Alican Uludağ
Anayasa Mahkemesi (AYM), 2021 yılında Cumhurbaşkanlığı tarafından edinilecek taşıtların cinsi ve fiyatının bu kurumun üst yöneticisi tarafından belirleneceği hükmünü anayasaya aykırı bularak, iptaline karar verdi. Kararın gerekçesinde, bu düzenlemeden Cumhurbaşkanlığı Makamı ve İdari İşler Başkanlığı dışında kalan Cumhurbaşkanlığı’nın tamamının yararlanmasının mümkün olmadığı, bunun Taşıt Kanununa aykırı olduğu vurgulandı.
AYM; 2020 ve 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunlarının iptali istemiyle CHP’nin açtığı davalarla ilgili kararını açıkladı. 24 Şubat 2022’de görüşülen ancak gerekçesinin yazımı nedeniyle bugün (8 Ağustos) Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, geçmiş iki yıla ilişkin bütçe kanunlarında kısmi iptal kararları verildi.
AYM; her iki bütçe yılı kanununda yer alan “Cumhurbaşkanlığı ve TBMM tarafından edinilecek taşıtların cinsi ve fiyatı bu kurumların üst yöneticileri tarafından belirlenir” hükmünü anayasaya aykırı bularak iptal etti.
2021 yılına ilişkin verilen iptal kararının gerekçesinde, 2879 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Teşkilatı Kanunu’nda Cumhurbaşkanlığı hizmetlerinin özelliği ve güvenlik şartına uygun şekilde yerine getirilmesini sağlamak amacıyla Cumhurbaşkanlığı Makamı ve İdari İşler Başkanlığı hakkında 237 sayılı Taşıt Kanununun uygulanmayacağı belirtildi.
Kararda, “Cumhurbaşkanlığı bütçesinin esas olarak kullanıldığı Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı ve DDK’dan yalnızca Cumhurbaşkanlığı Makamı ve İdari İşler Başkanlığı hakkında bazı kanunların uygulanmayacağını belirten bu düzenlemenin, Cumhurbaşkanlığının tamamına teşmil edilmesi mümkün değildir. Cumhurbaşkanlığı, Cumhurbaşkanlığı Makamı ve İdari İşler Başkanlığı için edinilecek taşıtlar yönünden 237 sayılı Kanun hükümleri ile bağlı değilken, Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı politika kurulları ve DDK 237 sayılı Taşıt Kanunu hükümlerine tabidir” denildi.
Anayasa Mahkemesi, bu kuralla Cumhurbaşkanlığınca edinilecek taşıtlar arasında bir ayrıma gidilmeksizin tüm taşıtların cinsini ve fiyatını belirleme yetkisinin kurumun üst yöneticisine tanınması suretiyle 237 sayılı Taşıt Kanununun 9. ve 10. Maddelerinin 2021 yılı için uygulanamaz hale getirildiği tespitinde de bulundu.
TBMM BAŞKANI’NIN YETKİSİ DE İPTAL EDİLDİ
Bu arada Yüksek Mahkeme, TBMM’de edinilecek taşıtların cinsi ve fiyatının TBMM Başkanı tarafından belirleneceği hükmünü de iptal etti.
Taşıt Kanunu uyarınca kamu idarelerinin edinebilecekleri taşıtların cinsinin ve bedellerinin Bütçe Kanununda gösterilmesi gerektiği belirtilen kararda, TBMM Başkanı’na tanınan yetkinin ise Taşıt Kanunu’nda değişiklik yapılması anlamına geldiği ifade edildi.
Kararda, “Bu yetkinin TBMM Başkanına tanınması bütçe kanunlarıyla mevcut kanun hükümlerinin açık veya zımnen değiştirilemeyeceği esasıyla bağdaşmamaktadır” denildi.
İDARİ İŞLER BAŞKANLIĞI’NIN YETKİSİNE TIRPAN
Öte yandan 2021 yılına ilişkin Cumhurbaşkanlığı Bütçesinde yer alan düzenlemeyle; İdari İşler Başkanlığı’na ait her türlü taşınır, taşınmaz, mal, hizmet, yapım ve onarıma ilişkin talep ve ihtiyaçların THY, kamu kurum ve kuruluşları ile sermayesi yarıdan fazlası kamuya ait kuruluşlara bedelli veya bedelsiz olarak yaptırılmasının önü açılmıştı.
Anayasa Mahkemesi, bu düzenlemeyi da anayasaya aykırı buldu ve iptaline hükmetti. Kararın gerekçesinde, “Her ne kadar Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı hakkında 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun uygulanmayacağı ifade edilse de mal, hizmet, yapım ve onarım işlerinin yapımında anılan idare tamamen serbest bırakılmamıştır” denildi.
Kamu idarelerinin birbirlerine bedelli veya bedelsiz mal ve hizmet devrine imkân sağlayan taleplerinin 6 ayrı kanunda düzenlendiği anlatılan gerekçeli kararda, “Eğer bir talep veya ihtiyaç karşılığı bir kaynak kullanılacaksa bunun tabi olacağı usul ve esasların neler olduğu olağan kanunların konusunu oluşturmaktadır” gerekçesine yer verildi.