Orta Asya'nın en zengin ülkesi olmasına rağmen 2022 başında hem gaz fiyatlarındaki artışa hem de yönetim sistemine karşı protestolarla çalkalanan Kazakistan'da, 'süper başkanlık' sistemine son veriliyor. Petrol zengini ülkede parlamentonun güçlendirilmesini öngören, birçok kesim tarafından ise 'yüzeysel' olarak eleştirilen anayasa değişiklikleri referanduma sunuldu.
Ön sonuçlara göre, katılım oranının yüzde 68'i geçtiği referandumda, anayasa değişikliği yüzde 77 oranında oyla kabul edildi.
TOKAYEV'E GÖRE 'YENİ KAZAKİSTAN' KURULUYOR
Kazakistan'da ocak ayında artan yakıt fiyatlarına karşı patlak veren protestolar şiddete dökülmüş, 230'dan fazla kişi yaşamını yitirmişti. Referandum da, bu gerilimin ardından Devlet Başkanı Cömert Tokayev'in girişimiyle düzenlendi. Ülkenin 'kurucu lideri' Nursultan Nazarbayev tarafından halef seçilen Tokayev'in, referandumu 'Yeni Kazakistan' önerisiyle gündeme getirip, 'süper başkanlık sisteminden uzaklaşma' olarak nitelemesi dikkat çekmişti. Tokayev, "İkinci Cumhuriyet'in temellerini atıyoruz" demişti.
HANGİ DEĞİŞİKLİKLER YAPILACAK?
Referandumda kabul edilen 30'dan fazla anayasa değişikliği arasında öne çıkan maddeler şöyle:
* 81 yaşındaki Nazarbayev'e yaşam boyu imtiyaz sağlayan 'milli lider' statüsü kaldırılacak, böylece eski devlet başkanının politika belirlenmesi üzerinde kullanmaya devam ettiği nüfuzuna son verilecek.
* Cumhurbaşkanının akrabalarının hükümette görev alması yasaklanacak. Sene başındaki protestolarda, Nazarbayev'in süper zengin akrabalarının etkili pozisyonlarda bulunması da protesto edilmiş, birçok isim görevden alınmıştı.
* Karar verme süreçlerinde merkeze bağlılık azaltılacak.
* Parlamento güçlendirilecek, çeşitli grupların temsil hakkı artırılacak.
DEĞİŞİKLİKLER SADECE GÖSTERMELİK Mİ?
Birçok yorumcu, referandumu Tokayev'in Nazarbayev'in desteği olmaksızın ikinci bir dönem daha seçilmeyi garanti altına alma girişimi olarak görüyor. Reformların yeterli olmadığı yorumları yapılırken, yargıçların ve valilerin atanması, parlamentonun lağvedilmesi gibi birçok kilit önemdeki yetkinin hâlâ devlet başkanının elinde olduğuna dikkat çekiliyor.
ANKARA'DAN 'TEBRİK': HAYIRLI OLMASINI DİLİYORUZ
Dışişleri Bakanlığı da referandumun ardından yaptığı açıklamada, "Sonuçların dost ve kardeş Kazakistan için hayırlı olmasını diliyoruz" ifadelerini kullandı. Bakanlık açıklamasında şu ifadelere yer verildi:
"Kazakistan’da dün (5 Haziran 2022) gerçekleştirilen anayasa referandumunun Kazak halkının yüksek ilgisiyle barış ve huzur ortamı içerisinde tamamlanmış olmasından memnuniyet duyuyoruz.
Köklü bağlara sahip olduğumuz Kazakistan’ın istikrar ve refahına büyük önem atfediyor, referandum sonuçlarının dost ve kardeş Kazakistan için hayırlı olmasını diliyoruz.
Türkiye, kardeş Kazakistan’daki reform sürecini desteklemeye devam edecektir." (Kısa Dalga)