Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Türkiye'de 2016 yılındaki darbe girişimi sonrası tutuklanan, ByLock kullandığı ve "terör örgütü üyesi" olduğu gerekçesiyle toplam 7 yıl 6 ay hapis cezası alan Birleşmiş Miletler (BM) Uluslararası Ceza Mahkemesi yargıcı ve emekli büyükelçi Aydın Sefa Akay'ın yaptığı başvuruyla ilgili kararını açıkladı.
Akay’ın 2017 yılında yaptığı başvuruyu bugün karara bağlayan AİHM, Akay’ın diplomatik dokunulmazlığına aykırı olarak tutuklanması, konutunun ve üzerinin aranması nedeniyle Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin özgürlük ve güvenlik hakkıyla ilgili 5'inci ve aile ve özel yaşama saygıyla ilgili 8'inci maddelerini ihlal ettiğine oybirliğiyle karar verdi.
AİHM, Türkiye'nin Akay'a 21 bin euro maddi para cezası ödemesini kararlaştırdı. Karar gereği Türkiye mahkeme masrafları olarak ise 7 bin euro ödeyecek.
Mahkemeden bugün yapılan açıklamada davanın, BM yargıcının tutuklanması ve yargılama öncesi gözaltına alınmasının yanı sıra evinin aranmasıyla ilgili olduğu belirtilerek Akay’ın 2016 yılında darbe girişiminin ardından tutuklandığında BM Ceza Mahkemeleri Uluslararası Rezidüel Mekanizması kapsamında Ruanda'da 1994 yılında yaşanan soykırımla ilgili davalar üzerinde, İstanbul'daki evinden, uzaktan çalıştığı kaydedildi.
AİHM kararında, yerel mahkemelerin Akay’ın diplomatik dokunulmazlık talebini reddederken uluslararası hukuku yorumlaması konusunda ikna olmadığını belirtti. Mahkeme ayrıca, Akay'ın tutuklandığında şahsı ve özel konutunun dokunulmazlığı da dahil olmak üzere tam diplomatik dokunulmazlık hakkına sahip olduğunu not ederek bu bağlamda diplomatik dokunulmazlığının Akay’ı uluslararası hukuk uyarınca her türlü tutuklama veya gözaltı işleminden koruduğu kaydedildi.
AİHM: Tutuklanması hukuka aykırı
Akay’ın "tutuklanması, yargılama öncesi gözaltına alınması, evinin ve şahsının aranması bu nedenle hukuka aykırı olmuştur" denildi.
Buna ek olarak yerel mahkemelerin Akay’ın diplomatik dokunulmazlığı konusunu ilk kez sekiz aydan uzun bir süre sonra incelediği, evinin ve şahsının aranmasıyla ilgili olarak ise inceleme dahi yapmadığı ve Akay'ın uluslararası bir yargıç olarak sahip olduğu her türlü korumanın boşa çıkarıldığı vurgulandı.
Yerel mahkeme diplomatik dokunulmazlık talebini reddederek Akay’ın BM yargıcı olarak görevleriyle ilgili ancak Türkiye'nin yargı yetki alanı dışında dokunulmazlığı olduğuna karar verdiği kaydedildi.
Akay Anayasa Mahkemesi'ne de diplomatik teamüllere saygı gösterilmeksizin yargılama öncesi gözaltına alınması nedeniyle başvuruda bulundu ancak başvurusu reddedildi.
AİHM, Akay'ın 46'ncı madde uyarınca serbest bırakılma talebini ise reddetti. Mahkeme ret gerekçesi olarak eldeki bulguların sadece Haziran 2017'de sona eren yargılama öncesi tutukluluğuyla ilgili olduğunu belirtti.
Akay kimdir?
Mahkeme kararında 1950 doğumlu olduğu belirtilen Aydin Sefa Akay’ın, 1987'de Dışişleri Bakanlığı'nda hukuk müşaviri olarak göreve başladığı ve o tarihten bu yana çeşitli yurtdışı görevlerde bulunduğu belirtildi.
Türkiye'nin Avrupa Konseyi Daimi Temsilciliği de dahil olmak üzere çeşitli görevlerde bulunduğu not edilen Akay’ın şu anda Rize'de tutuklu bulunduğu belirtildi.
2016 yılındaki darbe girişimi sonrasında Dışişleri Bakanlığı çalışanlarına yönelik açılan "Fetullahçı Terör Örgütü / Paralel Devlet Yapılanması" (FETÖ/PDY) soruşturmaları kapsamında Akay’ın tutuklandığı ve 2021 yılında silahlı bir terör örgütüne üye olmaktan mahkum edildiği belirtildi.
DW / SSB, EC