CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu iki yıl arayla üç kat fiyat farkıyla yapılan ihale ile kamunun 6 milyar TL zarara uğratıldığını iddia etti. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu ise, söz konusu ihalenin tekrarında iş artışı yaşandığını belirterek, muhalefeti elmayla karpuzu karıştırmakla suçladı. Kılıçdaroğlu’nun iddiası, acil durumlarda yapılmasına imkan tanınan ve pazarlık usulü olarak bilinen 21/b yöntemiyle yapılan ihaleleri gündeme getirdi. Muhalefet, 21/b yöntemi ile kamunun zarara uğratıldığını iddia etti.
Kılıçdaroğlu, önceki akşam sosyal medya hesabından bir video paylaştı ve iki yıl arayla yaklaşık 6 milyar TL farkla yapıldığını iddia ettiği bir ihaleyi gündeme getirdi. Kılıçdaroğlu, 2018’deki ihaleye 15 firmanın katıldığını ve ihale bedelinin 3 milyar 198 milyon 743 bin TL olduğunu söyledi. İşin, ihaleyi kazanan firmaya verilmediğini belirten Kılıçdaroğlu, "Çünkü beşli çeteden değil” ifadesini kullandı. Kılıçdaroğlu, iptal edilen ihalenin 21 Ağustos 2020 yılında tekrarlandığını belirterek, “Aynı iş bu kez 3 milyar 200 milyona değil, 9 milyar 449 milyon 995 bin 834 liraya beşli çeteye peşkeş çekilir" dedi.
Özkoç: İhaleyi Recep Tayyip Erdoğan iptal etti
Kılıçdaroğlu’nun gündeme getirdiği ihalenin detayları ile ilgili CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç konuştu.
Özkoç, 2018 yılında Bandırma-Bursa-Yenişehir-Osmaniye Demiryolu için açık ihale yapıldığını söyledi. Özkoç, iptal edilen ve iki yıl sonra tekrarlanan ihalenin 3 kat artışla Kalyon İnşaat’a verildiğini belirterek şöyle konuştu: "İhalede herhangi bir yolsuzluk herhangi bir usulsüzlük olmadı. Herhangi bir şikayet edilecek bilinen bir iptal gerekçesi yok. Ama Recep Tayyip Erdoğan’ın önemli bir gerekçesi var. Bu ihaleyi 5’li çeteden birisi almadı. O yüzden Recep Tayyip Erdoğan bu ihaleyi iptal etti."
"Projeye değil ranta karşıyız"
"Milletin tam 6 milyar TL'si heba edildi" ifadesini kullanan Özkoç, şöyle devam etti: "Şimdi biz diyoruz ki, işte biz burada projeye değil, biz buradaki arsızlığa, hırsızlığa, usulsüzlüğe karşıyız diyoruz. Cumhuriyet Halk Partisi’nin karşı olduğu, projeler değil. Projelerdeki bu bakış açısıdır, bununla ilgili de sonun kadar hem hukuki hem de siyasi olarak mücadele etmeye devam edeceğiz."
Karaismailoğlu: Elmayla karpuzu karıştırıyorlar
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu ise eleştirilere dün akşam Habertürk’te katıldığı programda yanıt verdi. Karaismailoğlu, 2018 yılında yapılan ihalenin Yenişehir-Osmaneli arasındaki 50 kilometrelik alt yapı ve üst yapı işleri ile Bursa-Yenişehir arasındaki 50 kilometrelik üst yapı işlerini kapsadığını belirtti. Tutarsız ve uygunsuz teklifler nedeniyle ihalenin iptal edildiğini ve yeni bir ihale süreci başladığını belirten Karaismailoğlu, 106 kilometrelik etabın 201 kilometreye çıktığını söyledi. Karaismailoğlu, "Bursa'dan Bandırma'ya kadar uzadı iş. Yenişehir-Osmaneli arasında altyapı ve üstyapı istasyon eklendi. Birazcık matematiği olan, devlet tecrübesi olan bu fiyatlar niye buraya çıktı bilir. 9.4 milyar TL'ye bu işi ihale ediyorlar. Elmayla karpuzu karıştırıyorlar" dedi.
"Altyapı işleri 50 km’den 145 km’ye çıktı"
Karaismailoğlu, şöyle devam etti: "İlk ihalede altyapı işleri 50 kilometre iken 145 kilometreye çıkıyor. Sinyalizasyon işleri iki katına çıkmış. Güzergahta kazı 22 milyon metreküpe çıkmış. Tabii ki bu artacaktır. Böyle bir şeyi kamuoyuna anlatması o kadar vahim ve acındırıcı bir durum ki. 2018 birim fiyatları ile 2021 birim fiyatları aynı değil. Oradan da bir fark var. 3 milyar 191 milyar TL'lik iş kur farkıyla 5 milyar TL'nin üzerine çıkıyor. Belge zaten yok ki. Gösterdiği bir şey var. Cumhurbaşkanımızın onlarca imzaladığı karar var, onlardan birini gösteriyor."
"Aciliyet isteyen konularda 21/b"
Karaismailoğlu, ihalenin 21/b ile yapılmış olması eleştirileri ile ilgili de, "Kamu, aciliyet isteyen konularda 21/b'ye göre karar verir, süreci hazırlar. O maddeye göre bu iş yapılmıştır. Bu dış kredili bir iştir. Kendi dış finansmanını bulur Hazine ile görüşür, Hazine onayladıktan sonra bize gelir ve sözleşmeyi tamamlayıp işe başlanır" dedi. İhale sürecinin siyasete alet edildiğini savunan Karaismailoğlu, "Bir yalanı ortaya atıyorlar, siz onlarca yalanlıyorsunuz ama görmüyorlar, duymuyorlar. Sonuçta bizim gündemimizde o kadar büyük işler var ki. Muhalefet demek vatana, millete yapılan hizmete düşmanlık değildir ki. Biz devlet yönetiyoruz. Sorumluluklarımız var" dedi.
Habertürk, yanıt vermek isteyen Başarır’ı yayına bağlamadı
Karaismailoğlu’nun açıklamalarının ardından CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, yanıt vermek üzere yayına katılma talebinde bulunduğunu ancak kanal yönetimi tarafından izin verilmediğini iddia etti. Kılıçdaroğlu’nun, Bakan’a yanıt vermek üzere kendisini görevlendirdiğini belirten Başarır, Habertürk’e "Konunun doğrudan muhatabı benim. Yalanların arkasına saklanmayın hala bekliyorum" dedi.
"Pazarlık usulünün şartları oluşmadan yapıldı"
Başarır, yayına alınmayınca yine sosyal medya hesabından açıklama yaptı. Hızlı tren projesinin Bayburt Grup’a verildiğini ancak daha sonra iptal edildiğini belirterek, "Daha sonra Bandırma-Yenişehir-Bursa-Osmaneli Yüksek Standartlı Demiryolu Hattı İnşaatı İhalesi ise 21 Ağustos 2020 tarihinde yapılmıştır. Sözleşme Kalyon İnşaat ile 1 Ekim 2020 tarihinde 9 milyar 449 milyon 995 bin 834 TL’ye imzalanmıştır" ifadesini kullandı. Sözleşmeden sekiz gün sonra Kalyon İnşaat’a 9 milyar 449 milyon 995 bin 833 TL vergi istisnası uygulandığını belirten Başarır, "Sayıştay’ın 2020 Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı raporuna bu ihalenin 21/b pazarlık usulünün gerekli şartlarının oluşmadan yapıldığı yansımıştır" ifadesini kullandı.
Muhalefet 21/b yöntemini eleştirdi
Bu arada, Kılıçdaroğlu’nun iddiası üzerine kamu kurumlarının büyük ihalelerde tercih ettiği 21/b yöntemi tartışmaya açıldı. Aynı zamanda Balıkesir Milletvekili olan CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın pazarlık usulü yapılan ihalelere dikkat çekti. Akın, "Genel Başkanımız Kemal Kılıçdaroğlu’nun gündeme getirdiği bir örnek; ihalelerdeki usulsüzlüğün boyutlarını gözler önüne serdi" dedi. Akın, "iktidarın istisna olması gereken pazarlık yöntemini, usulsüzlükleri gizlemek için olağan bir yönteme dönüştürdüğünü" iddia etti. Akın, bu şekilde son iki yılda on milyarlarca lira tutarında ihalenin istisna olması gereken pazarlık usulü ile yapıldığını söyledi.
Tatlıoğlu: Rant çarkı içerisinde yapılıyor
İYİ Parti TBMM Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu da, özellikle Kamu-Özel-İşbirliği (KÖİ) projeleri ile büyük ihalelerin tam bir kontrol altında olduğunu belirtti. Dünyanın en çok kamu ihalesi alan 10 firmadan 5’inin Türkiye’de bulunduğuna dikkat çeken Tatlıoğlu, "Bunların çoğunun sözleşmesi yok. Şehir hastanelerinin sözleşmesi yok" dedi. Tatlıoğlu, şöyle devam etti: "Türkiye’de bu anlamda yargı var hukuk yok. Hukuk olmadığı için bütün bu düzenlemeler rant çarkı içerisinde yapılıyor. 1 lira maliyetli bir iş 5 misline mal oluyor."
Bandırma-Osmaneli tren hattının temelinin 2012 yılında Binali Yıldırım tarafından atıldığını hatırlatan Tatlıoğlu, şunları söyledi: "2016’da bitirilecekti. Liyakate uygun olmayan düzenlemeler nedeniyle çok yanlış etüt çalışmaları nedeniyle yüz milyonlarca lira havaya gitti, tüneller çöktü, yol güzergahları değişti. 2016’da tekrarlandı 2019’da devreye girecekti. 2020’de tekrarlandı 2022’de devreye girecekti."
9 milyar TL’lik ihalenin maliyetinin bugün 50 milyar TL’nin üzerine çıktığını da vurgulayan Tatlıoğlu, "Türkiye’de yargı olsa da hukuk olmadığı için rantçı bir yapıyla kaynaklar rant çerçevesinde harcanıyor ve projeler çok yüksek maliyetlere çıkıyor. Biz projeye değil ranta karşıyız" dedi. Osmangazi Köprüsü’nü de örnek gösteren Tatlıoğlu, 2.5 kilometre boyundaki bir köprünün maliyetinin dünyadaki ortalama fiyatının 1.2 milyar dolar civarında olduğunu ifade eden Tatlıoğlu, Hazine’nin 2035 yılına kadar ödeyeceği paranın 13 milyar TL olduğunu söyledi. Tatlıoğlu, "Türkiye’de yaklaşık 156 milyar liralık KÖİ projeleri dahil olmak üzere şeffaflıktan uzak, denetimden yoksun bir işleyiş var. KÖİ projeleri 65 milyar dolara mal edilebiliyor. 90 milyar dolar, rant olarak gözüküyor" dedi.
Paylan: İhaleler misli misli rakamlarla yapılıyor
HDP Eş Genel Başkan Yardımcısı Garo Paylan da pazarlık usulü yapılan ihalelerle kamu zararına yol açıldığını iddia etti. Paylan, "Yasa, olağanüstü hallerde tercihli ihale sistemini söylerken neredeyse tüm kamu ihalelerinde yandaş müteahhitlere verilmesi için bu yasa kullanılıyor. Bütün ihaleler, olması gerekenin çok üzerinde misli misli rakamlarla yapılıyor. Bu soygun çarkının bir unsurudur. Siyasetten yandaşa, yandaştan siyasete olan bir çark. Olan vatandaşa oluyor" dedi.
Meclis’in bir fren mekanizması olmadığını da ifade eden Paylan, "Bütün bu süreçlerin sorgulanması, AKP-MHP çoğunluğu ile durduruluyor. Sayıştay zaten gerekli incelemeyi yapamıyor. Biz projelere itiraz etmiyoruz. Mesele, 1 liralık işi 5 liraya yapıyorsanız itirazımız buna" diye konuştu.
Kamu İhale Kanunu’nun 21/b bendine göre doğal afetler, salgın hastalıklar, can ve mal kaybı tehlikesi gibi önceden öngörülemeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden hallerin ortaya çıkması halinde ihaleler acil bir şekilde pazarlık usulüyle yapılabiliyor.
Eray Görgülü
©Deutsche Welle Türkçe