Kısa Dalga - ABD seçimlerinde Cumhuriyetçi Donald Trump’ın başkanlığa seçilmesiyle birlikte ‘dünyada yeni bir dönem mi başlayacak’ sorusuna yanıt aranıyor.
Bu sene Nobel Ekonomi ödülünü kazanan ekonomist Prof. Dr. Daron Acemoğlu, önceki gün yaptığı açıklamada "Donald Trump yönetimindeki bir ekonomiden neler beklemeli?' diye sormuş ve "Maalesef işçiler açısından haberler iyi olmayacak" demişti.
‘Trump’ın negatif etkisi tüm dünyada ABD’dekinden daha fazla olacak’
Prof. Dr. Acemoğlu, yeni paylaşımında ise "Trump’ın başkanlığının etkileri sadece ABD ile sınırlı kalmayacak. Belirsizlik tüm dünyada artacak. Benim tahminim, Trump’ın negatif etkisi tüm dünyada ABD’dekinden daha fazla olacak" dedi.
‘Mevcut kurumlar zayıf Trump bunları daha da zayıflatacak’
Yapay zeka (YZ), iklim krizi gibi dünyanın gündemindeki sorunlara değinen Prof. Dr. Acemoğlu'nun uyarıları şöyle:
"Dünya zaten küresel çapta zorluklarla karşı karşıya -- iklim değişimi, salgınlar, YZ’nin regülasyonu ve yönünün tayini ve yaşlanmaya uyum. Küresel problemlerin çözümü uluslarüstü kurumların varlığını gerektirir. Mevcut kurumlar halihazırda zayıf ve hasta. Trump bunları daha da zayıflatacak.
Trump’ın aldı/verdi yaklaşımı uluslararası kurumlar açısından çok sakıncalı. Daha da kötüsü, Trump Birleşmiş Milletler ve hatta Dünya Bankası gibi bu kurumlardan bazılarının direk olarak altını oyacak. NATO’nun ne olacağı da belirsiz.
‘Otoriter ve popülist liderleri motive edecektir’
Trump’ın Amerika’da demokrasinin zayıflamasına yol açmasının da dünyaya etkileri olacak. Amerikan demokrasisi hiçbir zaman mükemmel değildi. Bununla birlikte gelen çıkarcı ve bazen yıkıcı Amerikan dış siyaseti, Batı ve Amerikan demokrasilerinin diğer ülkelere yetersiz ve kusurlu bir örnek teşkil etmesine yol açtı. Aynı zamanda, Amerikan demokrasisinin ve kurumlarının zayıflaması otoriter ve popülist liderleri motive edecektir.
Tam tersi ise demokrasi hedefleyen liderler, insan ve medeni hakları peşinde koşan medya için geçerli olacaktır. Eğer Amerika’da demokrasi başarısız olursa diğer ülkelerde çökme ihtimali daha da yüksektir.
Yapay zeka yarışı
Trump’ın YZ politikasının da uluslararası negatif etkileri olacaktır. ABD-Çin arasındaki yarışın artması beklenir. Bu yarış hem YZ’nin sosyal olarak daha yararlı bir yön bulması hem de gerekli regülasyonun oluşturulması önünde engel.
Trump’ı destekleyen ve regülasyona karşı olan Silicon Valley daha da fazla manipülasyon yaratan tehlikeli teknolojiler getirebilir. Bunlar dünyaya da yayılarak birçok olgunlaşmamış demokrasiyi istikrarsızlaştırabilir.
Eğer YZ otomasyon ve manipülasyon doğrultusunda gitmeye devam ederse bu ana kaynağı insana dayanan birçok gelişmekte olan ekonomiler için kötü haber olur. Daha fazla otomasyon işgücü için problem demektir.
‘Dünya geneline yayılacak savaş çıkarma potansiyeli olan yerler’
Belki de en büyük risk Trump’ın dünyanın en tehlikeli bölgelerini, Orta Doğu ve Tayvan, istikrarsızlaştırma ihtimali. Bunlar bölgesel, hatta dünya geneline yayılacak savaş çıkarma potansiyeli olan yerler. Orta Doğu halihazırda tam bir barut fıçısı ve Trump’ın bölge politikası öngörülemez durumda.
Trump bir taraftan İsrail'i savaşı genişletmek için kışkırtırken diğer taraftan bölgede güç dengesinin tekrar sorgulanmasına neden olacak açıklamalarda bulunuyor ki bunların hepsinin etki alanı geniş ve tehlikeli sonuçları olabilir.
Aynı şekilde, Trump ABD’nin Tayvan’ın güvenliğine olan taahhüdünü sorgulayabilir ya da Çin’i bu konuda daha da kışkırtabilir. Tahminimce Çin, Tayvan konusunda şu an aktif bir çatışma istemiyor. Ancak ABD’nin politikası tutarsızlaşırsa ya da belli bir çizgiyi aşarsa kendisini bu durumda bulabilir.
‘Küresel çapta belirsiz ve endişeli günler bekliyor’
Bütün bunlar tüm dünyada demokrasi, istikrar ve zaten sorunlu olan uluslararası kurumlar açısından kötü haberler. Bizi küresel çapta belirsiz ve endişeli günler bekliyor." (Ekonomi Servisi)