Ekonomi gündemi: Borsa, döviz ve altında bu hafta neler bekleniyor?

♦️ Ekonomide genel gündemin önemli başlıkları rezerv artışı, 10 yıllık tahvil ihracı, ABD ziyareti ve faiz tartışması olarak şekilleniyor. MB, faiz kararında tabir uygunsa sıkı durmaya devam ediyor ancak yavaş yavaş gevşeme adımları da gelmeye başladı.

♦️ Kredi kartı ve ihtiyaç kredilerinde yapılandırma, konut kredisi faizinde indirim, MB’nin kredi yapılandırmalarında faizleri indirmesi gibi adımlar dikkat çekiyor. Bu adımlar MB’nin politika faizini ne zaman indireceği tartışmasını da sıcak tutuyor.

♦️ Ancak bu konuda bölünme var. TÜSİAD ve Ankara Sanayi Odası’nın ardından İzmir Ticaret Odası'ndan da “erken faiz indirimi”ne karşı uyarı geldi. İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran ise son iki ayda faiz indirimi beklediğini söyledi. İş dünyasından bu görüşte olanlar da seslerini yükseltiyor.

♦️ Ekonomide yavaşlama işaretleri var. Bazı araştırmalar resesyon riskini %28 olarak ölçümledi. Kasım – aralık PPK toplantıları kritik önem kazanmış durumda.

♦️ Bölgesel savaş riski artıyor. Gazze’de büyük katliam yapan ve yerleşik nüfusu iten İsrail, Lübnan’a dönmüş gözüküyor. Karşılıklı saldırılar tırmanan çatışma, en son Hizbullah Lideri Nasrallah’ın öldürülmesi ile tansiyon hiç olmadığı kadar yükselmiş durumda. Çatışmalarının savaşa dönüşme riski var. Eğer uluslararası inisiyatiflerce durdurulamazsa, yenilgi ve büyük kayıp riski belirdiğinde Hizbullah’ı yalnız bırakması söz konusu olamayacağından -İran’ın da savaşın içine çekilmesi beklenebilir.

♦️ Günlük İsrail saldırılarına maruz kalan Suriye’nin, Şii ağırlıklı hükümetçe yönetilen Irak’ın dahi çatışmaya çekilmesi ihtimal dışı değil. Bu olumsuz senaryonun ilerlemesi halinde en kötünün gerçekleşmesi, ABD’nin İsrail’i koruma gerekçesiyle dahli söz konusu olabilir.

♦️ Ekonomik sorunlarla boğuşan ve komşularıyla ilişkilerini toparlamaya çalışan Türkiye, yeniden sıkıntılı bir uluslararası zeminle yüz yüze kalabilir. Bölge enerji tedariği bakımından çok önemli. Yine ticaret yollarının kesiştiği bir bölge. Özellikle komşuları hemen hiçbir ülkenin hasarsız geçirmesi mümkün değil. Petrol fiyatlarının tırmanışa geçmesi, ihracat aksamaları Türkiye için olumsuz haberler olur.

???? BORSA

BIST 100 endeksi, en düşük 9.696,01 ve en yüksek 10.108,15 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışına göre yüzde 1,24 değer kaybederek 9.777,46 puandan tamamladı.

Ne olur? Bu hafta borsada derin yükseliş veya düşüş getirebilecek önemli bir haber akışı gözükmüyor. Son aylarda yabancı çıkışı varken şimdi alımlar dikkat çekiyor. Yukarı yönlü bir tablo daha muhtemel olmakla birlikte, borsada yine depreşen manipülasyon iddiaları en büyük risk olarak gözüküyor.

DÖVİZ

Bu hafta ABD doları yüzde 0,12 değer kazanarak 34,1570 liraya, Euro da yüzde 0,40 artışla 38,2210 liraya çıktı.

Ne olur? Dövizde şok çıkış beklentisi yok. Yabancı girişi var. TCMB de kurları kolluyor ve enflasyon altında artış çizgisinde tutuyor. Eğer genel durumu değiştiren sürpriz bir gelişme olmazsa, kurlarda bu seyrin devam edeceğini öngörmek gerekir.

ALTIN

Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,99 artışla 2 bin 923 liraya çıktı. Ons altın 2.660’ı geçti. Cumartesi itibariyle 2.658 dolar seviyesindeydi.

Ne olur? Eğer Fed’den ikinci bir faiz indirim kararı gelirse, bu altını destekleyecektir. Jeopolitik risklerin artmakta oluşu da altını yukarı itiyor. Çin’in büyük teşvik paketi bütün metallerde artışı destekliyor. Ons altın için 3000 dolar, hatta daha yüksek rakamlar telaffuz edilmekle birlikte, uluslararası kuruluşların temkin uyarı da dikkat çekiyor.

FAİZLER

TCMB’nin izlediği 3 aylık mevduatın bileşik faizi 20 Eylül ile biten haftada %59,82 olarak belirlendi. Bir önceki hafta 61,06’ydı. Bankacılık sektöründe 3 aylık TL mevduatın basit faizi ise büyük özel bankalarda güncel olarak %38 – 48,5 arasında.

Bu oran müşteriye, mevduat tutarına göre biraz daha yüksek olabiliyor. Bütün kredi faizlerinde düşüş oldu. Son durum şöyle: İhtiyaç %71,47, taşıt %42,87, konut 43,20, ticari 57,74 ve tüketici kredisi faizi %68,24.

Ne olur? Faizlerde genel seyir düşüş yönünde izlenecek. Bu nedenle de kısa vade faizleri, bir süre uzun vadeye göre daha yüksek seyredecek.

YATIRIM FONLARI

Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,24 ve emeklilik fonları yüzde 0,33 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında ise yatırım fonları içinde en çok kazandıran yüzde 3,72 ile "kıymetli maden" fonları oldu.

HAZİNE 10 YILLIK TAHVİL İHRAÇ ETTİ

Hazine yurtdışı borçlanma takvimi kapsamında dolar cinsinden 10 yıl vadeli tahvil ihracı gerçekleştirdi. İhraçta, tahvilin kupon oranı yüzde 6,5, yatırımcıya getirisi ise yüzde 6,75 oldu. Üç katına yakın talep geldiği bildirilen 2035 vadeli 3,5 milyar dolar nominal tutarlı tahvilin yaklaşık 1,85 milyar dolarlık kısmı 2024 ve 2025 vadelerindeki tahvillerin yükümlülük yönetimi işlemi kapsamında değiştirilmesi için kullanıldı. Kalan kısmı ise nakit finansman olarak temin edildi. İhraç, piyasada başarılı bulundu.

TCMB REZERVLERİ ARTIŞTA

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, “Brüt rezervlerimiz 156,4 milyar dolarla tarihi yüksek seviyeye ulaştı. Rezerv yeterliliğimiz uluslararası tanıma göre eşik seviyeyi aştı. Merkez Bankası rezervleri tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı” dedi. İktisatçı Mahfi Eğilmez, bu açıklamayı şöyle değerlendirdi: “Brüt rezervler için doğru. Swap hariç net rezervler 28 milyar dolar (art.) Ama bunun önemli bir kısmı carry trade ve yüksek TL faizinin dolar faizi haline dönüşmesiyle ortaya çıkan döviz bozdurulmasından geliyor. Yani pamuk ipliğine bağlı.”

ŞİRKETLER DÖVİZ ALIYOR DTH’DA 2,5 MİLYAR DOLARLIK ARTIŞ OLDU

Bankacılık sektöründeki döviz mevduatı (DTH) 20 Eylül ile biten haftada 201.663 milyon dolardan, 204.044 milyon dolara yükseldi. Parite etkisinden arındırılmış artış 1.2 milyar dolar oldu. Artışın tamamı şirketlerden geldi. Gerçek kişilerin DTH’ı 50 milyon dolar gerilerken, tüzel kişilerin DTH’ı 1.258 milyon dolar arttı.

YABANCILAR ALICIYDI

20 Eylül ile biten haftada borsaya 96 milyon dolarlık yabancı girişi oldu. Yabancılar 1 milyar 583 milyon dolarlık tahvil aldı. Şirket tahvili alımları da 3 milyon dolar oldu. Böylece toplam yabancı girişi 1 milyar 682 milyon dolar olarak gerçekleşti. 20 Eylül sonrası da yabancı girişi devam etti. Rakamlar önümüzdeki hafta belli olacak.

KREDİ KARTI VE İHTİYAÇ KREDİLERİNDE YAPILANDIRMA

BDDK, bireysel kredi kartlarında ödenmesi gereken asgarî tutarı ödenmemiş bireysel kredi kartlarının mevcut borç bakiyelerinin 60 aya kadar yapılandırılabilmesine; borcun yarısı ödeninceye kadar ilgili bankaca kart hamiline tahsis edilen kredi kartlarının limitinin arttırılmamasına; ihtiyaç kredilerinde anapara ve/veya faiz ödemelerinin tahsili 30 günden fazla gecikenlerin bakiyelerinin de 1 yıl içerisinde talep edilmesi durumunda, 60 aya kadar yeniden yapılandırılabilmesine karar verdi. “Asgari tutarı” limiti 50 bin lira altı olanlarda %20, üstünde olanlarda %40 olarak belirledi.

TCMB’DEN FAİZ KARARI

TCMB, kasımda uygulanmak üzere kredi kartlarında yapılandırmada kullanılacak azami faizi % 3.11% olarak açıkladı. Kasımda referans oranın aynı kalması halinde azami faiz oranları; dönem borcu 25 bin TL altında olan kredi kartları için 3,50%, 25bin-150bin TL olan kredi kartlarında 4,25%, 150bin TL üzerinde olan kredi kartlarında 4,75% olacak. Daha önce tüm kartların aylık faizi 4.25%'ti. Yani, yüksek limitlere yüksek, düşük limitlere daha düşük faiz uygulanırken, 25-150 arasına faiz aynı kalacak. Kredi kartları vasıtasıyla nakit çekim/kullanım azami akdi faiz oranı ise 5% seviyesinde korundu.

NAKİTTEN KAÇAN TÜKETİCİLER KREDİ KARTINA DÖNÜYOR

MB ekonomistleri, bireysel kredi kartı (BKK) ve banka kartı harcamalarındaki hızlı büyümenin, borçlanma eğilimindeki yükselişten değil enflasyon nedeniyle nakit taşıma maliyetinin artması ve kart kullanımının getirdiği kolaylıklardan kaynaklandığını belirtti. Analizde, "Hane halkı tüketiminde BKK veya banka kartı ile yapılan harcamaların payı artıyor. Örneğin, banka kartı ile yapılan harcamaların toplam payı yüzde 6,8’den 10’un üzerine, taksitsiz kredi kartı payı ise yüzde 21’den 34’e ulaştı" denildi

ZİRAAT, KONUT KREDİSİ FAİZİNİ DÜŞÜRDÜ

Ziraat Bankası, konut kredisi faizlerini yüzde 2.79’a kadar düşürdüğünü duyurdu. Yeni kampanya kapsamında 60 ay vadede yüzde 2.89, 120 ay vadede ise yüzde 2.79 faiz oranları sunulacak. 120 ay vade ile 1 milyon TL kredi çekmek isteyenler için aylık ödeme tutarı 28 bin 966 TL olacak. Yıllık maliyet oranı yüzde 39.77 iken, toplam geri ödeme tutarı 3 milyon 475 bin 928 TL’yi buluyor. Özel bankalarda konut kredisi faizleri ortalama yüzde 3.15 seviyelerinde bulunuyor.

ARAN: FAİZLER KASIMDA İNDİRİLMELİ

Sıkılaşma adımlarının sonuç verdiğini, üretim, talep ve istihdamdaki azalmanın derinleşeceğini ifade eden İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, stresin güven endekslerinde de kendini gösterdiğini, mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksinin 2020’den bu yana ilk kez 100 eşik seviyesinin altına gerilediğini söyledi. Aran, " Kasım ayından itibaren 250 baz puan seviyesinde faiz indirimleri için fırsat oluşacağı ve bu yılın sonunda politika faizinin yüzde 45'e, önümüzdeki yılın sonunda da yüzde 25'e indirilebileceği kanaatindeyim” dedi.

SAĞLAM: TCMB ZARARI 1.2 TRİLYONU AŞTI

10 Haber yazarı Erdal Sağlam, TCMB’nin zararını 1.2 trilyon Tl olarak tahmin etti. Sağlam makalesinde, “Geçen yıl rekor zarar eden Merkez Bankası bu yıl KKM yükü olmadığı halde zarar etmeye devam ediyor. 2023 yıl sonu 895 milyar TL olan zarar 227 milyar TL artışla 1 trilyon 122 milyar TL’ye çıktı. Zarara bu yıl eklenen rakam 300 milyar TL’yi aşabilir” diye yazdı.

HANEHALKI VE REEL SEKTÖRÜN ENFLASYON BEKLENTİSİ GERİLEDİ

TCMB’nin sektörel enflasyon beklentileri raporuna göre, hanehalkının gelecek 12 ay sonundaki yıllık enflasyon beklentisi eylülde bir önceki aya göre 1.5 puan azalarak yüzde 71,6'ya indi. Gelecek 12 ayda fiyatların düşmesini bekleyen hanehalkının oranı ise 0.6 puan azalarak yüzde 29 oldu. Hanehalkının ve reel sektörün yüksek seyreden enflasyon beklentilerine karşılık piyasa beklentileri daha iyimser.

KKM AZALDI

BDDK haftalık verilerine göre 13 Eylül haftasında Şubat 2022’den sonra ilk kez yüzde 9’un altına inen kur korumalı mevduatın toplam mevduat içindeki payı geçen hafta yüzde 8,7’ye geriledi.

KONUT FİYATLARI YILLIK %30 ARTARKEN, REEL OLARAK %17 GERİLEDİ

Gayrimenkul satış adetlerinde geçtiğimiz ay kaydedilen sıçrama sonrasında gözler, fiyatlarda. Konut fiyatlarındaki reel düşüş trendinin hangi noktaya kadar devam edeceği büyük merak konusu. Endeksa’nın güncel konut değer raporu verilerine göre, gayrimenkul fiyatlarındaki artış oranı Ağustos 2024’te de enflasyonun altında kalmaya devam etti. Konut fiyatları yıllık %30, aylık %1 artış gösterdi. Enflasyondan arındırılmış fiyatların yıllık %17, aylık ise %2 düştü.

TÜKETİM MALI İTHALATI TIRMANMAYA DEVAM EDİYOR

Ağustosta ihracat, %2,3 artarak 22 milyar 48 milyon dolar, ithalat %10,7 azalarak 27 milyar 40 milyon dolar oldu. Ocak-Ağustos ihracatı %3,9 arttı, ithalat %8,6 azaldı. 8 aylık dış ticaret açığı %33,5 azalarak 82 milyar 569 milyon dolardan, 54 milyar 938 milyon dolara geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı geçen yıl ilk 8 ayda %66,6 iken, bu yıl 8 ayda %75,7'ye yükseldi. 2023 ilk 8 ayda toplam ithalatta %12,3 olan tüketim malı ithalatı payı bu yıl aynı dönemde %15,3 ulaştı. Sermaye (-%2,1) ve ara malı (-%13,7) ithalatında düşüş devam etti. Veriler ekonominin yavaşladığını, kur düşük kaldığı için lüks tüketim malı ithalatının arttığını gösteriyor.

DIŞ TİCARETİN YARISINI BÜYÜK İŞLETMELER YAPIYOR

TÜİK verilerine göre 2023’te 139 bin 349 girişim ihracat, 252 bin 908 girişim ithalat yaptı. İhracatçı işletmelerin sadece %2,1’ini oluşturan büyük işletmeler toplam ihracatın %43,4'ünü gerçekleştirdi. İthalatın %55’ini de ithalatçı işletmelerin sadece %1,5’ini oluşturan büyük işletmeler yaptı. Mikro işletmeler ihracatın yüzde 20,2'sini, küçük işletmeler yüzde 17,5’ini, ortak ölçekli işletmeler yüzde 18,8’ini gerçekleştirdi.

EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ YÜKSELDİ

Ekonomik güven endeksi ağustosta 93,1 iken, eylül ayında %2,0 artarak 95,0 değerini aldı. Bir önceki aya göre eylül ayında tüketici güven endeksi %2,4 oranında artarak 78,2 değerini, reel kesim (imalat sanayi) güven endeksi %1,2 oranında artarak 99,2 değerini, hizmet sektörü güven endeksi %0,6 oranında artarak 112,6 değerini, perakende ticaret sektörü güven endeksi %2,5 oranında artarak 110,6 değerini, inşaat sektörü güven endeksi %0,2 oranında azalarak 87,8 değerini aldı.

TEŞVİK BELGELERİNE GÖRE YATIRIMLARDA YAVAŞLAMA CİDDİ BOYUTTA

Temmuz ayında 1.059 adet proje için teşvik belgesi alındı. Bu projelerin yatırım değeri 115,3 milyar lira. Bu rakam temmuz ayları itibariyle 2020’de 100 milyar, 2021’de 58,8 milyar, 2022’de 88,5 milyar, 2023’te 95,7 milyardı. Enflasyon dikkate alındığında Temmuz 2024 değeri artış ifade etmiyor. Dolar cinsinden bakıldığında da (yıllık ortalama dolar kuruna göre) 3.579 milyon dolara geliyor. Bu rakam son 5 yıl temmuz ayları itibariyle en düşük değer.

İMALAT SANAYİ KAPASİTE KULLANIM ORANI 0,2 PUAN ARTTI

İmalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış Kapasite Kullanım Oranı (KKO-MA), bir önceki aya göre 0,2 puan artarak yüzde 75,9 seviyesinde, mevsimsel etkilerden arındırılmamış Kapasite Kullanım Oranı (KKO) ise bir önceki aya göre 0,5 puan azalarak yüzde 74,9 seviyesinde gerçekleşti.

TAKİPTEKİ KREDİLER VERİSİNDE 7 SEKTÖR İYİLEŞME DIŞINDA

2010 – 2024 arasındaki 14 yılda genel takipteki krediler oranı %4,3’ten %1,5’e geriledi. 56 sektörün 49’unda da takipteki kredilerin sektörün toplam kredilerine oranı geriledi. Sadece 7 sektörde gösterge kötüleşme oldu. Sözkonusu sektörler şunlar: Emlak komisyonculuğu, deniz taşımacılığı, eğitim, diğer turizm, elektrik – gaz – su üretim ve dağıtımı, enerji üretmeyen maden çıkarımı ve metal ana sanayi. (EKONOMİM)

BEYİN GÖÇÜ, ÜRKÜTÜCÜ BOYUTLARDA

TÜİK, yükseköğretim beyin göçü istatistiklerini ilk kez açıkladı. Verilere göre lisans eğitimini tamamlayarak yurtdışına giden vatandaşların oranı 2015’te %1,6 iken, 2023’te % 2,4 çıktı. Ancak oranların lisans mezunu sayısı içinde kaç kişiye tekabül ettiğine bakıldığında puan olarak 0,8 gözüken artışın, sayı bazında 3,5 kata denk geldiği anlaşıldı. Bu da çok vahim bir tablo ortaya koydu. Gidenlerin %17,9’unu moleküler biyoloji ve genetik, %10,2’sini biyomühendislik bölümleri oluşturdu. Bu bölümleri sırasıyla işletme, elektronik, matematik, bilgisayar, fizik, yazılım, ekonomi ve endüstriyel tasarım izliyor.

ÇALIŞAN EMEKLİDEN GENEL SAĞLIK SİGORTASI ALINMASI GÜNDEMDE

Hürriyet Gazetesi’nde yer alan habere göre, ekonomi bürokrasisi sosyal güvenlik sistemi üzerinde değişiklik için çalışma yapıyor. Tartışılan öneriler arasında belli bir yaşa kadar emekli olup çalışanlardan genel sağlık sigortası primi alınması da var. Haber, emeklilerin tarihin belki de en büyük gelir kaybına sürüklendiği 2024’ü “Emekliler Yılı” ilan eden hükümetin, bu kesime dönük yeni bir gelir tırpanı olarak değerlendirildi, tartışma yarattı. Prof. Dr. Aziz Çelik, “Emeklileri 12.500 lira aylığa hapseden hükümet, kıdem tazminatlarına el koymak için Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’ni devreye alıyor. Kıdem tazminatını cep harçlığına dönüştürecekler” dedi.

KÖİ’DE TL İLE ÖDEME FORMÜLÜ YOK, BORSAYA VERGİ GÜNDEMDEN DÜŞTÜ

Birinci vergi paketinde kripto kazançlarının vergilendirilmesi, borsa işlem vergisi alınması gündeme gelmiş, özellikle borsacıların, “piyasa durur” tehdidi ile bu adımdan geri dönülmüş, Bakan Şimşek ertelendiğini duyurmuştu. Konunun ikinci vergi paketine alınması bekleniyordu. Ancak, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Borsa ve kripto vergileri gündemimizden düştü” dedi. Yılmaz, bütçe yükü nedeniyle tartışma yaratan KÖİ projesi garanti ödemelerinin TL’ye çevrilmesinin gündemlerinde bulunmadığını bildirdi.

ELEKTRİKLİ İTHALATINA KISITLAR HİBRİTE GENİŞLETİLDİ

Ticaret Bakanlığı, geçen hafta sonu Resmi Gazete’de yayımlanan kararıyla, bu yılın başında yürürlüğe giren “Bazı Elektrikli Araçların İthaline İlişkin Tebliğ”in kapsamını genişletti. Tebliğle, Çin ve Japonya gibi AB ile serbest ticaret anlaşması bulunmayan ülkelerden ithal edilen elektrikli araçlar için “7 bölgede 20 yetkili servis” bulundurma zorunluluğu kapsamına, şarj edilebilir hibrit ve eşya taşımaya mahsus ticari araçlar da dahil edildi.

OTOMOBİL FİYATLARINDA SIFIR-İKİNCİ EL MAKASI AÇILIYOR

Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, “Sıfır kilometre araçlara gelen kur zamları, ikinci el otomobillerle olan fiyat makasının açılmasını sağladı. Eylülde geçen yılın aynı dönemine göre sıfır kilometre otomobil fiyatlarında yüzde 17, ikinci elde ise yüzde 15 artış yaşandı. Bu durumun son bir yılda yüzde 30 daralan ikinci el araç pazarını hareketlendirecek. Eylülde kur artışları sıfır araçlara yansıtıldı. Bu zamlar olmadan önce ikinci el araçlarla sıfır kilometre araçlar arasındaki fiyat makası çok dardı. Şimdi o makas, açıldıkça ikinci eldeki fiyat makası normalize olacak” dedi. (EKONOMİM)

İKİNCİ EL OTODA GÜVENLİ ÖDEME SİSTEMİ TÜM RİSKLERİ SIFIRLAYACAK

Otomobil satışlarını daha güvenli hale getirmek için geliştirilen sistem 27 Eylül’den itibaren zorunlu olacak. Sistemle ikinci el araç alışverişinde nakit taşıma riski, sahte para kullanılması, satış bedelinin ödenmemesi gibi riskler ortadan kalkacak. Her bir işlem karşılığında satıcıya aktarılacak araç satış bedelinden mahsup edilmek suretiyle 105 lira alınacak. Sistem Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Noterler Birliği işbirliğiyle uygulanacak. (EKONOMİM)

İKİNCİ ELDE TALEP ARTSA DA FİYAT DÜŞÜYOR

BETAM raporuna göre ikinci el otomobil satışlarında ağustosta talep endeksi temmuza kıyasla % 5,9, geçen yılın ağustos ayına kıyasla %22,6 daha yüksek oldu. Ortalama otomobil reel fiyatı 14 aydır düşüyor. Bu ağustosta da temmuza kıyasla %2,1 azaldı.

TRAFİĞE KAYDI YAPILAN TAŞIT SAYISI BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE %23,6 AZALDI

Ağustos ayında trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre otobüste %27,5, özel amaçlı taşıtta %20,0 artarken otomobilde %39,2, kamyonda %27,9, kamyonette %24,6, traktörde %18,9, minibüste %10,9 ve motosiklette %10,9 azaldı. Trafiğe kaydı yapılan araç sayısı geçen yılın ağustos ayına göre de %10,2 azaldı.

LÜKS YATTA BÜYÜK KAÇAK

Lüks yat ve tekne satışlarını takibe alan Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu kapsamda 2021-2023 yıllarındaki satışlardan 1,4 milyar liralık vergi kaybı tespit etti. Kendi verileriyle yurtdışı kayıt bilgilerini çapraz kontrole tabi tutan ve sigorta değerleri ile kasko değerlerini de inceleyen Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), 15 bin gerçek kişi ve bin 527 şirketin özel tekne ve yat satışlarında beyan edilen bedellerle gerçek satış fiyatları arasında büyük fark belirledi. Satış bedellerini düşük gösterenlerden gerekli vergi ve cezalar talep edilecek.

İLAÇ PAZARI 232 MİLYAR LİRAYA YAKLAŞTI

İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası’nın raporuna göre, 2023 yılında hastane ve eczanelerde Türkiye ilaç pazarı; değer ölçeğinde yüzde 92,2 büyüyerek 211 milyar TL’ye ulaştı. Tıbbi sağlık ürünleri de eklendiğinde pazarın büyüklüğü 232 milyar liraya yaklaştı. Aralık 2023 itibarıyla Türkiye’de uluslararası standartlarda 99 adet ilaç ve 10 radyofarmasötik ilaç olmak üzere 109 üretim tesisi ve 13 adet hammadde üretim tesisi bulunuyor. 2015-2023 yılları arasında ilaç ithalatı % 7,8 artarak 5,74 milyar dolar seviyesine çıktı. (EKONOMİM)

SOSYAL MEDYA FENOMENLERİNİN VERGİ İSTİSNALARI BELİRLENDİ

Resmî Gazete’de yayımlanan düzenlemeye göre sosyal içerik üreten, uygulama geliştiren gerçek kişi vergi mükelleflerinden, 2024 yılı için elde edilen kazançların 3 milyon TL’ye kadar olan kısmında sadece bankalar yüzde 15 stopaj uygulayacak, başkaca gelir vergisi alınmayacak.

KURTULMUŞ: RUSYA’YA HAKSIZ YAPTIRIMLARI KABUL ETMİYORUZ

Rusya parlamentosunda yasama dönemi açılış toplantısında senatörlere hitap eden TBMM Başkanı Kurtulmuş, “Rusya'ya karşı uygulanan tek taraflı ve haksız yaptırımları kabul etmiyoruz. Bedelini halklar ödüyor. Rusya'nın da başta finans alanındaki yaptırımlar olmak üzere, bu yaptırımlara alternatif çözümler bulacağına inanıyoruz. Türkiye’nin BRICS’e üyeliği dış politikada gücünü artıracak” dedi.

BDDK BAŞKAN YARDIMCISININ DÜĞÜNÜ BÜYÜK TARTIŞMA KOPARDI

Birgün yazarı, gazeteci Timur Soykan’ın ortaya çıkardığı düğün skandalı, devletteki çürümenin boyutlarını da gösterdi, büyük tartışma çıkardı. Habere göre BDDK Başkan Yardımcısı Mustafa Aydın’ın düğününe, Aydın’ın denetim ve kontrolünden sorumlu olduğu bankaların yöneticileri davet edildi. Bankacılar düğünde takı kuyruğuna girdi. MHP’li politikacıların da katıldığı düğün, “açık rüşvet” tartışması yarattığı gibi bir yüksek bürokratın tevessülü, siyasilerin katılımı, bankacıların kuyruğa girmesiyle topyekün iştirakli bir skandala dönüştü.

ABD EKONOMİSİ YILIN İKİNCİ ÇEYREĞİNDE YÜZDE 3 BÜYÜDÜ

ABD ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3 ile beklentiler seviyesinde büyüme kaydetti. ABD ekonomisi, ilk çeyrekte % 1,6’lık büyüme göstermişti. ABD ekonomisinin yılın ikinci çeyreğindeki büyümesinde, tüketici harcamaları, özel envanter yatırımları ve konut dışı sabit yatırımlardaki yükseliş etkili oldu.

M&A FAALİYETLERİNE ABD SEÇİMLERİ FRENİ

Şirketlerin ABD seçimleri öncesinde büyük hedeflerin peşinden gitmeyi ertelemesi nedeniyle 4. çeyrekte küresel birleşme ve satın alma işlemlerinde yavaşlama bekleniyor. Dealogic’in verilerine göre, 25 Eylül itibariyle dünya çapında duyurulan 2024 yılı M&A’ları bir önceki yıla göre %14 artışla 846,8 milyar dolara ulaştı.

IIF’E GÖRE KÜRESEL BORÇLAR 312 TRİLYON DOLARA ULAŞTI

Uyuslararası Finans Enstitüsü tarafından yayınlanan Küresel Borç Monitörü raporuna göre küresel borçlar, yılın ilk yarısında 2,1 trilyon dolar artarak 312 trilyon dolara yükseldi. Borçlardaki artışın büyük bölümü Çin ve ABD'deki borçlanmadan kaynaklanırken, pek çok Avrupa ülkesi ve Japonya'da toplam borç tutarında belirgin düşüş kaydedildi.

GÜMÜŞ, ÇİFTE DESTEKLE 12 YILIN ZİRVESİNDE

Fed’in faiz indirimi döngüsünü başlatması ve son dönemde Çin'den ardı ardına gelen teşvik haberleri, gümüşe ilgiyi artırıyor. Spot piyasada gümüşün ons’u dün 32,60 doları aşarak 12 yılın en yüksek seviyesini gördü. Sadece 1 hafta içinde yüzde 6’dan fazla değerlenen gri metalin, yılbaşından bu yana yükselişi ise yüzde 37’yi buldu.

ABD – HİNDİSTAN ORTALIĞIYLA BÜYÜK YARI İLETKEN YATIRIMI

Biden ve Modi Hindistan'da yeni bir yarı iletken üretim tesisi kurma planlarını açıkladı . Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada tesisin kızılötesi yarı iletkenler, galyum nitrür yarı iletkenler ve silisyum karbür yarı iletkenler üreteceği belirtildi.

LA NİNA’NIN ROTASINDAKİ EMTİALARA DİKKAT

Yaz sonundan itibaren etkili olmaya başlaması beklenen La Nina hava olayının etkilerine dair endişeler artarken, bu durumun emtia piyasasını meşgul edecek yeni gündem olması öngörülüyor. Dünya genelinde daha soğuk ve yağışlı hava anlamına gelen, bazı bölgelere ise kuraklık götüren La Nina’nın güzergahı üzerinde bakır, alümina, kömür, demir cevheri, buğday, palm yağı, mısır, soya fasulyesi gibi ürünler bulunuyor. (EKONOMİM)

ALMAN İMALATINDA DERİN DARALMA

Almanya'da Satınalma Yöneticileri Endeksi-PMI verileri imalat sanayiindeki zayıflığın eylülde derinleştiğini ortaya koydu. Buna göre ülkede imalat sanayi

PMI ağustosta 42,4'ten eylülde 40,3'e düştü. İmalat ve hizmet sektörleri, Alman ekonomisinin 3'te 2'sini geçiyor. Veri, malat sektörü öncülüğünde Alman ekonomisinin derin bir daralmaya sürüklendiğini gösteriyor.

ZAYIF DOLAR, UYGUN EMTİA

Emtia piyasası Fer’in uzun zamandır beklenen faiz indirim döngüsüne girmesiyle kazançl bir seyir izliyor. Faiz indirimlerini dolar endeksi üzerinde yarattığı baskıyla tahıllar hariç tüm ürün grupları olumlu bir performans gösteriyor. Dolar endeksini 100 seviyesinin altına gevşemesi halinde bu etkinin daha belirgi hissedilmesi bekleniyor. (EKONOMİM)

ÇİN’DE KAPSAMLI DESTEK PAKETİ

Çin Merkez Bankası, dünyanın ikinci büyük ekonomisini canlandırmak amacıyla dü geniş bir parasal teşvik paketi açıkladı. Piyasaya kısa vadeli nakit aktarımının en önemli aracı olan 7 günlük ters repo faizi yüzde 1,7'den yüzde 1,5'e çekildi. Zorunlu karşılık oranları ve mortgage faizleri düşürüldü. Politika faizinde de düşüş bekleniyor.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KAHVENİN KEYFİNİ KAÇIRIYOR

Dünya genelinde kahve fiyatları son bir yıldır artış eğiliminde ve son haftalarda en büyük üreticilerin karşı karşıya kaldığı üretim sıkıntısı fiyatları 13 yılın zirvesine çıkardı. Arz tarafında yaşanan sıkıntıya karşın talebin gücünü koruması nedeniyle kahve fiyatlarında artışın sürebileceği uyarısı yapılıyor.

OECD’DEN MALİ DİSİPLİN TAVSİYESİ GELDİ

OECD, artan borç yükünün yarattığı baskılara dikkat çekerek, hükümetlere mali disiplin konusunda geç kalmadan harekete geçilmesi tavsiyesinde bulundu. Kemer sıkma kadar sert önlemlere ihtiyaç bulunmasa da harcamaların azaltılarak vergi gelirlerinin artırılması gerektiğine işaret eden OECD, Türkiye için büyüme tahminlerini aşağı, enflasyon beklentisini ise yukarı yönlü revize etti.

KALYON’U KOLLAYAN TEBLİĞ TARTIŞMA YARATTI

Güneş paneli üretiminde ithal hücre kullanımı olan yatırımların teşvik kapsamından çıkarılması, yerli şartı getirilmesi, Türkiye’de hücre üreten tek şirketin Kalyon PV olması, düzenlemenin “adrese teslim” olduğu tartışması yarattı. Tebliğin ilk halinde uygulamanın yılbaşında başlayacağı belirtiliyordu. Kısa süre sonra ne olduğu anlaşılamadan, bu tarih kaldırılarak, yönetmeliğin yayın tarihinden itibaren uygulanacağı eklendi. Tartışmalar üzerine üçüncü kez değişiklik yapılarak uygulama Şubat 2025’e çekildi.

BOTAŞ, İRAN MİLLİ GAZ ŞİRKETİ İLE İŞBİRLİĞİ İMKANLARINI GÖRÜŞTÜ

BOTAŞ ve İran milli doğal gaz şirketi NIGC yetkilileri, İran’da işbirliği imkanlarını değerlendirmek üzere Tahran’da bir araya geldi. Toplantıda, başta İran’dan Türkiye’ye uzun dönemli doğal gaz arzı ve Türkmen gazının İran üzerinden Türkiye’ye ulaştırılması olmak üzere iki şirket arasında işbirliği konuları ele alındı.

SPK’DAN, BİNBİN'İN HALKA ARZINA İZİN

SPK, elektrikli scooter kiralama markası BinBin'in sahibi Bin Ulaşım ve Akıllı Şehir Teknolojileri'nin halka arzına izin verdi. SPK bültenine göre halka arzda sermayenin 112 milyon liraya artırılması kapsamında ihraç edilecek 12 milyon nominal tutarda hisse ile mevcut ortaklara ait 5 milyon lira nominal tutarda hisse satılacak. Hisselerin tamamının satılması halinde halka arz büyüklüğü 1.56 milyar lira olacak. 112 milyon sermayeli bir şirketin 1,5 milyarlık arz büyüklüğü beklentisi piyasada tartışma yaratmış durumda. Şirketin AKP bağlantılarına dikkat çekiliyor.

SAMSUNG'DAN BAE VE VİETNAM'A YENİ YATIRIMLAR

Dünyanın en büyük çip üreticilerinden Tayvanlı TSMC ve Güney Koreli Samsung önümüzdeki yıllarda Birleşik Arap Emirlikleri’nde 100 milyar dolardan fazla değere sahip olabilecek potansiyel çip projeleri için görüştü. TSMC tarafından yapılan açıklamada, “Mevcut küresel genişleme projelerimize odaklanmaya devam ediyoruz ve şu anda açıklayacak yeni bir yatırım planımız yok” dedi. Vietnam ise, Samsung'un ülkenin kuzeyinde otomobiller ve teknoloji ekipmanları için organik ışık yayan diyot (OLED) ekranlar üretecek bir fabrika için 1,8 milyar dolar ek yatırım yapmayı planladığını duyurdu.

COMMERZBANK SATIŞI CEO’YU İSTİFAYA GÖTÜRDÜ

Alman bankası Commerzbank, CEO Manfred Knof'un 30 Eylül'de görevinden ayrılacağını açıkladı. Knof, geçen hafta yaptığı açıklamada Alman bankasının Unicredit tarafından devralınmasına sıcak bakmadığını belirtmişti. Knof'un bankanın bağımsız kalmasını umduğunu açklamasından sonra bu hafta başında İtalyan UniCredit, Commerzbank'taki %9'luk hissesini türev işlemleriyle yaklaşık %21'e çıkarmıştı.

GOOGLE, MICROSOFT'U AB'YE ŞİKAYET ETTİ

Alphabet'e bağlı Google, Microsoft'un müşterilerini kendi bulut platformu Azure kullanmak zorunda bırakan rekabete aykırı faaliyetler yürüttüğünü belirterek Avrupa Komisyonu'na şikayette bulundu. Google Cloud Başkan Yardımcısı Amit Zavery yaptığı açıklamada, Microsoft'un rakip bulut bilişim sistemleri üzerinde Windows Server kullanmak isteyen müşterilere %400 daha fazla para istediğini, Microsoft'a ait Azure'un kullanılması halinde ise bu fiyatın geçerli olmadığını söyledi.

VW, SENDİKAYLA KARŞI KARŞIYA

Alman otomobil üreticisi Volkswagen ve sendikalar arasında kapsamlı maliyet kesintilerini tartışmak üzere başlayan müzakereler, taraflar arasındaki gerilimin hiç olmadığı kadar yükselmesine neden oldu. Dün Hannover’da başlayan görüşmelerin merkezinde VW'nin bu ayın başlarında uzun yıllardır süren iş güvencelerini kaldırdıktan sonra ilk kez Almanya'daki fabrikaları kapatma planı yer alıyor. IG Metall sendikası, Avrupa'nın en büyük otomobil üreticisini haftalarca felç edebilecek grev tehditleri savurarak bu planlarla mücadele etme sözü verdi.

BERKSHIRE'IN BOFA'DAKİ SATIŞLARI 9 MİLYAR DOLARA ULAŞTI

Bank of America'daki (BofA) payını azaltan Warren Buffet'ın şirketi Berkshire Hathaway'in ABD'li bankadaki satışları Temmuz'dan bu yana 9 milyar dolara ulaştı. Holding 20 Eylül ile 24 Eylül arasında 21 milyon civarında hisseyi yaklaşık 863 milyon dolara sattığını açıkladı. Berkshire, ay içinde farklı seanslarda yaklaşık 45.6 milyon hisse sattığını daha önce duyurmuştu. Berkshire, LSEG verilerine göre 32.1 milyar dolar değerindeki BofA'nın %10.5 oranında hisselerine sahip ve bankanın en büyük hissedarı.