredi ve kredi kartı kaynaklı takipteki alacaklar, 75 milyar 349 milyon TL’ye ulaştı.

TİCARİ KREDİLERDEKİ BATIK DA ARTIYOR

Ticari kredilerdeki batık oranında özellikle son 4 haftada dikkat çekici artış yaşandı. Haziran ayının son haftasında 147 milyar 710 milyon TL olan batık ticari ve diğer kredi borçları yüzde 10 artarak 163 milyar 35 milyon TL’ye ulaştı. Batık ticari kredilerdeki yıllık artış ise yüzde 21,3 oldu. KOBİ’lerin batık kredi borcu ise son bir yılda 53 milyar 46 milyon liradan yüzde 18 oranında artışla 62 milyar 603 milyon TL’ye çıktı.

MB PİSAYA KATILIMCILARI ANKETİNDE ENFLASYON BEKLENTİSİ %42,95

MB temmuz ayı Piyasa Katılımcıları Anketi'ni yayınladı. Katılımcıların cari yıl sonu TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 43,52 iken, bu anket döneminde yüzde 42,95 oldu. 12 ay sonrasının TÜFE beklentisi 31,79'dan yüzde 30,02’ye indi. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla yüzde 20,33 ve yüzde 19,32 olarak gerçekleşti. Katılımcıların cari yıl sonu dolar kuru beklentisi 37,75 TL’den 37,37 TL’ye indi.

HALKIN ENFLASYON BEKLENTİSİ İKİ KATTAN FAZLA

Koç Üniversitesi ve KONDA işbirliği ile yapılan “hanehalkı enflasyon beklenti anketi (TEBA) temmuz ayı sonuçları şöyle gerçekleşti:

Geçmişe yönelik 12 ay için beklentiler %112

Yıl sonu beklentisi %93 (geçen aya çok yakın.)

12 ay sonrası içinse beklenti yükselerek %109 oldu.

Bu sonuçlar, hane halkının, MB tahmini ve piyasa katılımcıları anketi sonuçlarının iki katından daha yüksek bir enflasyon beklentisi içinde olduklarını gösteriyor.

YABANCI VARLIKLARINDA TAHVİLİN PAYI 6.5 KAT ARTTI

Yabancı yatırımcıların TL varlıklara ilgisi artıyor. Her ne kadar son haftalarda hisse senedi piyasasında bir çıkış yaşansa da devlet tahvillerinde her geçen gün yabancının payı artıyor. MB verilerine göre 12 Temmuz ile biten hafta itibariyle son 1 yılda yabancı devlet tahvillerine 12 milyar 426 milyon dolar getirdi. Yabancı yatırımcıların finansal varlıkları içinde devlet tahvilinin payı geçen yıl haziranda yüzde 1,44 seviyesinde iken bu yıl haziranda yüzde 9,25’e yükseldi.

ÖZEL SEKTÖRÜN TAHVİL İHRAÇLARI HIZLANDI TALEP YÜKSEK SEYREDİYOR

Bankalar ve Hazine’nin yanı sıra şirketler de yurtdışında tahvil ihraçlarına ağırlık veriyor. Yüksek taleple karşılanan ihraçlarda maliyetler de görece düşük seyrediyor. Geçen hafta Erdemir ve Limak Çimento ihraçlarını gerçekleştirdi. Bu yıl tamamlanan ihraçların büyüklüğü 4.3 milyar doları aştı. Uzmanlar özel sektörün ihraçlarının devam edeceği beklentisinde.

BELEDİYE BORÇLARI KIYAMETİ KOPARDI

Cumhurbaşkanı Erdoğan, AK Parti Grup Toplantısı'nda belediyelerin SGK borçlarının kalynağında tahsil edileceği talimatı verdiğini açıkladı. Muhalefet, bunun belediyeleri gözden düşürme amaçlı bir “mali darbe” olduğunu savundu. Tartışmalar devam ediyor. Siyasi analistler, Erdoğan’ın bu açıklama ile “yumuşama” veya “normalleşme” havasını bertaraf ederek sert tavrına geri döndüğü; muhalefeti, görünür vitrini belediyeleri sıkıştırarak yıpratmaya yöneldiği görüşünde.

EN HIZLI MİLYONER OLUNAN ÜLKE TÜRKİYE

UBS’ın Servet raporuna göre; Türkiye, kişisel servet artışında %57,78 büyümeyle tüm ülkeleri geride bırakarak ilk sırada yer aldı. Türkiye'yi yaklaşık %20 artışla Katar ve Rusya izledi. Türkiye, 2008-2023 arasında TL cinsinden ortalama %1708 servet artışıyla da ilk sırada yer aldı. Türkiye'yi, yerel para birimi cinsinden %1431 artışla Kazakistan takip etti. 3. sıraya %608'lik büyüme ile Rusya geldi. Rapordaki tahmine göre önümüzdeki 5 yıl içinde Türkiye’de, dolar milyoneri sayısı %43 artacak. UBS raporu, servet artışını vermekle birlikte dağılımına ilişkin pek çok veriyi bu yıl vermedi.

TÜKETİCİ GÜVENİNDE DÜŞÜŞ

Tüketici güven endeksi, Haziran ayında 78,3 iken Temmuz ayında %3,1 oranında azalarak 75,9 oldu. “Mevcut dönemde hanenin maddi durumu”nda yüzde 5,4, “gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi”nde yüzde 4,2, “gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi”nde yüzde 7 düşüş oldu. “Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi”nde ise yüzde 2,6’lık artış oldu.

REEL KESİM GÜVENİ YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE

Reel Kesim Güven Endeksi, temmuzda geçen aya göre 2,5 puan azalarak 100,3’e geriledi. Bu aynı zamanda yılın en düşük düzeyi. Mevsimsellikten arındırılmış endekste ise düşüş 1,8 puan oldu. Yıllık ÜFE beklentisi ise, bir önceki aya göre 1,8 puan azalarak yüzde 51,8 seviyesinde gerçekleşti.

SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİNDE DÜŞÜŞ

Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi temmuzda geçen aya göre, hizmet sektöründe yüzde 1,1 azalarak 114,1'e, perakende ticaret sektöründe yüzde 1,5 düşüşle 107,1'e ve inşaat sektöründe yüzde 0,9 azalarak 87,1'e geriledi.

KAPASİTE KULLANIMINDA 0,4 PUANLIK DÜŞÜŞ

TCMB’den yapılan açıklamaya göre, imalat sanayisi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), temmuzda geçen aya göre 0,4 puan azalarak yüzde 75,9 seviyesinde gerçekleşti. Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı da (KKO-MA) geçen aya göre 0,3 puan düşerek yüzde 75,9'a geriledi.

TÜRKİYE’DE TATİL FİYATLARI ALMANYA’DA ARTARKEN RUSYA’RA DÜŞÜYOR

Türkiye turizminde bu yıl ilginç gelişmeler yaşanıyor. İki kaynak pazardan Almanya’da tatil fiyatlarının en çok arttığı ülke Türkiye olurken, diğer kaynak pazar Rusya’da yılbaşından beri fiyatlar düşürülüyor. Oteller yılın en yüksek sezonu Temmuz- Ağustos fiyatlarında da indirime gitti. Almanya’da yurt dışı tatil fiyatları ilk yarıda ortalama yüzde 5,2 arttı. (EKONOMİ)

YURT İÇİNDE İKAMET EDEN 8 MİLYON 262 BİN KİŞİ SEYAHATE ÇIKTI

1. çeyrekte, yurt içi yerleşik 8 milyon 262 bin kişi seyahate çıktı. Seyahate çıkanların bir ve daha fazla geceleme kaydı ile ülke içinde yaptıkları toplam seyahat sayısı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %2,3 azalarak 9 milyon 854 bin seyahat olarak gerçekleşti. Seyahate çıkanlar 65 milyon 239 bin geceleme yaptı. Ortalama geceleme sayısı 6,6 gece oldu. Yerli turistlerin, yurt içinde yaptıkları seyahat harcamaları 2024 yılının I. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %103,2 artarak 45 milyar 262 milyon 452 bin TL olarak gerçekleşti.

BODRUM’DA ADİL OLMAYAN FİYAT ARTIŞLARINA DENETİM ÇAĞRISI

Bodrum Esnaf Sanayici ve İş İnsanları Derneği (BESİAD) Başkanı Neslihan Nazlıoğlu, her yaz sezonunun adeta trend konu başlıklarından biri olan Bodrum’da pahalılık tartışmalarının, Bodrum’da varlığını sürdürmek isteyen küçük ve orta ölçekli işletmelere büyük zarar verdiğini söyledi. Nazlıoğlu, “Fiyat fırsatçılığı yapan işletmelere karşı gerekli yaptırımlar uygulanmalı ve bu denetimler yerel yönetimler ile odalar tarafından titizlikle yürütülmelidir. Bu sayede, haksız rekabetin önüne geçilerek, Bodrum’daki işletmelerin ve esnafın korunması sağlanabilir” dedi. (EKONOMİ)

TÜRKİYE’DE İŞÇİLERİN %14,8’İ SENDİKA ÜYESİ

Çalışma Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de bu yıl temmuz itibarıyla 16 milyon 973 bin 613 işçiden 2 milyon 512 bin 332’sinin sendikalara üyeliği bulunurken, sendikalaşma oranı yüzde 14,8 oldu. Türk Metal 295 bin 192 işçiyle en fazla üyeye sahip sendika olurken, bunu 275 bin 317 üyeyle Hizmet- İş, 211 bin 657 üyeyle Öz Sağlık- İş, 161 bin 764 üyeyle Genel-İş izledi.

MÜCEVHERCİ YATIRIMINI MISIR’A TAŞIDI

Göç kervanına, tekstil-konfeksiyonun ardından kuyum ve mücevher sektörü de katıldı. Yurtiçi ve yurtdışı fiyatları arasındaki makasın açılmasından dolayı üretim ve ihracatta kayıp yaşayan Türk firmalarının geçen yılki yatırım adresi Dubai olmuştu. İthalata kota getirilmesi sonrasında ise yatırımların yönü Mısır’a çevrildi. Mücevher İhracatçıları Birliği (MİB) Başkanı Burak Yakın, Mısır’a yönelen Türk firmalarının yatırımlarının bir milyar doları aştığını söyledi. (EKONOMİ)

LALELİ, AFRİKA'YA AÇILIYOR

LASİAD Başkanı Giyasettin Eyyüpkoca, Ukrayna-Rusya savaşı nedeniyle bu ülkelere satışları giderek düşen esnafın çareyi farklı pazarlarda aradığını belirterek Afri ka pazarı açılımının önem kazandığını söyledi. 5-6 Ağustos tarihleri arasında düzenlenecek olan 'Laleli Fashion Shopping'in tanıtımında konuşan Eyyüpkoca, "Afrika pazarının payı yüzde 1'den yüzde 6-7’lere ulaştı” dedi. (EKONOMİ)

YD – ÜFE HAZİRANDA AYLIK YÜZDE 0,97, YILLIK % 44,51 GELDİ

Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi (YD-ÜFE), haziranda aylık bazda yüzde 0,97, yıllık bazda yüzde 44,51 artış gösterdi. Sanayinin iki sektörünün yıllık değişimlerine bakıldığında, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 54,03, imalatta yüzde 44,35 artış görüldü.

OTOMOBİL REEL FİYATLARI 12 AYDIR DÜŞÜYOR

Sahibinden.com’un Otomobil Piyasası Görünümü raporuna göre, otomobil reel satış fiyatlarındaki düşüş 12 aydır devam ediyor. Rapora göre, haziran ayı otomobil talep endeksi, mayıs ayına göre yüzde 13,8 ve geçen yılın haziran ayına göre yüzde 14,8 daha düşük seviyede gerçekleşti. Otomobil piyasasındaki canlılık göstergesi olarak satılan otomobil sayısının satılık ilan sayısına oranı 3,1 puan azalarak yüzde 14,9 oldu. (EKONOMİ)

SABİHA GÖKÇEN, İÇ HATLARDA İSTANBUL HAVALİMANI'NI GEÇTİ

Görece daha küçük terminale sahip Sabiha Gökçen havalimanı, İstanbul Havalimanından daha hızlı bir artış yakaladı. Sabiha Gökçen Havalimanı, yolcu sayısında İstanbul havalimanının yarısı kadar yolcuya hizmet vermeyi başardı. İç hatlarda ise İstanbul’u geride bıraktı. Ocak-Haziran döneminde İstanbul Havalimanı’ndan iç hatlarda 8 milyon 154 bin kişi hizmet alırken, Sabiha Gökçen’den 9 milyon 463 bin iç hat yolcusu geçti.

E TİCARET DÜNYASINDA BÜYÜK TARTIŞMA KOPTU

Hükümet, e -ticaret düzenlemelerini değiştirmeye hazırlanıyor. Bu düzenleme ile piyasanın en büyük oyuncusu Çinli Alibaba’nın yatırımı Trendyol’a büyük bir lisans indirimi avantajı sağlanacak. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, yurt dışından düşük gümrük vergisiyle ürün getiren alışveriş platformlarının yerli e-ticaret firmaları başta olmak üzere Türkiye’nin tüm ticareti için büyük bir tehdit potansiyeli barındırdığını söyledi. Öncel, piyasada haksız rekabete yol açan tehdidin büyümemesi için ilgili mevzuatın bir an önce güncellenmesini önerdi.

YÜKSEK TEKNOLOJİYİ TEŞVİK PROGRAMI BAŞLADI, YERLİ ÇİP ADIMI ATILDI

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 30 milyar dolar büyüklüğündeki Yüksek Teknoloji Yatırım Programı'nın ayrıntılarını açıkladı. Erdoğan, 6 maddelik çağrı ile 20 milyar dolarlık yatırımı ülkeye kazandırmayı hedeflediklerini söyledi. Bu arada, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın Rekabet Öncesi İşbirliği ve Destek Programı çerçevesinde yerli çip tasarımı için önemli bir adım atıldı. Arçelik ve YongaTek’in başlattığı çip üretimi projesinde, yerli çip tasarımı ile test süreçlerinin ön çalışmaları tamamlandı.

MAHFİ EĞİLMEZ

"Türkiye’de Türk Lirası mevduata, tahvile ya da hisse senetlerine yatırım yapmış olan yabancı fonların temsilcileri ekonominin iyiye gittiğini söylüyorlar. Bu şekildeki kaynak girişinin, Merkez Bankası rezervlerinin artışının ve Moody’s’in Türkiye’nin kredi notunu iki kademe yükseltmesinin ekonomideki iyileşmenin kanıtı olduğunu öne sürüyorlar.

(…) Yabancı yatırımcılar bir ülkenin toparlandığını vurguluyorsa iki olasılık söz konusudur:

(1) Gerçekten işler iyiye gidiyor olabilir.

(2) Yabancılar, o ülkeden iyi para kazandıkları için methediyor olabilirler.

(Bilindiği gibi ekonomideki) yanlış uygulamalar 2023 yılının Haziran ayına kadar sürdürüldü. Bu tarihten sonra işbaşına gelen yeni ekonomi yönetimi ve Merkez Bankası yönetimi politika faizini yükseltmeye başladı. KKM’den dönüş için adımlar atıldı. KKM hesapları 2023 sonunda ulaştığı 2,6 trilyon liradan bugün itibarıyla 1,9 trilyon liranın altına geriledi.

Türk Lirası mevduatın faizi yüzde 50’ye yükselince yabancı yatırımcılar buraya carry trade denilen yöntemle (ucuza kredi alıp pahalıya mevduata bağlama yöntemi) döviz getirdiler. Buradaki faiz (3 ayda yüzde 10) dünyada bulunmadığı için carry trade çok kârlı. (…) Carry trade sonrasında iki gelişme daha oldu. İlk olarak bu kadar fazla döviz girişi ve döviz hesaplarında görülen bozdurulma eğilimi sonucunda Merkez Bankası’nın rezervlerinde ciddi artışlar ortaya çıktı. Aslında fazlaca değişen bir şey yok: Swapların yerini carry trade sonucu gelen dövizler aldı. O nedenle belki de artık gerçek durumu görebilmek için “swaplar hariç net rezervler” kavramının yerine “carry trade hariç net rezervler” kavramını koymamız gerekecek. Çünkü şimdilik Merkez Bankası rezervi gibi görünen bu dövizler en ufak bir kur artışında uçup gider. Esas görevi ülkeye para yatıran yabancıların durumunu korumak olan kredi kuruluşları da bu rezerv düzelmesini alkışlarla karşıladılar ve sonuçta Moody’s Türkiye’nin kredi notunu iki kademe yükseltti.

Bu kadar yanlış bir ekonomi politikası uygulamasının ekonomiyi getirdiği aşamada birçok çelişkiyle karşı karşıyayız. Merkez Bankası faizi düşürse, carry trade ile gelen para geri gidecek, insanlar tekrar dövize dönecek bu da kuru yükseltecek, carry trade ile gelen paralar geri giderse Merkez Bankası’nın rezervlerinde düşüş başlayacak. Kur yükselirse ihracatcı ve turizmci mutlu olacak ama ithal girdi fiyatlarının artması maliyetleri ve dolayısıyla satış fiyatlarını artıracağı için enflasyon yükselecek. Merkez Bankası faizi düşürmese bu kez carry trade yapanlar ülkenin kaynaklarından inanılmaz paralar kazanmaya devam edecek. Hükümet, vergilere yüklense bu kez satın alma gücü zaten çok düşmüş olan emek geliri sahipleri tamamen perişan olacaklar. Küçük esnaf ve KOBİ’ler sıkıntıya girecek.

Ekonomi politikasını yanlış yola sokarsanız ortaya çıkacak bozulmayı düzeltmek için atacağınız adımlar bir tarafı düzeltirken öteki tarafı bozuyor. Geçmiş üç yılı böyle büyük yanlışlarla yaşadık. Şimdi artık önemli olan önümüzdeki üç yılı nasıl yaşayacağımız. Çünkü kurun fazla oynamaması bu bıçak sırtı dengenin temel taşı. Kur yükselirse carry trade bozulur, sistem çöker, başladığımız noktaya döneriz. Türk Lirası daha fazla değerlenirse bu kez dış ticaret dengesi bozulur (ihracat düşer, ithalat artar.) Bu yüksek faiz maliyetine uzun süre dayanmak ise ekonomiyi perişan eder. Bu durumda yapılması gereken şey politika faizini yavaş yavaş indirip, carry trade kazançlarını azaltmaya başlamaktır. Yalnız bu çok hassas bir dengedir. Yanlış adımlar atılır, hızlı faiz indirimleri yapılırsa o zaman bu gelen dövizler kaçar, kur hızla yükselir ve yeniden aynı noktaya geliriz.

Gördüğünüz gibi buradan öyle kolay ve zarar görmeden bir çıkış yok. Buradan en az zararla çıkışın reçetesi beklentileri olumlu hale getirmektir. Bunun da yolu 2001 krizi sonrasında olduğu gibi yapısal reformları yaşama geçirmektir. Başta hukukun üstünlüğü, demokrasinin düzeltilmesi ve eğitimde bilime dönüş olmak üzere yapısal reformlara girişmeden faizi değiştirerek, kurla oynayarak, eflasyonu düşük göstererek, vergileri artırarak bu durumdan kalıcı bir biçimde çıkmak mümkün görünmüyor."

Yazının tamamı için tıklayınız

G20 MALİYE BAKANLARI: YUMUŞAK İNİŞ OLASILIĞI ARTTI

Brezilya dönem başkanlığında 25-26 Temmuz'da Rio de Janeiro kentinde düzenlenen G20 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları Toplantısı'nın ardından sonuç bildirisi yayımlandı. Bildiride, pek çok zorluk devam etmesine rağmen küresel ekonomide "yumuşak iniş" olasılığının arttığını bildirdi. Söz konusu deklarasyonda, "Vergi egemenliğine tam saygı göstererek, ultra yüksek net servete sahip bireylerin etkili bir şekilde vergilendirilmesini sağlamak için işbirliği içinde olmaya çalışacağız." ifadeleri kullanıldı.

ABD’DE ENFLASYON SÜRPRİZ YAPTI

ABD kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi enflasyonu yüzde 2,5’e indi. Fed’in hedefi yüzde 2. Gıda ve enerji fiyatları hariç tutulan ABD'de çekirdek PCE de beklentilere paralel geldi. Çekirdek PCE Haziran 2024 verileri aylık bazda yüzde 0,2, yıllık ise yüzde 2,6 oldu. Eylülde faiz indirimi beklentisi güçlendi. ABD’den bir başka veri de büyüme… ABD ekonomisi, bu yılın 3. çeyreğinde yüzde 2,8 ile beklentilerin üzerinde büyüdü. Beklenti yüzde 2’ydi.

GELİŞMEKTE OLAN PİYASALARA SERMAYE GİRİŞİ 5 AYIN ZİRVESİNDE

BofA'nın raporuna göre, 24 Temmuz'da sona eren haftada global hisse senedi fonlarına 22,2 milyar dolar sermaye girişi oldu. 24 Temmuz haftasında gelişmekte olan piyasa hisse senedi fonlarına sermaye girişi ise 11,1 milyar dolar ile şubat ayından bu yana görülen en yüksek seviyede gerçekleşti. Gelişmekte olan piyasa tahvil fonlarına üst üste üçüncü haftada da sermaye girişi olurken, global tahvil fonlarına 24 Temmuz haftasında toplam sermaye girişi 16,1 milyar dolar oldu. Altın fonlarına 1,3 milyar dolar ve kripto varlıklara 1,2 milyar dolar sermaye girişi oldu. (CNBC -e)

EMTİA PİYASALARINDA ÇİN KORKUSU VAR

Emtialardaki bu yılki yükseliş neredeyse sona erdi. Çin ekonomisindeki yavaşlama, petrol, bakır ve diğer emtialara olan talep konusunda endişeleri artırırken, yatırımcıları Çin'deki 2015 yavaşlamasının tekrarlanması ve emtialardaki küresel düşüş konusunda tedirgin etti. Çin’de geçtiğimiz hafta yapılan Komünist Parti toplantısı 3’üncü Plenum’da metallere talebi destekleyecek net bir politika belirlenemedi. Yakın vadede Çin’de özellikle gayrimenkul piyasasındaki zayıf talebin etkisiyle bakır, çelik ve diğer endüstriyel metallerin baskı altında kalması bekleniyor.

KÜRESEL BT KRİZİNDE 250 BİN CİHAZ HALA ÇEVRİMDIŞI

CrowdStrike CEO'su George Kurtz, küresel BT krizinden etkilenen cihazların yüzde 97'sinin çevrimiçi olduğunu açıkladı. Daha önce yapılan açıklamalar 8.5 milyon cihazın kesintiden etkilendiğini gösteriyordu. Buna göre hala 250 bin cihaz çevrimdışı durumda. ABD merkezli bulut izleme, modelleme ve sigorta hizmetleri sağlayıcısı Parametrix, CrowdStrike kaynaklı küresel yazılım sorunu nedeniyle Microsoft haricindeki ABD Fortune 500 şirketlerinin karşı karşıya kaldığı toplam doğrudan mali kaybın 5,4 milyar dolar olduğunu tahmin ettiklerini açıkladı.

İNGİLTERE’DEN AB İLE İLİŞKİLERİ YENİDEN DÜZENLEME MESAJI

İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Avrupa ülkeleriyle mevcut ilişkileri güçlendireceklerini ve yeni ilişkiler kuracaklarını belirterek bu bağlamda, Avrupa Birliği (AB) ile ilişkileri de yeniden düzenleyeceklerini söyledi. Starmer, "İdeolojiyle değil, ülkem için en iyi olanla hareket ediyorum ve bu nedenle yeni ilişkiler kuracağız. Dostluk bağlarını yenileme görevi çok acil. Güvenliğimiz tehlikede, savunma konusunda birleşik bir cephe oluşturmak için bölgenin birlikte çalışması gerekir” dedi.

ALMANYA VE EURO BÖLGESİ PMI VERİLERİ MORAL BOZDU

S&P Global tarafından açıklanan euro bölgesi ve Almanya’ya ilişkin temmuz ayı Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) verileri hem imalat hem de hizmet sektörlerinde ekonomik aktivitenin yavaşladığını gösterirken, ivme kaybı moral bozdu. Hizmet sektöründeki ılımlı genişlemenin imalat tarafındaki gerilemeyi telafi edemediği euro bölgesinde, PMI verilerindeki zayıfl amada Avrupa'nın en büyük ekonomisi Almanya'nın belirgin etkisi dikkat çekti.

PETROL FİYATLARI 2024'ÜN İKİNCİ ÇEYREĞİNDE %2,2 GERİLEDİ

Brent petrolün varil fiyatı, petrol rafinerilerinin talebindeki gerileme ve Ortadoğu'da riskin azalmasıyla yılın ikinci çeyreğinde ilk çeyreğe göre yüzde 2,2 düştü. Mart ayını 86,79 dolardan kapatan Brent petrolün varil fiyatı, nisanda Ekim 2023'ten sonraki en yüksek seviye olan 91,58 doları test etti ve ayın tamamında yüzde 1 değer kaybederek 85,91 dolardan işlem gördü.

ÇİN MERKEZ BANKASI GÖSTERGE FAİZİ DÜŞÜRDÜ

Çin Merkez Bankası (PBOC), kısa vadeli temel politika faizini neredeyse bir yıl sonra ilk kez düşürdü. Banka repo faizinin ardından, gösterge borç verme oranlarını (LPR) aynı oranda indirdi. PBOC tarafından yapılan açıklamada, yedi günlük ters repo oranının 10 baz puan düşürülerek yüzde 1,7'ye çekildiği belirtildi. PBOC bir yıllık kredi faiz oranını (LPR) yüzde 3,45'ten yüzde 3,35'e indirirken, beş yıllık LPR yüzde 3,95'ten yüzde 3,85'e düşürüldü.

LÜKS TÜKETİM MARKALARININ HİSSELERİ SERT DÜŞTÜ

Hermes'ten Louis Vuitton'a, Dior'dan Prada ve Burberry'e kadar dünyanın en büyük lüks tüketim markalarının hisseleri son haftalarda ciddi düşüş kaydetti. Dünyada artan ekonomik belirsizlik ortamı ve özellikle Çin ve ABD'de yavaşlayan büyüme nedeniyle satışları azalan lüks tüketim markaları yılın geri kalanı için de karamsar bir görünüm bekliyor.

GLOBAL PORTS HOLDİNG, LONDRA BORSASI’NDAN ÇIKIYOR

Global Yatırım Holding’in (GYH) bağlı kuruluşu ve dünyanın en büyük kruvaziyer liman işletmecisi Global Ports Holding, Londra Borsası’ndan çıkmak için resmi başvuruyu yaptı. Delist işlemleri için sunduğu satın alma teklifiyle 310 milyon dolarlık değere işaret eden şirket, borsa kotundan çıkarılması işleminin 9 Ağustos 2024 günü saat 08:00’de yürürlüğe girmesini hedefliyor.

TESLA’NIN KARI SON 5 YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE

Tesla'nın net karı yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 45 düşerken, çok sayıda ülkede gidilen fiyat indirimlerinin ardından şirketin kar marjı 5 yılın en düşük seviyesini gördü. Yeni dönemde yapay zeka projelerine yaptığı harcamaları artıran şirketin net karı geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 45 azalarak 1,5 milyar dolara düştü. Bu dönemde araç üretimi yıllık bazda yüzde 14, teslim ettiği araç sayısı da yüzde 5 azalan şirket küresel çapta 410 bin 831 otomobilin üretimini yaparken, 443 bin 956 aracın da teslimatını gerçekleştirdi.

TİKTOK DAVASI DEVAM EDİYOR

The WSJ’nin haberine göre Adalet Bakanlığı, TikTok'un mayıs ayında açtığı federal bir davaya yanıt olarak mahkeme dosyalarındaki ayrıntıları kamuoyuna açıkladı. TikTok'un Çin merkezli çatı şirketi ByteDance'in kullanıcıların hassas konulardaki görüşleri hakkında veri topladığını söyleyen ABD Adalet Bakanlığı, platformun ayrıca içerikleri sansürlediğini de belirtti. TikTok'un davası, TikTok'un satışını ya da yasaklanmasını gerektiren yeni yasanın birçok Amerikalının ifade özgürlüğü hakkını ihlal ettiği iddiasına dayanıyordu. Pew Araştırma Merkezi'ne göre, 18 ila 29 yaş arasındaki ABD'li yetişkinlerin yarısından fazlası TikTok kullanıyor.

DEADPOOL&WOLVERİNE ÖNİZLEMEDE 38,5 MİLYON $ HASILATA ULAŞTI

Başrollerinde Ryan Reynolds ve Hugh Jackman’ın yer aldığı Deadpool & Wolverine'in ABD'de ilk gösteriminde 160 ila 180 milyon dolar arasında bir hasılat elde etmesi bekleniyor. Disney ve Marvel’ın Deadpool ve Wolverine filmi perşembe günü yayınlanan ön izlemelerde 38,5 milyon dolar hasılat elde etti. (CNBC-e)

AMUNDİ'NİN YÖNETİMİ ALTINDAKİ VARLIKLAR 2,16 TRİLYON EUROYA ULAŞTI

Avrupa'nın en büyük varlık yöneticisi Amundi SA, yönetim altındaki varlıklarını rekor bir seviye olan 2,16 trilyon euroya yükselttiğini açıkladı. Paris merkezli şirket, müşterilerinin Haziran ayına kadar olan üç ayda 15,5 milyar euro yatırım yaptığını bildirdi. Analistler ise Amundi'ye yönlendirilen varlık tutarının 7,8 milyar euro olmasını bekliyorlardı. (CNBC-e)