Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, 2019 yılı denetim faaliyetlerini yayımladı. Bakanlık müfettişlerinin çeşitli sektörlerde yaptığı denetimlerde yapı, bilişim ve zincir market işyerlerinde yapılan tespitler dikkat çekti. Bu sektördeki Migros, Carrefoursa, Teknosa, Tekzen, Metro, Media Market, Vatan unvanlı 7 işveren kuruluşuna ait toplam 2 bin 644 şube/mağaza ve depo işyerinde denetim yapıldı, toplam 56 bin 269 işçinin durumu incelendi.
Bakanlık denetçileri bu 7 kuruluşta çalışan işçilerin iş sözleşmelerinden ve tabi oldukları mevzuat hükümlerinden kaynaklanan 23 milyon 545 bin 20 lira 13 kuruş alacağının ödenmediğini tespit ederek, bunların ödenmesini sağladı. Ayrıca teftişler sonucu kamuya ödenmesi gereken 4 milyon 704 bin 169 lira 6 kuruşu vergi, 9 milyon 83 bin 143 lira 83 kuruşu sigorta primi olmak üzere toplam 13 milyon 787 bin 312 lira 89 kuruşun tahsil edilmesini sağladı.
Denetimlere 2 işveren kuruluşuna da toplam 5 milyon 233 bin 891 lira para cezası kesildi.
Depo, Liman, Tersane ve Deniz İşçileri Sendikası (DGD-SEN) Genel Başkanı Murat Bostancı, CİMER’e başvuru yapmalarına rağmen Çalışma Bakanlığı’nın işçilerin çıkarıldığı depoya denetim yapmadığını belirterek “Patronlar ücretsiz izni bir cezalandırma yöntemi olarak kullanıyorlar” derken, Migros işçilerinden Erhan Aydın, sendikalı oldukları için yılbaşında ücretsiz izne çıkarıldıklarını belirterem, “”Bakanlıklara, milletvekillerine sesleniyorum. Sıcak koltuklarında oturmaları kolay. Milletvekili mi, patron vekili mi karar vermeleri lazım. Görevlerini yerine getirmeliler. Patronun sesini duyarak, işçinin sesini duymayarak o görev icra edilemez. Yedikleri aldıkları maaş haramdır” dedi.
Kemalbay kod29’a dikkat çekti
İşçileri eylem yerinde ziyaret eden HDP İzmir Milletvekili Serpil Kemalbay ise İş Kanunu’nun 25’inci maddesinde düzenlenen ‘ahlak ve iyi niyet’ kuralı gerekçesiyle işten atmaların yaygınlaştığını belirterek, SGK işten çıkış bildiriminde bu nedenle işten atılan işçilerin Kod29 olarak işaretlendiğini hatırlattı. Kemalbay, “SGK Başkanıyla Kod29 ile ilgili konuştum. İşten atmaların normalde yasakladığı dönemde patronlar için yönteme döndü. İşçiler hem damgalanıyorlar, hem de yasak haklarını alamıyorlar. SGK Başkanı bana ‘Bir bakmam lazım’ dedi ama şu ana kadar dönmedi” diye konuştu.
Sektör sektör hak ihlalleri
Çalışma Bakanlığı İş Müfettişlerinin diğer sektörlerde yaptığı denetimlerin sonucu şöyle:
Özel istihdam büroları: 79 özel istihdam bürosu denetlendi, 1788 erkek, 2 bin 473 kadın işçi olmak üzere toplam 4 bin 261 işçiye ulaşıldı. 12 özel istihdam bürosu hakkında toplam 442 bin 114 lira idari para cezası uygulandı.
Sanayi bölgeleri: 2019 yılında 1 işyerinin teftişi tamamlandı. Söz konusu işyerinde 19 kadın, 27 erkek olmak üzere toplam 46 çalışana ulaşıldı. İşverene 2 bin 866 lira idari para cezası verilmesi istendi. Teftişte 35 adet mevzuata aykırı husus tespit edildi, bu hususlardan 34’ü teftiş süresince giderildi.
Metal sektörü: 2019 yılında 131 işyerinin teftişi tamamlandı. 647 kadın, 4 bin 212 erkek ve 1 genç çalışan olmak üzere toplam 4 bin 60 çalışana ve 5 çırak ile 75 stajyere ulaşılmıştır. 14 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 126 bin 9 lira. Ayrıca 1 işyerinde işin durdurulması yönünde kanaat bildirildi. 2019 yılında tamamlanan teftişlerde 2 bin 596 adet mevzuata aykırı husus tespit edildi. Bu hususlardan 2 bin 546’sı teftiş süresince giderildi.
Kimya sektörü:
2019 yılında 83 işyerinin teftişi tamamlandı. 435 kadın, 3 bin 259 erkek olmak üzere toplam 3 bin 694 çalışana ve 8 stajyere ulaşıldı. 20 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 218 bin 025 lira oldu. 2019 yılında tamamlanan teftişlerde 2 bin 500 adet mevzuata aykırı husus tespit edildi, bu hususlardan 2 bin 451’i teftiş süresince giderildi.
Tekstil sektörü: 2019 yılında 10 işyerinin teftişi tamamlandı. Söz konusu işyerlerinde 572 kadın, 541 erkek olmak üzere toplam 1113 çalışana ve 4 stajyere ulaşıldı. 5 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 65 bin 144 lira oldu. 2019 yılında tamamlanan teftişlerde 240 adet mevzuata aykırı husus tespit edildi, bu hususlardan 225’i teftiş süresince giderildi.
Termik santrallar: 2019 yılında 7 işyerinin teftişi tamamlandı. 100 kadın, 3 bin 28 erkek olmak üzere toplam 3 bin 128 çalışana ve 21 stajyere ulaşıldı. 5 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 543 bin 349 lira oldu. 2019 yılında tamamlanan teftişlerde 198 adet mevzuata aykırı husus tespit edildi, bu hususlardan 188’i teftiş süresince giderildi.
Yapı sektörü: 2019 yılında 14 işyerinin teftişi tamamlandı. Söz konusu işyerlerinde 15 kadın, 359 erkek olmak üzere toplam 374 çalışana ulaşıldı. 3 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 120 b.in 516 lira oldu. 2019 yılında tamamlanan teftişlerde 198 adet mevzuata aykırı husus tespit edildi, bu hususlardan 178’i teftiş süresince giderildi.
Maden sektörü: Bu programlı teftiş kapsamında 2019 yılında 4 işyerinin teftişi tamamlandı. Söz konusu işyerlerinde 4 kadın, 349 erkek olmak üzere toplam 353 çalışana ulaşıldı. 2019 yılında teftişi tamamlanan işyerlerinde herhangi bir idari yaptırım önerilmedi. Bu teftişlerde 17 adet mevzuata aykırı husus tespit edildi, bu hususlardan 17’si teftiş süresince giderildi.