Türkiye’de normalleşme süreci başlarken, uzmanlardan peş peşe uyarılar gelmeye devam ediyor. Özellikle risk haritasında bölgelerin vaka sayılarına göre ayrılmış olmasıyla ilgili soru işaretleri sürüyor Hürriyet gazetesi başyazarı Prof. Dr. Osman Müftüoğlu da "Doğru mu yaptık?" başlıklı yazısında “Yeni strateji bu haliyle pek de inandırıcı görünmüyor, güven vermiyor" değerlendirmesini yaparak, özetle şunları yazdı:
“Tam da günlük rakamların 10 binleri geçtiği farklı bir dönemde salgında neticeyi derinden etkileyecek önemli kararlar aldık ve “yerinde karar dönemi” diye tanımlanan farklı bir uygulamaya geçtik.
Uygulamanın esasında, “kademeli esnetme” yerine “renklendirilmiş normalleşme” diyebileceğimiz farklı bir uygulama var. 40 yıllık bir “hekimlik tecrübesi”yle baktığımda bu yeni uygulamaya katıldığımı, yürekten bir “Evet, doğrusu yapıldı” diyebileceğimi söylemem çok güç. Üstelik itiraf edeyim, benim gibi düşünen uzmanların sayısı da oldukça fazla. Kısacası bu yeni uygulama, bu yeni strateji bu haliyle pek de inandırıcı görünmüyor, güven vermiyor.
Kritik sorular
Müftüoğlu yazısında normalleşme adımıyla ilgili kritik sorular kaleme aldı:
1: İl bazında uygulamaya geçmek yanlış bir yaklaşım olmasa da açıklanan il bazlı veriler yeteri kadar tatmin etmiyor. “Mavi” ya da “kırmızı”ya boyanan yani “çok düşük” veya “çok yüksek” riskli bulunan illerimizde “1000 kişi başına günde kaç test yapılıyor?” ve “Testlerdeki pozitif oranları ne durumda?” gibi soruların yanıtları net ve açık değil.
Prensip olarak kabul edilen değer, herhangi bir il, bölge ya da ülkede “100 testte 3’ten fazla pozitiflik” oranı varsa salgının kontrol altına alındığını söylemek zor. Türkiye’deki genel rakam ise son günlerde yüzde 9’ları zorluyor.
2: Şehirler arasında da muazzam rakamsal farklar var. Örneğin, Ordu’daki vaka sayısı Şırnak’tan “130 kat” daha fazla. Sağlık Bakanlığımız ve Bilim Kurulumuzun iller arasındaki bu kabul edilmesi güç rakamsal farklılıkların nedenlerini de bizimle paylaşması gerekiyor.
“Mavi”, “sarı”, “turuncu” ya da “kırmızı” illerde 1000 kişi başına günde kaç test yapıldığını da maalesef -açıklanmadığı için- bilmiyoruz. Mesela aynı örnekten gidersek “Şırnak’taki vaka sayısının azlığı” ya da “Ordu’daki vaka sayısının çokluğu” acaba uygulanan günlük test sayısıyla da ilgili olabilir mi? Bu soru önemli. Çünkü duyumlara göre, bazı illerde doğru dürüst test yapılmıyor, test sayıları düşük tutuluyor.
4: Son günlerdeki vaka sayısı artışının “mutasyon meselesi” ile ilişkisi hakkında da herhangi bir bilgiye sahip değiliz. “Hangi ilde ne oranda mutasyonlu vaka var?” veya “Vaka artışlarında mutasyonların rolü ne?” sorularının da yanıtları net ve açık değil.
“Tsunamiler kaçınılmaz”
Müftüoğlu, “Mevcut verilerle yeni bir döneme girdik. Sürecin bundan sonrası için alınacak her kararda temel dayanak noktamız “rakamlar” olmalı ve bu rakamlar toplumla da net ve açık olarak paylaşılmalıdır. Aksi halde, üzülerek belirtelim, yeni dalgalar değil, tsunamiler bile kaçınılmaz olacaktır. Sağlık Bakanlığımız ve Bilim Kurulu’nun 81 il arasındaki vaka sayısındaki ciddi farklılıkların nedenlerini açıklamasında fayda var” değerlendirmesinde bulundu.