Kayhan Ayhan
Okullarda bir öğün ücretsiz yemek talebiyle bir araya gelen Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu, yetersiz beslenmenin arttığı dönemde okul yemeği programının hayata geçirilmesini istiyor. Ankara'da veliler ve eğitimciler bugün Milli Eğitim Bakanlığı önünde bir öğün ücretsiz yemek talebiyle eylem yapacak.
Hükümet, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) seçim öncesinde vadettiği okul öncesi ve yatılı okullarda bir öğün ücretsiz yemek verme uygulamasını geçen yılın başında kaldırmıştı.
Aylardır ülkenin her yerinde çocukların ücretsiz okul yemeği ve temiz su hakkı için mücadele yürüttüklerini söyleyen Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu bileşenlerinden Öğrenci Veli Derneği Başkanı Ömer Yılmaz, 14 Kasım'da eğitim bütçesi görüşmeleri başlamadan tüm kamu yöneticilerini sorumlulukları konusunda uyarmak için Ankara'da olacaklarını ifade etti.
Yılmaz, "Sosyal devletin temel gereği olarak okul yemeği kamusal haktır ve eşit yurttaşlık hakkıdır" diye konuştu.
Et tüketen çocuk sayısı yüzde 10
DW Türkçe'ye değerlendirmesinde artan yoksulluğun en çok çocukları etkilediğini ifade eden Yılmaz, TÜİK'in (Türkiye İstatistik Kurumu) Çocuk 2022 raporuna göre ülke nüfusumuzun yüzde 27'sini 0-17 yaş arası çocuk nüfusu oluşturduğuna dikkat çekti.
Çocuk nüfusunun dörtte üçünün okul çağında olduğunu kaydeden Yılmaz, rapora göre et ve balık tüketebilen çocukların oranının ise yüzde 10 civarında olduğunu aktardı:
"Rapora göre ülkemizde diğer besinlere göre daha ucuz olduğu için ekmek, makarna gibi yiyecekleri tüketen çocuk oranı yüzde 62,4. Her gün meyve tüketebilen çocukların oranı yüzde 50,5. Sebze tüketebilen çocukların oranı yüzde 33. Et, balık tüketebilen çocukların oranı ise yüzde 10,2'dir."
Yılmaz, okul yemeği programlarının uygulandığı ülkelerde bunun akademik başarının artışı ve çocukların psikolojine olumlu katkısı olduğunu ve bunun bilimsel verilerle de ortaya konduğunu dile getiriyor:
"Siyasi iktidar; yasal, anayasal ve uluslararası sözleşmelerden kaynaklı okul yemeği programını uygulamaktan ve temiz suya erişimi sağlamaktan sorumludur. Okul yemeği lütuf değil, tüm çocukların, gençlerin kamusal hakkıdır. Okul yemeği programlarını uygulamak sosyal devlet ilkesinin gereğidir. Kamu eliyle kamu kaynaklarıyla okul öncesinden yükseköğretime tüm öğrenciler için okul yemeği ve temiz suya erişim için yeterli bütçe ayrılmalı."
Yetersiz beslenme artıyor
Derinleşen ekonomik kriz, gıda fiyatlarındaki ciddi artış özellikle dar gelirli aileleri vuruyor. Bu durum sağlıklı ve dengeli beslenmeyi de etkiliyor, çocuklarda yetersiz beslenme yaygınlaşıyor. TÜİK 2022 Türkiye Çocuk Araştırmasına göre çocuklarda yetersiz beslenmeye bağlı bodurluk oranı artıyor.
Dünya Gıda Örgütü'nün (DSÖ) 2022 verilerine göre de Türkiye'de 14,8 milyon kişi yetersiz besleniyor. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü'nün Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) verilerine göre, 5 yaş altı çocuklarda kısa boy oranı yaklaşık yüzde 10. DSÖ verilerine göre, dünyada 5 yaş altındaki 144 milyon çocuk bodur.
Ücretsiz ve sağlıklı yemek için kanun teklifi
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) milletvekilleri Suat Özçağdaş, Özgür Yıldızlı, Nermin Yıldırım Kara, Hikmet Yalım Halıcı ve Ömer Fethi Gürer'in imzasıyla okullarda ücretsiz öğle yemeği verilmesine ilişkin kanun teklifi geçtiğimiz Cuma günü Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) sunuldu.
Özçağdaş, kanun teklifine ilişkin bilgi vermek amacıyla TBMM'de düzenlediği basın toplantısında, "2024 bütçesinde yatılı ve pansiyonlu okulların bir öğün yemek için ayrılan bütçe 52 liraydı. Bu yıl bütçede 72,68 lira olacağı öngörülmekte. Kanun teklifimiz kabul edilirse yemek hizmetin faydalanamayan, okullara aç giden, derslerini dinlemekte zorlanan öğrencilerin ek yıllık yemek gideri 190 milyar 669 milyon 713 bin 530 lira olacaktır" ifadelerini kullanmıştı.
Ücretsiz okul yemeği uygulamasından kimler yararlanıyordu?
Türkiye'deki okullarda geçen eğitim-öğretim yılında başlatılan ancak yaklaşık 19 milyon öğrenciden sadece 1,8 milyonunu kapsayan "ücretsiz okul yemeği" uygulaması geçen yılın başında deprem bölgesi dışındaki okullarda "geçici olarak" durdurulmuştu.
MEB'in uzun yıllardır taşımalı eğitim ile pansiyonlu okullarda uyguladığı ve daha sonra yaygınlaştırma kararı verdiği ücretsiz okul yemeği uygulaması 2022'de önce toplamda 1,4 milyon öğrenci için hayata geçirilmişti. Daha sonra atılan adımlarla 1,8 milyon öğrencinin yararlanmaya başladığı "ücretsiz okul yemeği" uygulaması kapsamında öğlen ya da ailelerin tercihine göre sabah bir öğün yemek veriliyordu.