Türkiye’nin endişeyle beklediği aralık enflasyonu verileri açıklandı. Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) açıklamasına göre Tüketici fiyat endeksi Aralık ayında yüzde 19,38 artarken yıllık enflasyonsa yüzde 82,81 oldu. Öte yandan ücretlerin belirlenmesinde esas alına Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) da Aralık ayında açıkladığı enflasyonla beklentilerin üzerine çıktı.
TÜİK’e göre Aralık ayında enflasyon yüzde 13,58, yıllık enflasyon ise yüzde 36,08 düzeyine çıktı. TÜİK verileri dikkate alındığında Türkiye enflasyonda Eylül 2002’den beri en yüksek seviyeye çıktı. Bloomberg’in yaptığı ankette piyasa beklentisi 29,59 Anadolu Ajansı anketinin sonucuna göreyse piyasa beklentisi yüzde 30,5’ti.
OCAK DAHA YÜKSEK OLACAK
Enflasyon verilerinde ilk dikkat edilen tüketici fiyat endeksi, ancak üretim maliyetindeki artış daha ürkütücü.
TÜİK verilerine göre Üretici Fiyat Endeksi Aralık'ta yıllık yüzde 79,89 oldu. Üretici fiyatlarındaki bu tırmanma kısa sürede tüketici fiyatlarını yükseltecek bir etkiye neden olacak. Açıklamaya göre enflasyon sepetinde yer alan 415 kalemden 364’ünün ortalama fiyatı arttı. Ana artışın yaşandığı iki sektör ulaştırma ve gıda. Ulaştırma bir önceki yıla göre yüzde 53,66 artarken gıda ve alkolsüz içeceklerde artış yüzde 43,80 oldu.
Ulaştırmadaki bu yükseliş ocak ayında da sürecek üstelik bir ihtimal denemeyecek netlikte.. Nedenlerine bakacak olursak; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü; 1 Ocak 2022'den itibaren geçerli olacak şekilde otoyol, Boğaz Köprüleri ve Avrasya Tüneli geçiş ücretlerine zam yaptı. Buna göre 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nde(Boğaziçi Köprüsü) otomobil geçiş ücreti geçen yıl 13.25 lira olarak uygulanıyordu. Bu sene iki yönde alınacak geçiş ücretinin toplamı 16,50 lira olacak. Yani yüzde 24.5 zam yapıldı. Osmangazi Köprüsü'nde ise geçen yıl otomobil için alınan ücret 147.5 iken bu yıl 184.5 liraya çıktı, bu da yüzde 25 zamma karşılık geliyor. Avrasya Tüneli içinde iki tarife hayata geçirildi. Gece yarısına kadar olan geçişlerde otomobiller için ücret 56 lira minibüsler 79,5 lira ödeyecek. Şayet sürücüler tüneli 00.00-05.00 arasında kullanırsa ödenecek ücrette yüzde 50 oranında indirim yapılacak.
Ulaştırmada yükü artıran bir diğer unsur akaryakıt fiyatları. 31 Aralık’ta Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS)’ten yapılan açıklamaya göre motorine 1,29, benzine 61 kuruş, LPG’ye 78 kuruş zam geldi. Böylece geçtiğimiz yıla göre aka yakıt fiyatlarında neredeyse yüzde 80 varan bir artış yaşandı.
Uzmanların yorumları dikkate alındığında Ocak ayında Türkiye’yi daha kötü bir durumun beklediğini söylemek zor değil. Bunun nedeniyse 1 Ocak’tan itibaren geçerli olan zamların Aralık sepetine dahil olmaması. Enflasyon sepetinde önemli bir paya sahip olan elektrik, doğal gaz ve ulaştırma sektöründe rekor zamlar yaşandı. Türkiye 2021’e doğal gazda meskenler için yüzde 25, sanayide yüzde 15 zamla başladı. Elektrik ayağındaysa gelen zam tepkilere neden oldu. EPDK’nın 31 Aralık’taki açıklaması uyarınca meskenlerde 150 Kwh ve altındaki tüketime yüzde 50, 150 kwh üzerineyse yüzde 126 zam geldi.
HAYAT PAHALILIĞI TEK GÜNDEM OLUYOR
Açıklanan enflasyon verileri hem üretici hem de tüketici endeksleri açısından 19 yıldan sonra kırılan rekora işaret ediyor. Tüketici fiyatları en son Eylül 2002’de yüzde 37 iken, üretici fiyat endeksi son olarak Şubat 2002’de 79,89’u görmüştü. Bir başka anlatımla iktidarın göreve geldiği 2002’den bu yana kat edilen geriledi ve 19 yıl önceki ekonomik görünüme dönüldü. Ancak bu defa durum daha kötü olabilir.
Eylül ayından bu yana düşürülen Merkez Bankası politika faizi yüzde 14, ancak piyasa faizleri bunun çok üzerinde seyrediyor. Bu makasın açılması, ekonominin genel görünümünü sekteye uğratan bir nitelik taşıyor.
Benzer biçimde tüketicilerin ekonomiye güvenleri de azalıyor. TÜİK Ekonomik Güven Endeksi verilerine endeks aralıkta bir önceki aya göre yüzde 3,1 oranında azaldı; Kasımda 71,1 olan endeks, aralık ayında 68,9 oldu. İç sorunların yanında dışarıdaki atmosferde Türkiye’nin aleyhine.
Türkiye ekonomisi açısından diğer bir sorun küresel piyasalarda yaşanan gelişmelerle çelişen politikalar. ABD Merkez Bankası Fed ve AB Merkez Bankası yaptıkları açıklamalarda 2022 içinde faiz artırımına gideceklerine dönük açıklamalar yapıyor. Nitekim Fed’in 14-15 Aralık toplantısı sonrasında dünyanın pek çok ülkesinden merkez bankaları faiz artışına gitti. Genel görünümle çelişir şekilde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Eylül ayında başlattığı faiz indirimi politikasını sürdürüyor. Banka 16 Aralık’taki toplantısında politika faizini 100 baz puan indirerek yüzde 14’e çekti.
1 Ocak’tan itibaren geçerli olan zamlar, üretici fiyatlarındaki artış, dolar kurunun beklenin aksine Kur Korumalı Mevduat Paketi’ne rağmen yeniden yukarı yönlü ivmelenmesi enflasyonun Türkiye açısından hiç de geçici olmadığını, hayat pahalılığının önümüzdeki dönem hem hayatlarımızda hem de siyasi arenada tek gündem olacağını gösteriyor.