Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) Kongre'de federal bütçe konusunda Cuma günü uzlaşma sağlanamaması üzerine ülkedeki devlet kurumlarının kapanması yönündeki risk artmış oldu. Bunu engellemek üzere dün Kongre'de görüşülen geçici bütçe üzerinde de anlaşma sağlanamadığı, böylece kapanmayı engellemek yönündeki son adımın da sonuçsuz kaldığı bildirildi. Temsilciler Meclisi Başkanı Cumhuriyetçi Kevin McCarthy'nin önerisi olan geçici bütçeye kendi partisinden de itirazlar gelmesi üzerine çoğunluk sağlanamadı.
Kongre'de çoğunluğu elinde tutan Cumhuriyetçi Parti üyesi McCarthy'nin, harcamalarda kapsamlı tasarrufu da öngören önerisine, kendi partisinin sağcı kanadından 21 üyenin onay vermeyi reddettiği bildirildi.
Demokratların çoğunluğu elinde tuttuğu Senato'dan bütçenin geçmeyeceğine zaten kesin gözüyle bakılıyordu. Demokratlar Temsilciler Meclisi'ndeki muhafazakâr Cumhuriyetçilerin emniyet teşkilatı ve bir dizi sosyal programa dair bütçeyi yüzde 30 azaltmayı öngördüğünü belirterek, teklifi sert şekilde eleştiriyordu.
Demokratlara göre, muhafazakar Cumhuriyetçiler, her iki partiye ait Senatörlerin daha önce üzerinde uzlaşı sağladığı bütçe teklifini desteklemeli. Geçici federal bütçenin 17 Kasım'a kadar devlet kurumlarının çalışmasını garanti altına alacağı da hatırlatılıyor.
Ancak Cumhurtiyetçi ve Demokrat Senatörler tarafından hazırlanan söz konusu bütçe teklifi de yine Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi'ndeki sağcı kanadı tarafından reddediliyor. Bu sağcı radikal kanadın, bütçede uzlaşma sağlanması yönündeki her adımı engelleyerek, kendi partisinden olmasına rağmen Kevin McCarthy'yi de oldukça zor duruma soktuğu belirtiliyor. Söz konusu radikal kanat McCarthy'yi de görevden alabilecek güce sahip.
Çözüm bulunmazsa gece yarısı kapanma başlıyor
Bir son dakika uzlaşısı sağlanamaması halinde Cumartesi'yi Pazar'a bağlayan gece yarısı ABD'de devlet kurumlarının kapanması kaçınılmaz olacak. Kapanma halinde yüz binlerce devlet memuru ücretsiz izne çıkartılacak, binlerce kamu dairesi ve kurumu hizmet veremeyecek ve müze, park ve benzeri kuruluşlar da kapılarını kapatmak zorunda kalacak.
Demokrat Partili Başkan Joe Biden, bir bütçe krizinin vatandaşlar üzerinde ve ülke ekonomisinde yaratacağı olumsuz olası sonuçlar konusunda uyararak, Cumhuriyetçileri herşeyi yok etmeye yönelik bir politika gütmekle suçladı. Beyaz Saray sözcülerinden Karine Jean-Pierre, sorunun aşılması için Başkan Biden ile McCarthy'nin değil, McCarthy ile kendi partisinde siyasetçilerle görüşmesi gerektiğini söyledi ve içinde bulunulan durumu "Gördüğümüz şey tam bir karmaşadır" diye niteledi. McCarthy ise geçici bütçe teklifi önerisi uzlaşı sağlanamasından Demokratları sorumlu tuttu.
Kapanma (Shutdown) ne demek?
ABD'de mali bütçe yılı normalde her yıl 1 Ekim'de başlayıp bir sonraki yılın 30 Eylül'ünde de sona eriyor. Federal mali bütçe, ülkedeki devlet dairelerinin finansmanını düzenliyor. Geçici bütçe sağlanaması halinde de söz konusu devlet daireleri çalışamaz hale geliyor. Bir kapanmanin yaşanması halinde ücretsiz izne gönderilen memurlar, uzlaşı sağlanması sonrasında döndüklerinde maaşlarını geriye dönük alıyor. Güvenlik güçleri, askerler ve hava limanlarındaki kule personelleri kapanma olması halinde bile ücretsiz biçimde çalışmaya devam etmekle yükümlü.
Kapanmanın bütçeye etkisi de olumsuz. Yatırım kuruluşu Goldman Sachs'ın tespitine göre, kepenklerin kapalı olduğu her hafta ABD ekonomisindeki büyüme yüzde 0,2 oranında azalıyor. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's de ülkenin kredibilitesine kapanmanın olumsuz etki edeceğini belirtiyor.
ABD'de Senato'da Demokratlar çoğunluğu teşkil ederken Temcilsiler Meclisi'nde sene başından beri güç Cumhuriyetçilerin elinde.
Muhafazakarların radikal kanadını oluşturan sağcıların lideri Matt Gaetz, federal bütçede oldukça kapsamlı tasarrufa gidilmesini talep ediyor ve kendi partisinin tekliflerini de kabul etmiyor. yrıca Goetz liderliğinde kanat Rusya'nın savaş açtığı Ukrayna'ya yapılan kapsamlı yardımı reddediyor.
ABD’de kapanma tehlikesi ilk mi?
ABD'de federal bütçeye dair tasarı nedeniyle yıllardır sık sık ülke siyasetine damgasını vuran Cumhuriyetçiler ile Demokratlar arasında anlaşmazlık sağlanamaması yüzünden kapanma tehlikesi yaşanıyor. En son Noel ve yılbaşı öncesinde Aralık 2018 başlayıp Ocak 2019'da da devam eden benzer bir bütçe krizi yaşanmıştı. 35 gün süren bütçe krizi ülke tarihine yaşanan en uzun bütçe krizi olarak geçti.