Ukrayna savaşı, dünyanın az sayıda ürüne bağımlı yaşamasının tehlikelerini su yüzüne çıkardı. İklim krizi de, mahsul miktarının azaldığı ve dünya çapında temel gıdalarının fiyatlarının hızla yükseldiği ağır 'gıda şokları' riskini artırıyor.
İngiltere'deki Kew Kraliyet Botanik Bahçeleri'nden bilim insanları, bu risklerin gölgesinde gelecekte sofralarda görülebilecek yeni gıdaları inceledi. Şu an insanların aldığı kalorinin yüzde 90'ının sadece 15 mahsulden geldiğini belirten uzmanlar, 2050 yılında kahvaltı sofralarında 'sahte muz' veya pandanus ağacı meyvesi görülebileceğini belirtti.
'FARKLI NÜFUSLARIN NE YEDİĞİNE BAKMAK GEREK'
Araştırmacı Sam Pirinon, açlığın ve biyoçeşitlilik kaybının azaltılması, iklim değişikliğine adapte olunabilmesi için gıdaların çeşitlendirilmesi gerektiğini söyledi. Pirinon, "Dünya çapında farklı nüfusların tükettiği binlerce yenilebilir bitki türü olduğunu biliyoruz ve gelecekte, bu küresel meydan okumalara bazı çözümler bulabileceğimiz yer burası" dedi.
Pirinon, dünyada 7 binden fazla yenilebilir bitki/sebze türü bulunduğunu ama bunların sadece 417'sinin yaygın şekilde yetiştirilip gıda için kullanıldığını söyledi.
Araştırmacılara göre, 2050'de sofralarda şu türleri görebiliriz:
PANDANUS AĞACI MEYVESİ
Pandanus (Pandanus tectorius), Pasifik'te kıyı bölgelerinde yetişen küçük bir ağaç. Yaprakları, Güneydoğu Asya'nın büyük bölümünde tatlı ve tuzlu yemekleri lezzetlendirmek için kullanılıyor. Ananasa benzeyen meyvesi ise çiğ ya da pişmiş şekilde yenilebiliyor.
Araştırmacılardan Dr. Marybel Soto Gomez, ağacın kuraklık, sert rüzgar veya tuz serpintisi gibi zorlu hava koşullarına dayanıklı olduğunu söyledi. "İklim türlerine dirençli ve besin değeri yüksek olan meyvesi de çok lezzetli" diyen Gomez, bu ağacın dünya çapında yetiştirilmesi sayesinde gıda çeşitliliği sağlanabileceğini anlattı. Gomez, pandanusun yerel halkların kaynaklarını tüketmeden, sürdürülebilir şekilde kullanılması halinde daha yaygın şekilde yetiştirilebileceğini söyledi.
BAKLAGİLLER
Uzmanlara göre baklagiller de 'geleceğin gıdaları' arasında. Ucuz, protein ve B vitamini değeri yüksek olan baklagiller, okyanus kıyılarından yüksek dağların yamaçlarına kadar farklı iklim ve coğrafyalarda yetiştirilebiliyor. Dünyada hepsi yenilebilir olmamakla birlikte 20 binden fazla baklagil türü olduğu ama insanların bunların çok azını tükettiği belirtiliyor. Uzmanlar, henüz keşfedilmemiş yüzlerce baklagil türünün de de bulunduğunu düşünüyor.
YABANİ TAHILLAR
Uzmanlar, tahılların da şu an kullanılmayan boyutta bir çeşitlilik içerdiğini, 10 binden fazla tür sayesinde potansiyel olarak yeni tür yemekler yapılabileceğini söylüyor. Araştırmada, Afrika'da kuskus, lapa ve içeceklerde kullanılan, besin değeri de yüksek olan Fonio'nun (Digitaria exilis) kuru hava koşullarına dayanıklı olması örnek gösterildi.
'SAHTE' MUZ
Etiyopya'nın sadece bir bölgesinde tüketilen enset, yani 'sahte muz', muzun yakın bir akrabası. Bu meyvenin kendisi yenilebilir değil ama sapları ve kökleri fermente edilerek lapa ve ekmek yapımında kullanılabiliyor. Araştırmalara göre enset, hava sıcaklığının yükseldiği bir dünyada 100 milyondan fazla kişiyi doyurabilme potansiyeline sahip. (Kısa Dalga)