İlaç krizi giderek derinleşiyor. Kanser ilaçlarından antidepresanlara, kalp ilaçlarından antibiyotiklere kadar çok sayıda ilacın temininde sıkıntı yaşanıyor. Üstelik piyasada bulunamayan ilaçların sayısı gün geçtikçe artıyor. Türk Eczacıları Birliği (TEB) geçtiğimiz günlerde 645 ilacın bulunamadığını açıkladı. İstanbul Eczacı Odası ise olası şiddet vakalarının önüne geçebilmek için eczanelere "Eczanede bulamadığınız ilaçların sorumlusu eczacınız değildir" yazılı afişler astırdı.
KRİZİN NEDENİ NE?
BirGün'den İsmail Arı'nın haberine göre, ilaç fiyatlarının belirlenmesinde kullanılan euro kuru, geçen şubatta 4,57 TL’de sabitlenmişti. Siyasi iktidarın ekonomi politikalarının bir sonucu olarak aradan geçen 9 ayda euro/TL, 11 TL’ye kadar çıktı. Türkiye’nin ilaçta dışa bağımlı olması nedeniyle ilaç krizi baş gösterdi.
Aslında bu kriz her yıl yaşanıyor. Ancak bu yıl kurda yaşanan büyük artış, krizin önceki yıllara göre çok daha erken başlamasına neden oldu. Yurttaşlar eczane eczane dolaşarak ilaç arıyor. Öte yandan üç büyük kentin eczacı odası başkanları, ilaç firmalarının da fırsatçılık yaptığını söylüyor.
BirGün’e konuşan başkanlara göre, şubattaki zammı bekleyen ilaç firmaları ya ellerindeki ilaçları stoklayarak piyasaya sürmüyor ya da üretimi yavaşlatıyor. Uzmanlar, ilaç krizinin daha da büyümemesi için Sağlık Bakanlığı’nın ilaç firmalarını denetlemesi gerektiğini vurguluyor.
FİRMALAR ZAM BEKLİYOR
İstanbul Eczacı Odası Başkanı Eczacı Pınar Özcan, “Firmalar zammı bekliyor, ilaçları piyasaya sürmüyor. Her yıl böyle oluyor; zamdan bir hafta, 10 gün sonra piyasada bulunamayan tüm ilaçlar piyasaya sürülmüş oluyor. Ayrıca firmalar yeterince üretim de yapmıyor zamma kadar. Bulunamayan ilaçların sayısı her geçen gün artıyor. Hastalara ilaç temin etmekte çok zorlanıyoruz” dedi.
Yurttaşların eczane eczane gezdiğini ve geceleri nöbetçi eczanelerin önünde uzun kuyruklar oluştuğunu söyleyen Özcan, sözlerini şöyle tamamladı: “Aradığı ilacı bulamayan yurttaş, o anın stresiyle tepkisini eczacıya gösteriyor. Eczacılarla yurttaşlar karşı karşıya geliyor. Buna rağmen Sağlık Bakanlığı, ilaç krizine ilişkin bizlerle iletişime bile geçmiyor.”
HİÇBİR YAPTIRIM YOK
Firmaların ürettiği ilaçları ellerinde tutarak stokçuluk yaptığını ifade eden Ankara Eczacı Odası Genel Sekreteri Ali Fuat Gül de, şunları kaydetti: “Firmalar zammı beklediği için piyasaya çok kısıtlı sayıda ilaç sürüyorlar. Ürettiklerini ellerinde tutuyorlar. Bu durumu her yıl ocak ayında, yani şubatta yapılan zamdan bir ay önce yaşamaya başlardık; fakat bu yıl aylar önce yaşamaya başladık. Ecza depoları, Sağlık Bakanlığı takip ettiği için ilaçları ellerinde tutamıyor,. Devlet, ecza depolarının ilaç stoklamasını engelliyor. Ancak, ellerindeki ilaçları piyasa sürmeyen ilaç firmalarına karşı hiçbir yaptırım uygulamıyor.”
58 MİLYAR TL’LİK SEKTÖR
Geçen yıl piyasada 58 milyar liralık ilaç sirkülasyonunun yaşandığını belirten Gül, krizin yalnızca ithal ilaçlarla ilgili olmadığını da vurguladı. Gül, “Türkiye'de üretilen ilaçların da hammaddeleri çoğunlukla Çin’den geliyor. Pandemiden önce Çin'den bir konteyner 5 bin dolara getirilirken şimdi 28 bin dolara getiriliyor. Bu da ilaç krizine neden olan bir diğer sıkıntı” dedi. Krizin çözümü için ilaç kurunun yılda üç veya dört defa güncellenmesi gerektiğini belirten Gül, “Ayrıca, yerli ilaç politikalarına ağırlık verilmeli. İlaçta dışa bağımlılık azaltılmalı” diye konuştu.
ÜRETİMİ YAVAŞLATTILAR
İzmir Eczacı Odası Başkanı Tuncay Sayılkan, ilaç firmaları üretimi yavaşlatırken yurttaşların ilaç talebinin arttığını belirtti:
“İlaçların yarısından fazlası ithal ediliyor ve bu nedenle döviz kurunun sabitlenmesi bir sorun. Diğer yandan, Türkiye'de üretilen ilaçların da hammaddeleri, otomasyonda kullanılan cihazlar ve ambalaj malzemeleri gibi birçok şeyin dövizle bağlantısı var. Geçen yıl kış sezonunu neredeyse hiç grip ilacı satmadan kapattık. Bu yıl kısıtlamaların kaldırılması ve okulların açılmasıyla, Covid-19 mu, grip mi olduğu anlaşılmayan hastalıklar, yurttaşlar arasında sıkça görülmeye başlandı. Yurttaşlar da kendi çözümlerini arıyor, grip ilacı ve boğaz pastili gibi şeyleri almaya çalışıyorlar. Yani geçen yıla oranla büyük bir talep oldu.”
Sayılkan, “İlaç krizi daha da derinleşirse birçok insan tedavisini tamamlayamadığı için ve ilaç bulamadığı için yaşamını yitebilir” uyarısını yaptı.
***
Bakanlığa göre sıkıntı yok
Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, kur farkı nedeniyle bazı ilaçlara ulaşılamadığına yönelik haberlerin gerçeği yansıtmadığını iddia etti. Kurumdan yapılan açıklamada, ithal edilmiş veya üretilmiş her bir kutu ilacın hareketinin izlendiği, üretici-depo-eczane arasındaki ilaç akışının takip edildiği öne sürülerek, “Çalışmalarımız sonucunda söz konusu ilaçların ekseriyetinde tedarik problemi tespit edilmemiştir” dendi.
Bulunamayan bazı ilaçlar
• Kanser ilaçları
• Çocuk şurupları (ateş düşürücü ve soğuk algınlığı ilaçları)
• Romatizma ilaçları
• Göz damlaları
• Burun damla ve spreyleri
• Ağrı kesiciler
• İshal ilaçları
• Antibiyotikler
• Tansiyon ilcaları
• Kalp ilaçları
• Antidepresanlar