Elisabeth Brami tarafından yazılan, Estelle Billon tarafından çizimleri yapılan “Kız Çocuk Hakları Bildirgesi” ve “Erkek Çocuk Hakları Bildirgesi” kitapları 2019 yılında Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın sansür süzgecine takılmıştı. Bakanlığa bağlı Bakanlığı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu, resen incelemeye yapmıştı. Kurul inceleme sonunda, kitaplardaki “İstedikleri kişiyi sevme hakkı vardır: Erkek ya da kız (ya da her ikisini de)” ifadelerini çocuklar için “sakıncalı” bulmuştu. Kurul, incele sonunda hazırladığı raporda, kitaplardaki bu ifadelerin çocukları transeksüelliğe özendirdiği sonucuna ulaşmıştı.
SKANDAL DEĞERLENDİRME
Kurul, “Kız Çocuk Hakları Bildirgesi” isimli kitapla ilgili olarak hazırladığı raporda, “Kitapta kız çocuklarının da erkek çocuklar gibi haklara sahip olduğundan bahsedilmektedir. Toplumsal normlarda kadın ve erkeğe biçilen kalıplaşmış rollerin kırılmasının amaçlandığı görülmektedir. Kitabın bütünü ele alındığında daha çok erkek çocuklardan beklenen davranışların kız çocukları tarafından da yapılabileceği ya da yapılmayacağı dikkati çekmektedir” ifadelerini kullanmıştı.
‘İSTEDİKLERİ KİŞİYİ SEVME’ SAKINCALI BULUNDU
Raporda, kitaplarda yer alan 15 maddenin incelendiği belirtilerek şu görüşler savunulmuştu:
“15. Maddede ‘İstedikleri kişiyi sevme hakkı vardır: Kız ya da erkek (ya da her ikisi de)’ ifadesi ‘çocuklarda cinsel kimliğinden yakınma’ ve ‘gençlerde ve erişkinlerde cinsel kimliğinden yakınma’ olarak incelenen transseksülatiye özendirici bir ifade tarzı olarak değerlendirilmiş ve 18 yaşından küçüklerin olumsuz etkileyeceği değerlendirilmiştir.”
SADECE İÇ ÇAMAŞIRI GİYİNİK KIZ ÇOCUĞU SAKINCALI
Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu’nun raporunda, Kız Çocuk Hakları Bildirgesi kitabında yer alan görsellerle ilişkin olarak da şu değerlendirmeler yapılmıştı:
“1. Maddenin yer aldığı sayfada ‘sadece iç çamaşırı giyinik bir kız çocuğu’, ‘belden yukarısı çıplak bir kız çocuğu’, ‘bir kız çocuğunun başka bir kız çocuğunun elbisesini çekmesiyle çocuğun iç çamaşırını gözüktüğü’ görseller, 2. Maddenin yer aldığı sayfada ‘çıplak kız çocuğu görseli’ ve ‘sadece iç çamaşırı giyinik bir kız çocuğu’ görselleri, 15. maddenin yer aldığı sayfada ‘iki kız çocuğu’ görsellerinin çocuklar için olumsuz etkiler oluşturabileceği düşünülmektedir.”
İKİNCİ KİTABA DA SANSÜR
Kurul, yine aynı yazar ve çizerin kitabı olan “Erkek Çocuk Hakları Bildirgesi”nin de çocuklara satışının sakıncalı olduğuna karar vermişti. Bu kitabın satışının kısıtlanmasının gerekçesi de “İstedikleri kişiyi sevme hakkı (Kız ya da Erkek ya da her ikisini de) vardır” şeklindeki ifadelerdi.
Kurul, her iki kitapta yer alan bazı yazıların 18 yaşında küçüklerin maneviyatı üzerinde muzır tesir yapacakta nitelikte olduğunu iddia ederek, kitabın çocuklara satışını yasaklamıştı.
SANSÜR BÖYLE İPTAL OLDU
Bir veli Kurul’un sansür kararının iptali için dava açmıştı. Dava, Ankara 12’nci İdare Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme, sırasında her iki kitap için bilirkişi görevlendirdi.
Konun uzmanı üç profesörden oluşan bilirkişi heyeti kitaplarla ilgili olarak ayrı ayrı raporlar hazırladı. Bilirkişi heyeti, yasaklamaya gerekçe yapılan ifadelerle ilgili olarak “Sevgi kelimesinin ‘cinsel’ bir çağrışım yarattığına dair iddia çok açık ve belirgin olmayıp birer yorum niteliğindedir, Burada, sevgi arkadaşlarına ve diğerlerine sıcak, yakın, güvene dayalı ve kendini açmayı içeren bir ilişki olarak ele alınmaktadır” değerlendirilmesinde bulundu. Bilirkişi heyeti her iki kitabının çocuklara satışının sakıncalı olmadığı yönünde görüş bildirdi.
Mahkeme, tarafların beyanlarını da aldıktan sonra kararını verdi. Üç hakimden oluşan mahkeme heyeti, başkanın karşı çıkmasına rağmen iki üyenin oyuyla, her iki kitap yönünde verilen idari işlemin iptaline karar verdi. Kararda, söz konusu kitapların çocuklara satışının yasaklanmasının hukuka uygun olmadığı belirtildi.
İdare Mahkemesi’nin kararında, uzun değerlendirmeler yapılmak yerine, sadece bilirkişi raporuna dayanılmakla yetinildi.
KARŞI OY: ÇOCUKLARIN GELİŞİMİNE ZARAR VERİYOR
Mahkeme Başkanı Tufan Teke, çoğunluğun görüşüne karşı çıkarak, karşı oy yazısı yazdı. Hakim Teke karşı oy yazısında şu değerlendirmelerde bulundu:
“Dava konusu uyuşmazlıkta, Kız Çocukları Hakları Bildirgesi isimli kitapta yer alan bazı ifadeler ile bu ifadeleri destekleyen görsellerin bir kısmının, olumsuz cinsel eğilimleri destekleyici şekilde olduğu, transseksüelliği özendirdiği, Milli Eğitim Temel Kanunu hükümleri kapsamında çocukların ruh ve duygu sağlığı ile dengeli gelişimine zarar vereceği değerlendirilerek, kitabın 18 yasından küçüklerin maneviyatı üzerinde muzır tesir yaratacağından bahisle tesis edilen ve kitabın satılmasını tamamen yasaklamayıp, hepimizin geleceği olan çocuklarımızın hem fiziki, hem de ruhen sağlıklı nesiller olarak yetişmesini temin amacıyla kitabın sadece küçüklere satılmasını engelleyecek şekilde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.”
KIZ ÇOCUK HAKLARI BİLDİRGESİ
Bakanlığın sakıncalı bulduğu Kız Çocukları Hakları Bildirgesi adlı kitapta yer alan ve 15 maddede toplanan haklar listesi:
- Üstü başı pasaklı, saçları dağınık, yara bere içinde, kıpır kıpır olma hakkı.
- Bilyelerle oynama, arabalarla oynama, uçaklarla oynama ve bilgisayar oyunlar oynama hakkı,
- Matematiği kolay kavrama, dilbilgisinde çok da parlak olmama hakkı.
- Ağaçlara tırmanma, ağaç cv yapma, çitlerden atlama hakkı.
- Spor ayakkabı giyme, gömlek giyme, tulum giyme, şort giyme ve şapka takma hakkı vardır;
- Mavi, siyah, haki ve dünya üzerindeki bütün renkleri giyme hakkı.
- İstedikleri mesleği seçme hakkı vardır: Kamyon şoförü: astronot, polis, hâkim, fabrika müdürü, cumhurbaşkanı, heykeltıraş.
- Judo, okçuluk, boks, futbol, eskrim kursuna yazılma hakkı.
- Polisiye, macera, gerilim romanları okuma ve korku filmlerini sevme hakkı.
- Bazen bağırma, gerektiğinde kendini koruma kavga etme, sinirlenme ve bu yüzden ‘‘erkek Fatma” yaftası yememe hakkı.
- Dikiş dikmeyi, örgü örmeyi, temizlik yapmayı bilmeme hakkı.
- Bebeklerin altlarım değiştirirken va da burunlarını silerken iğrenme hakkı.
- Saçını kısacık kestirme hakkı.
- Her gün prenses olmama hakkı.
- İstedikleri kişiyi sevme, hakkı vardır: Erkek ya da kız (ya da her ikisini de)
ERKEK ÇOCUK HAKLARI BİLDİRGESİ
Bakanlığın sakıncalı bulduğu Erkek Çocuk Hakları Bildirgesi kitabında yer alan 15 madde ise şöyle:
- Erkek çocukların da kız çocuklar gibi ağlama ve nazlanma hakkı.
- Temiz olma, güzel kokma, şık görünme, süslenme, düzenli ve akıllı uslu olma hakkı.
- Oyuncak bebekle oynama, evcilik oynama, seksek ve lastik oymama hakkı.
- Okuma ve yazmada başarılı olma, matematikte birinci olmama hakkı.
- Tamirat yapmayı, çivi çakmayı bilmeme ve ellerinin pislenmesinden hoşlanmama hakkı.
- Pembe, sarı, mor ve dünya üzerindeki bütün renkleri giyme hakkı.
- İstediği mesleği seçme hakkı.
- Klasik dans, flüt ve arp kursuna yazılma hakkı.
- Aşk romanı, şiir, masal okumayı sevme ve sinemada ağlama hakkı.
- Biraz utangaç, korkak, güçlü, kavgacı olmama ve bu yüzden “ezik” yaftası yememe hakkı.
- Dikiş dikmeyi, örgü örmeyi, ütü ve temizlik yapmayı öğrenme hakkı.
- Bebeklere göz kulak olma, onları yıkama, altını değiştirme, burunlarını silme hakkı.
- Saçını uzatma, atkuyruğu yapma, örme hakkı.
- Her gün süper kahraman olmama hakkı.
- İstedikleri kişiyi sevme hakkı (Kız ya da Erkek ya da her ikisini de).