Son anket: Erdoğan ile Kılıçdaroğlu arasındaki fark yüzde 2,4, İnce'nin oyu yüzde 9,3

İletişim ve Toplum Araştırmaları Merkezi (İTAM), Mart 2023 araştırmasının sonuçlarını açıkladı. 72 ilde 11-22 Mart tarihleri arasında gerçekleştirilen ve 1115 kişinin katıldığı ankete göre, Cumhurbaşkanlığı seçimini ilk turda her iki aday da kazanamıyor. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu arasında 2,4 puanlık fark bulunuyor. Ankete göre, milletvekilliği seçiminde ise AKP’nin oyu yüzde 28,5, CHP’nin oyu yüzde 23 oldu.

İTAM, araştırmaya katılanların yaklaşık yüzde 25’inin, seçmenin daha muhafazakar ve milliyetçi eğilime sahip olduğu bölgede gerçekleştirildiğini açıklarken, Anketlerde Dünya Kamuoyu Araştırmaları Derneği’ne göre (WAPOR) bir kamuoyu araştırmasında mutlaka verilmesi gerekli olan “anketin kimin adına yapıldığı, kim / hangi parti / aday tarafından finanse edildiği” bilgilerini paylaşmadı. Araştırmada öne çıkan sonuçlar şöyle oldu:

Katılımcılar, Türkiye'nin en önemli sorunu olarak ekonomiyi, daha sonra ise eğitim ve adaleti görüyor. Oranlar ise şöyle:

Ekonomi: Yüzde 43,2

Eğitim: Yüzde 20,1

Adalet: Yüzde 17,8

Deprem: Yüzde 8,1

Terör: Yüzde 5,4

İşsizlik: Yüzde 1,3

Diğer: Yüzde 4,1

Araştırmada, Türkiye’nin en önemli sorunu ve Cumhurbaşkanı adaylarının oy dağılımları da incelendi.

Buna göre, Türkiye’nin en önemli sorununu “ekonomi” olarak görenlerin yüzde 38,9’u Kemal Kılıçdaroğlu'na, yüzde 34,3’ü Recep Tayyip Erdoğan'a, yüzde 10,9’u Muharrem İnce’ye oy vereceğini belirtti.

Türkiye’nin en önemli sorununu “terör” olarak görenlerin yüzde 91,7’si Recep Tayyip Erdoğan'a oy vereceğini ifade etti.

Türkiye’nin en önemli sorunu olarak “adalet” başlığını tercih edenlerin yüzde 53,3’ü Kemal Kılıçdaroğlu'na oy vereceğini belirtirken yüzde 20,3’ü Erdoğan'a oy vereceğini açıkladı.

Türkiye’nin en önemli sorununu “işsizlik” olarak görenlerin yüzde 80’i ve “deprem” olarak görenlerin yüzde 74,4’ü de Erdoğan'a oy vereceğini belirtti.

6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremlerde siyasal iktidarın performansı değerlendirildiğinde araştırmaya katılanların yüzde 57,1’i iktidarı başarısız bulurken, yüzde 31,6’si başarılı buldu.

Araştırmaya katılanların yüzde 51,1’i Millet İttifakının Kahramanmaraş merkezli depremlerdeki performansını başarısız bulurken, yüzde 28,4’ü başarılı buldu.

Araştırmada, Millet İttifakının Cumhurbaşkanı adayı belirleme krizinin ittifakın oylarına etkisi de ölçüldü. Buna göre araştırmaya katılanların yüzde 55,6’sı yaşanan kriz nedeniyle Millet İttifakının oylarının azalacağını belirtti. Yüzde 28’i ise oyların kriz sonrasında artacağını ifade etti.

Kriz nedeniyle Millet İttifakının oylarında meydana gelecek değişim algısı ile cumhurbaşkanı adaylarının oy dağılımları karşılaştırıldığında Millet İttifakının “kesinlikle oyları artacak” diyenlerin yüzde 84,3’ü Kılıçdaroğlu'na, yüzde 8,4’ü Erdoğan'a oy vereceğini söyledi.

“Oylar artacak” diyenlerin yüzde 71,7’si Kılıçdaroğlu'na, 11,8’i Erdoğan'a oy vereceğini belirtti.

“Oyları kesinlikle azalacak” diyenlerin yüzde 63,2’si Erdoğan'a, yüzde 13,8’i İnce'ye, yüzde 8,6’sı Kılıçdaroğlu'na oy vereceğim derken; “oyları azalacak” diyenlerin yüzde 45,7’si Erdoğan'a, yüzde 23,8’i Kılıçdaroğlu'na ve yüzde 10,5’i İnce'ye oy vereceğini belirtti.

Araştırmada, cumhurbaşkanı adaylarıyla ilgili seçmenlerin seçmen davranışları açısından önemli olduğu düşünülen bazı algıları da ölçüldü.

Araştırmaya katılanların yüzde 38,3’ü Türkiye’nin bütünü açısından Erdoğan'ın daha kuşatıcı bir siyaset izlediğini belirtirken, yüzde 34,9’u Kılıçdaroğlu'nun izlediği siyasetin daha kuşatıcı olduğunu belirtti. Kararsızların oranı yüzde 7,1 oldu.

Türkiye’nin sorunlarının Erdoğan tarafından çözüleceğini düşünenlerin oranı yüzde 39,9 olarak gerçekleşirken; Kılıçdaroğlu tarafından çözüleceğini söyleyenlerin oranı yüzde 31,7 olarak gerçekleşti. İnce ise yüzde 8,5'de kaldı. Kararsızların oranı yüzde 8,4 oldu.

Araştırmaya katılanların yüzde 42,4’ü Cumhurbaşkanlığı seçimini Erdoğan'ın kazanacağı algısına sahipken; yüzde 35,5’i Kılıçdaroğlu'nun kazanacağını düşünüyor. Kararsızların oranı ise yüzde 8,6 olarak gerçekleşti.

Cumhurbaşkanlığı seçimini kim kazanır algısı ile adayların oy dağılımları karşılaştırıldığında seçimleri Erdoğan'ın kazanacağını söyleyenlerin yüzde 87,7’si yine Erdoğan'a oy vereceğini söylerken; Kılıçdaroğlu'nun kazanacağını söyleyenlerin yüzde 91,2’si yine Kılıçdaroğlu'na oy vereceğini belirtti.

İTAM, sonuçlarla ilgili "Erdoğan’nın seçimi kazanacağını düşünenlerin Kılıçdaroğlu'na göre daha yüksek bir oranda başka adaylara oy verdiği görülmektedir. Dolayısıyla diğer adaylarla kıyaslandığında Erdoğan daha yüksek bir oranla başka adaylara oy verecek olan seçmenlerce de seçimi kazanır algısı oluşturmaktadır" notunu düştü.

Araştırmaya göre, milletvekilliği seçiminde kararsızlar dağılmadan AKP'nin oyu yüzde 28,5 olarak ölçülürken, CHP'nin oyu yüzde 23 oldu. Ankete göre, İYİ Parti barajı kıl payı aşarken, HDP ve MHP baraj altında kaldı. Memleket Partisi'nin oyu da dikkat çekti.

Katılımcılara asla oy vermeyecekleri parti de soruldu. Buna göre araştırmaya katılanların yüzde 69,8’i HDP’ye, yüzde 49,5’i AKP’ye, yüzde 40,7’si CHP’ye, yüzde 35’i MHP’ye, yüzde 35,2’si DEVA Partisine, yüzde 34,3’ü Gelecek Partisi’ne, yüzde 34,2’si Saadet Partisine, yüzde 32,7’si İyi Parti’ye, yüzde 31,6’si Zafer Partisi’ne ve yüzde 25,7’si Yeniden Refah Partisi’ne asla oy vermeyeceğini belirtti.

Araştırmaya katılanların oy verecekleri partilere göre Cumhurbaşkanı adayı oy dağılımına bakıldığında; AKP'ye oy vereceğini söyleyenlerin yüzde 99,4’ü Cumhurbaşkanlığı seçiminde oyunu Erdoğan'a, CHP’ye oy vereceğini söyleyenlerin yüzde 93,8’i Kılıçdaroğlu'na, İyi Parti’ye oy vereceğini söyleyenlerin yüzde 69,9’u Kılıçdaroğlu'na, HDP’ye oy vereceğini söyleyenlerin yüzde 82,2’si Kılıçdaroğlu'na, MHP’ye oy vereceğini söyleyenlerin yüzde 76,5’i Erdoğan'a vereceğini söyledi.

Araştırmaya katılanların “asla oy vermeyecekleri parti” ve Cumhurbaşkanı adaylarının oy dağılımları karşılaştırıldığında bazı önemli sonuçlar şöyle oldu:

AKP'ye asla oy vermeyeceklerin yüzde 65,5’i Kılıçdaroğlu'na, yüzde 2,4’ü Erdoğan'a oy vereceğini belirtti. CHP’ye asla oy vermeyeceğini söyleyenlerin yüzde 75,8’i Erdoğan'a, yüzde 3,1’i Kılıçdaroğlu'na oy vereceğini söyledi. Buna göre Kılıçdaroğlu, Erdoğan'a göre kendi partisine asla oy vermeyecek olanlardan daha yüksek bir oranda oy aldığı görüldü.

"Bu pazar cumhurbaşkanlığı seçimi olsa" sorusuna araştırmaya katılanların yüzde 38,5’i Erdoğan'a, yüzde 36,1’i Kılıçdaroğlu'na oy vereceğini söyledi.

Adaylıkları kesin olmadığı için ankette olmasa da katılımcıların yüzde 9,3’ü İnce'ye, yüzde 0,6'sı Fatih Erbakan'a, yüzde 1,2'si Sinan Oğan'a oy vereceğini ifade etti.

Kararsızların oyu yüzde 8,4 olurken, yüzde 3,3’ü de seçimde oy kullanmayacağını belirtti.

İTAM, sonuçlarla ilgili "Oy dağılımlarının değerlendirilmesinde araştırmaya katılanların Türkiye’nin bölgelerine göre dağılımları dikkate alınmalıdır. Buna göre özellikle HDP oylarının bu araştırmada örneklem nedeniyle düşük çıkması ve yukarıdaki analizlerde de görüleceği gibi HDP’ye oy veren seçmenin çok büyük bir farkla Kılıçdaroğlu'na oy veriyor olması Kılıçdaroğlu'nun oylarının artabileceğini göstermektedir" notunu düştü.

"Asla oy vermeyeceğiniz aday" sorusunda ise Erdoğan'ın oranı Kılıçdaroğlu'na göre daha yüksek çıktı.

Kılıçdaroğlu'na asla oy vermeme nedenlerine bakıldığında, en yüksek oranda “yönetici karizma/kapasitesinin yetersizliği” işaretlendi. Katılımcıların yüzde 18,1’i ise “geçmiş söylem ve eylemleri”ni gerekçe gösterirken, yüzde 16,2’si ideolojisi nedeniyle Kılıçdaroğlu'na asla oy vermeyeceğini belirtti.

Araştırmaya katılanların yüzde 38,5’i “Geçmiş söylem ve eylemleri” nedeniyle Erdoğan'a asla oy vermeyeceğini belirtirken, yüzde 18,2’si ideolojisi nedeniyle, yüzde 16,7’si kullandığı siyaset dili nedeniyle asla oy vermeyeceğini ifade etti.

Araştırmaya katılanların eğitim düzeyleri ile adayların oy dağılımları ele alındığında lisans üstü, ön lisans, ortaöğretim ve ilköğretim düzeyinde eğitime sahip olanlarda Erdoğan daha yüksek bir oy alırken, lisans düzeyinde eğitime sahip olanlarda ise Kılıçdaroğlu'nun daha yüksek oy aldığı görüldü.

Araştırmaya katılanların yaş düzeyleri arttıkça Erdoğan'ın aldığı oy oranı daha yüksek olarak gerçekleşirken, yaş düzeyi azaldıkça Kılıçdaroğlu'nun oy oranı artış gösterdi.

Katılımcıların siyasal bilgiye erişme araçlarına göre adayların oy dağılımları incelendiğinde; siyasal bilgiye televizyon, haber siteleri ve çevresinden eriştiğini söyleyenlerden daha yüksek bir oranda Erdoğan oy alırken, siyasal bilgiye gazete ve sosyal medya aracılığıyla eriştiğini söyleyenlerde ise daha yüksek oranlarda Kılıçdaroğlu'nun oy aldığı görüldü.

Araştırmaya katılanların bölgelere göre dağılımları ile Cumhurbaşkanı adaylarının aldıkları oy oranları karşılaştırıldığında Batı Marmara, Doğu Marmara, Batı Anadolu, Orta Anadolu, Batı Karadeniz, Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu bölgelerinde Erdoğan daha yüksek bir oy alırken; İstanbul, Ege, Akdeniz, Doğu Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde Kılıçaroğlu'nun daha yüksek oy aldığı görüldü.

Sonuçları değerlendiren İTAM, şunları belirtti:

"Bu Araştırmanın verileri olasılıksız örneklemeye dayalı olarak dijital doğrudan postalama tekniğiyle toplanmıştır. Araştırmaya katılanların ağırlığında Türkiye’nin orta bölgelerinin daha öndedir. Dolayısıyla araştırmada yapılacak genellemelerde bu bölgelerdeki seçmen profilinin dikkate alınması önem taşımaktadır. Bu bağlamda yapılan araştırmada Cumhur İttifakı’nın adayı olan Recep Tayyip Erdoğan’ın Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na göre küçük bir farkla daha önde olduğu ortaya çıkmıştır. Ancak her iki aday da ilk turda Cumhurbaşkanı seçilebilme oranına ulaşamamaktadır. Bunda Muharrem İnce’nin aldığı oylar ve kararsızlar etkilidir.

Hem örnekleme giren katılımcıların bölgesel profilleri hem de katılımcıların asla oy vermeyecekleri adaylar dikkate alındığında ikinci turda Kılıçdaroğlu’nun oy oranlarının yükselmesi daha olası görülmektedir. Çünkü araştırmada Muharrem İnce’ye (%71,8) ve Sinan Oğan’a (%76,9) oy vereceğini söyleyen katılımcıların büyük çoğunluğu Erdoğan’a asla oy vermeyeceğini belirtmiştir. Ayrıca kararsız seçmenler küçük bir farkla da olsa Erdoğan’a daha yüksek bir oranla asla oy vermeyeceklerini belirtmişlerdir." (Kısa Dalga)