Euronews haberine göre, İsveç’teki Göteborg Üniversitesi Demokrasinin Çeşitleri Enstitüsü (V-Dem) ile Almanya’daki Friedrich Alexander Üniversitesi Erlangen-Nürnberg Akademik Özgürlük Endeksi (AFI) 2023 raporu açıklandı. Türkiye 179 ülke arasında 166. sırada yer alarak, akademik özgürlüklerin en çok kısıtlandığı 'en kötü yüzde 10' grubunda yer buldu.
Söz konusu grupta Türkiye'nin yanı sıra, Kuzey Kore, Belarus ve Türkmenistan yer aldı. Bu grupta puan sıralamasına göre şu ülkeler yer alıyor: “Küba, Ruanda, Mısır, Türkiye, İran, Nikaragua, Çin, Suudi Arabistan, Güney Sudan, Ekvator Ginesi, Bahreyn, Suriye, Belarus, Türkmenistan, Eritre, Burma/Myanmar, Kuzey Kore.”
Dünyada akademik özgürlüğün en yüksek olduğu ülkeler ise şöyle: “Çekya, Estonya, Belçika, İtalya, Almanya, Honduras, Lüksemburg, Letonya, Finlandiya, Arjantin, Slovakya, İsveç, Şili, Jamaika, Peru, İspanya, İsrail, Nijerya, Slovenya.” Bu ülkelerin tamamı “en iyi yüzde 10”luk grupta yer aldı.
Türkiye'de 2016'da sert düşüş
Akademik Özgürlük Endeksi’nin 2016-2022 arasındaki verilerine bakıldığında Türkiye’nin 2016 yılında çok sert bir düşüş yaşadığı ve bu durumun devam ettiği görüldü. 2002’de 0,55 olan Türkiye’nin puanı 2004’te 0,56 ile en yüksek değere ulaştı. 2010 yılına kadar benzer seviyede seyreden endeks 2010’da 0,47’e düştü. Bu tarihten sonra kademeli düşük görülürken 2015’e 0,30’a kadar geriledi. 15 Temmuz darbe girişimin yaşandığı 2016 yılında ise Türkiye’nin akademik özgürlük karnesi çok sert bir düşüş ile 0,08’e geriledi. Sonraki yıllarda 0,06’ya kadar gerileyen endeks 2022’de yeniden 0,08 seviyelerini gördü.
2016 KHK'lar yılı
2016 yılında kanun hükmünde kararnameler (KHK) 15 vakıf üniversitesi kapatılırken binlerce akademisyen görevlerinden uzaklaştırıldı. Türkiye Medya Sahipliği İzleme raporuna göre 2020 yılı itibariyle 6 bin 81 akademisyen ve üniversitelerin idari kadrosundan bin 427 personel ihraç edildi. Bu kişiler arasında 11 Ocak 2016'da kendilerine Barış İçin Akademisyenler diyen ve “Bu suça ortak olmayacağız” bildirisini imzalayan akademisyenlerin bir kısmı da yer aldı. (Kısa Dalga)