Ayşegül Ilgın | Can Bursalı
Bartın'ın Amasra ilçesinde 41 madencinin hayatını kaybettiği Türkiye Taşkömürü Kurumu'na (TTK) ait ocakta havalandırma işlevini gören aspiratörlerin (pervane) yenilenmesi planlarının hayata geçirilemediği anlaşıldı. DW Türkçe'nin edindiği bilgilere göre aspiratörlerin 2021 yılının başında modernize edilmesi için ihale açıldı, ancak aspiratörlerin kurulumu kazanın meydana geldiği tarihe kadar yapılmadı.
Ayrıca TTK kayıtlarında aspiratörlerle ilgili çalışmanın geçmişinin 2018 yılına kadar uzandığı görülüyor. Kayıtlarda TTK'nın aspritör modernizasyonu için dört yıl önce de ödenek ayırdığı dikkat çekiyor. Ocakta aspiratörlerin yenilenmesi için 2021 yılında ise üç kez ihale açılıyor, ilk iki ihale ise iptal ediliyor.
TTK'nin internet sitesinde ihalelerin detaylarının açıklandığı bölümde, Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesinde "gazlı (Grup-I metan) ve rutubetli olarak sınıflandırılan yeraltı taşkömürü ocaklarının havalandırılmasında kullanılan mevcut ana pervane ünitesinin modernize edileceğini" bildiren ihalenin ilk olarak 25 Ocak 2021'de açıldığı, ihaleye yerli ve yabancı firmaların katılabileceği belirtiliyor. Birinci ihalenin iptal edilmesinin ardından, ikinci ihalenin 31 Mayıs 2021 yılında açıldığı görülüyor. İkinci ihalenin de iptal edilmesinin ardından 18 Ekim 2021 tarihinde bir ihale daha açıldığı kaydediliyor.
TTK'DAN YANIT YOK
Üçüncü ihaleyi kazanan firma ise Ankara merkezli "Alfer Mühendislik" adlı bir şirket oluyor. DW Türkçe'ye konuşan Alfer yetkilileri, aspiratörlerin üretim aşamasında olduğunu belirterek madende kurulum yapmadıklarını teyit etti. Alfer yetkilisi, ocakta kullanımda olan aspiratörlerin kendileriyle ilgisinin olmadığını söyledi.
Ocağın içerisinde bulunan havayı emen, kötü hava ve gaz birikimini dışarıya atma işlevi gören aspiratör sistemleri için açılan ihale ve ocakta havalandırma sorunu yaşandığı iddialarına ilişkin ulaşmaya çalıştığımız TTK yetkilileri aramalarımıza yanıt vermedi.
MODERNİZASYON İÇİN 2 MİLYON TL'LİK ÖDENEK AYRILDI
TTK 2021 yılı faaliyet raporunda da söz konusu "Amasra Ana Nefeslik Aspiratör Modernizasyonu" kaleminde yatırımın gerçekleşmediği görülüyor. Raporda ocaktaki havalandırma işlevini gören aspiratörlere 2 milyon TL'lik ödenek ayrıldığı, ancak yatırımın tamamlanmadığı anlaşılıyor.
TTK raporlarına göre aspiratör kurulumu için 2018 yılında 600 bin lira ödenek ayrıldı. Bu ödenek 2019 yılında ise 80 bin liraya düşürüldü. 2020'de ise 300 bin lira olarak revize edilen ödenek 2021 yılında 2 milyon liraya yükseltiliyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın'ın Amasra ilçesinde yaşanan maden faciasıyla ilgili Genel Kurul'u bilgilendirme konuşmasında, TTK'da iyileştirmeler yapılmadığı iddialarına karşı "ana nefeslik aspiratör sistemi, kişisel oksijen maskeleri, basınç teneffüs istasyonları, otomatik yangın söndürme sistemleri burada daha sayamayacağım 50 kalemde gerek bireysel gerekse sahaya yönelik iyileştirmeler yapıldı" ifadelerini kullanmıştı.
MADENCİLER "HAVALANDIRMA KÖTÜ" DEMİŞ
Amasra ilçesinde maden ocağındaki patlamada yaşamını yitiren maden işçisi Şaban Yıldırım'ın Ekim ayı başında eşine "Havalandırma kötü", grizu patlamasından beş gün önce de "Metan gazı geliyor" dediği basına yansımıştı. İşçi yakınlarının havalandırmaya dair açıklamaları, ocakta havalandırma sorunu olabileceğine dair şüphelere neden oluyor.
Genel Maden İş Sendikası Genel Başkanı Hakan Yeşil ise Zonguldak'ın yerel gazetesi Pusula'ya yaptığı açıklamada, madendeki havalandırma sistemiyle ilgili konuşmuş ve "Firma anladığımız kadarıyla yaptığımız çalışmalar sonucunda malzemeyi şu an tedarik edememiş durumda" demişti.