Kosova'nın kuzeyinde yaşayan Sırp azınlıkla Kosova hükümeti arasında gerginliğin yeniden artması üzerine, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic dün akşam Ulusal Güvenlik Konseyi'ni topladı. Kosova polisi ve medyası, ülkenin kuzeyinde tansiyonun yüksek olduğunu, gece boyunca silah ve patlama seslerinin duyulduğunu, Sırpların yolları kapattığını ancak olayda can kaybı ve yaralanan olmadığını aktardı. Vucic, Sırplara itidal çağrısı yaparak, NATO'nun Kosova'daki barış gücü KFOR'a ve Avrupa Birliği misyonlarına (EULEX) karşı saldırılarda bulunmamalarını istedi.
Kosova Başbakanı Albin Kurti protestocuları "suç çeteleri" olarak tanımlayarak, KFOR'dan yollara kurulan barikatları temizlemesini istedi.
Gerilimin nedeni
BBC Türkçe'nin haberine göre ülkede birkaç aydır süren son gerilimin ana nedeni, Kosova yönetiminin, araçlarında Sırbistan plakaları bulunan Kosovalı Sırplara, plakalarını Kosova plakasıyla değiştirme zorunluluğu getirmek istemesi.
Bazı Sırplarsa, Kosova'nın bağımsızlığını tanımadıklarını söyleyerek bu kararı protesto ediyor.
Neden yeniden alevlendi?
Bölgede süren gerginlik son olarak geçen hafta Sırp azınlığın yaşadığı bölgelere ek Kosova polisinin gönderilmesi ve Cumartesi günü eski bir Sırp polisin gözaltına alınmasıyla yeniden alevlendi. Dejan Pantic adlı polis devlet kurumlarına, seçim yetkilileri ve polise saldırmakla suçlanıyor. Plaka kararıyla ilgili olarak Kasım ayı sonunda AB arabuluculuğunda "zorlu" bir anlaşma yapılmış; Kosova yönetimi plakalarını değiştirmeyenlere ceza verilmesi planından geri adım atarken, Sırbistan da Kosova'daki kentlere ait yeni plaka vermeyi durdurmayı kabul etmişti.
Kosova'nın nüfus yapısı nasıl?
Kosova'nın yaklaşık 1.8 milyonluk nüfusunun yüzde 92'si Arnavut, yüzde 6 kadarı ise Sırp. Ülkede Türk nüfus da bulunuyor.
Kosova, 1998-99'daki savaşın ardından Sırbistan'dan ayrıldığını açıklamış, 2008'de ise bağımsızlığını ilan etmişti.
Sırbistan Kosova'yı bağımsız bir ülke olarak tanımamakta direniyor ancak ilişkileri normalleştirmek amacıyla 2013'te imzalanan anlaşma uyarınca Kosova yönetimini tanıyor.
Kosova, 100’den fazla ülke tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınıyor, fakat bu ülkeler arasında Sırbistan, Rusya ve Çin bulunmuyor. Türkiye, Kosova'nın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke olmuştu.
Ülkenin resmi dilleri Arnavutça ve Sırpça. Ülkenin büyük kısmı Müslüman.
Kosova-Sırbistan ilişkileri
Kosova’nın kuzey bölgesinde çoğunluğu oluşturan Sırplar Priştine’nin otoritesini tanımıyor ve bugün hâlâ mali destek sağlayan Sırbistan'a siyasi olarak sadık.
Her zaman çok kültürlü ve çok dilli bir bölge olan Balkanlar’da yaşanan gerilimler ve çatışmalar yüz yıllar öncesine dayansa da, 1. Dünya Savaşı’nda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun bölgede kurduğu egemenliğe karşı oluşan milliyetçilik hareketi, bunu günümüze kadar getirdi.
2. Dünya Savaşı’ndan Soğuk Savaş dönemine ve 1990’lı yılların sonuna kadar bölgedeki farklı topluluklar arasında tansiyon giderek tırmandı, çatışmalar ise şiddetlendi.
Sırbistan ile Kosova arasında 1998-1999 yılları arasında şiddetli bir savaş yaşandı. Kosova'daki savaş, NATO güçlerinin 1999 yılında hâlâ Yugoslavya olarak anılan Sırbistan ve Karadağ'ı bombalamasıyla son buldu.
Son 20 yılda ne oldu?
Savaşın ardından Kosova, kısmi özerklikle Sırp egemenliğinde kaldı. Ancak 2004’te yeniden şiddetli çatışmalar başladı, yüzlerce kişi yaralandı.
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi çatışmalara müdahale etmeye çalışsa da Konsey’de daimi üye ve veto hakkı olan Rusya tarafından engellendi. 2008 yılında ise Kosovo Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etti. Bugün NATO hâlâ Kosova’daki askeri varlığını sürdürüyor. NATO, bölgenin güvenliğini ve istikrarını korumak, sivil toplum ve insani yardım kuruluşlarına destek olmak, Kosova silahlı kuvvetlerini eğitmek ve “stabil, demokratik, çok ırklı ve barış içindeki bir Kosova’nın gelişmesini sağlamak” için orada bulunduğunu ifade ediyor.