17 ŞUBAT 2023 - KISA DALGA BÜLTEN
Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten Başlıyor
PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ
Can kaybı 36 bini aştı...
Maraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki depremde hayatını kaybedenlerin sayısı 36 bin 187 olarak açıklandı. AFAD 108 bin 68 kişinin yaralandığını duyurdu. 216 bin 347 afetzede bölgeden diğer illere tahliye edildi.
AFAD’ın bölgedeki çalışmalara ilişkin aktardığı bilgi ise şöyle:
Bakanlıklar, ilgili kurum ve kuruluşlar ile uluslararası ülke ve kuruluşlar tarafından 283 bin 410 Çadır sevk edildi. Bunların 172 bin 225’i kuruldu. Bölgeye 54 bin 297 Konteyner gönderildi.
AFAD depremzedelere 10 bin liralık destek ödemelerinin dün başladığını bildirdi.
İhtiyaç listesi güncellendi
Depremzedeler, barınma ihtiyacının yanı sıra temel insani yardım malzemelerine de gereksinim duyuyor. Kızılay ihtiyaç listelerini güncelledi. Listenin başında dayanıklı gıda ürünleri, battaniye, kışlık kıyafetler ve hijyen malzemeleri geliyor. Ulaşımı olmayan köylere helikopterlerle gıda kolisi ulaştıran ekipler, bağış yapmak isteyen vatandaşları ve firmaları da kuru bakliyat, baharat, konserve gıda, su ve süt almaya yönlendiriyor.
Bakan Kurum'dan kalıcı konut açıklaması: Yeni yerleşim alanlarını çalışıyoruz
Çevre, Şehircilik ve Bakanlığın son açıklamasına göre 61 bin 722 binada yer alan 263 binden fazla bağımsız birimin acil yıkılması gereken, ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi.
Hürriyet yazarı Abdulkadir Selvi'ye açıklamalarda bulunan Bakan Kurum ise yeni yerleşim alanlarıyla ilgili bilgi verdi. ”Kalıcı konutlar yeni yerlere mi, yıkılan yerlere mi yapılacak?" sorusuna yanıtı şöyle oldu:
"Yeni yerleşim alanlarını çalışıyoruz. Hatay’ı tamamladık, Maraş’ı tamamladık. Diğer yerleri de çalışıyoruz. Belediyelerimizin, milletvekillerimizin, sivil toplum örgütlerinin, üniversitelerin de fikirlerini alıyoruz.
Teknik olarak en doğru yere, en doğru zemine, yerleşim yerinin fay hattına olan mesafesine bakmak suretiyle bu tespitleri yapıyoruz. Ardından zemin etütleri yapılacak.”
CHP’li vekilden Bakan Kurum’a istifa çağrısı
CHP Hatay Milletvekili İsmet Tokdemir ise 2020 yılında Hatay'da olası bir deprem karşısında alınan önlemlerin neler olduğunu Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum'a sorduğunu, ancak soru önergesine yanıt verilmediğini söyledi. Tokdemir, Hatay'da bir enkaz önünde; “Hatay’ı bile bile enkaza çevirmenin sorumlusu bakan, bir soruya bile cevap veremeyen, tedbirleri almayan bakan yerinde oturmaya devam edecek misin” dedi.
Tokdemir, yanıt verilmediğini açıkladığı önergesinde, Bakan Kurum'a, şu soruları yöneltmişti:
"Hatay ve ilçelerinde depreme karşı dayanaklılık testi Bakanlık tarafından yapıldı mı? Toplamda depreme dayanıklı ve riskli bina sayısı kaçtır? Kaç okul, hastane ve kamu binası olası bir depremde risk kapsamındadır?"
Asbest uyarısı
Bölgede enkaz kaldırma çalışmaları başlarken uzmanlardan asbest uyarısı geldi. Kanserojen bir mineral olan asbest ısı ve ses yalıtımı için ev yapımında da kullanılıyor. Bölgedeki yıkım nedeniyle asbestin solunmasının sağlığa zararlı olacağı belirtiliyor.
Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD) Başkanı Mehmet Şeyhmus Ensari "Depremde yıkılan yeni yapılar olsa bile çoğunlukla eski yapılar var. Bu yapıların içerisinde asbest ve diğer tehlikeli maddeler bulunuyor. Maske dağıtılmalı dedi.
Prof. Dr. Tevfik Özlü’nun uyarıları da şöyle:
”Enkaz kaldırma ya da depremzedeleri kurtarma sırasında ortaya çıkan inşaat tozunun solunması, bazı mantar enfeksiyonlarının akciğerde yerleşmesine neden olabilir. Kronik bronşit, KOAH, astım sorunları olanlar, olabildiğince tozlu ortamlardan uzak durmalı" diye konuştu.
Jeofizik mühendisi Prof. Dr. Ahmet Ercan, asbest ve kanser ilişkisine dikkat çekerek şunları söyledi: Göçen yapılardan ortaya saçılan, sağlığa, çevreye plastik türevleri, metal, cam, yalıtım gereçleri, asbest ile kimyasallar pek çok nesne bulunuyor.
Gereçler geri dönüşüm için seçilerek ayıklanmalı, molozlar sızdırmazlık çukurlarına gömülmeli.”
Yıkım Müteahhitleri Derneği Eski Başkanı ve Yıkım Uzmanı Mehmet Ali Bulut ise enkaz kaldırma ve yıkımlarda dikkat edilmesi gereken konular olduğunu belirterek şöyle konuştu: “Özellikle depremden etkilenen halkımızın kurtarılabilir eşyalarını ayrıştırarak gerçek sahiplerine teslim etmek ve varsa kanserojen materyallerin yayılımını azaltacak tedbirler almak. Çünkü eski yapılarda bazı materyallerde asbest kullanılmıştır. Bölgede asbest uzmanlarının da görevlendirilmesinde yarar var.”
Akşener: İktidar, RTÜK üzerinden müdahaleye hazırlanıyor
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun, deprem yayınlarını değerlendirmek üzere bugün bir toplantı yapacağı belirtildi.
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) deprem yayınlarına müdahale girişiminde bulunacağını söyledi. Akşener şöyle konuştu: “Milletin haber alma hakkı da anayasal güvence altındaki vazgeçilmez bir haktır. İktidar, RTÜK üzerinden milletimizin bu hakkına müdahaleye hazırlanıyor. Haber suç değildir. Hiç kimse unutmamalıdır ki; özgür medya bir gün herkese lazımdır. Ve özgür bir medya, özgür bir toplumun en önemli kazanımıdır.”
DEVA Partisi Kurumsal İletişim ve Tanıtım Başkanı Sanem Oktar ise RTÜK’e "Gerçekleri sakın karartmayın" diye seslendi.
Edirne Cezaevi'nde 2016 yılından beri tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, Twitter hesabından RTÜK'e tepki gösteren bir paylaşımda bulundu.
RTÜK’ün basına ağır cezalar vermeyi tartıştığını söyleyen Demirtaş "Artı TV'den, FOX Haber'den, Halk TV'den, KRT'den, TELE1'den elinizi çekin!" dedi
Bu arada Sınır Tanımayan Gazeteciler de Türkiye’de basına yönelik baskılar üzerine açıklama yaptı. Örgütün çağrısında, "Türk yetkililer Türkiye'nin yaşadığı trajediyi basın özgürlüğünü daha da engellemek için kullanmamalı" ifadelerine yer verildi.
Üniversitelerdeki 'uzaktan eğitim' kararına karşı imza kampanyası
Depremlerin ardından tüm üniversitelerde alınan ikinci dönemin uzaktan eğitimle yapılması kararına karşı öğrencilerin tepkisi sürüyor. ODTÜ öğrencilerinin öncülüğünde farklı okullardan 460 öğrenci kulübü, üniversitelerdeki uzaktan eğitim kararından vazgeçirilmesini istedi.
Depremler sonrası Adalet Bakanlığı'ndan AİHM'e mektup
Adalet Bakanlığı, AİHM'e mektup göndererek, depremden etkilenen kişilerin mağduriyet yaşamaması için Mahkeme'nin süreleri askıya alması çağrısında bulundu.
EKONOMİ
Merkez Bankası’nın bağışı
Depremzedelere televizyon ve radyolarda ‘Türkiye Tek Yürek’ sloganıyla önceki gece ortak yayın düzenlendi. Yurt içi ve dışından ulusal ve uluslararası 213 televizyon ve 562 radyonun katılımıyla yapılan ve 7 saat süren ortak yayında 115,1 milyar liralık bağış rakamına ulaşıldı, 9 milyon adedi aşkın SMS gönderildi. Sanatçılar, siyasetçiler, kurumlar, yurttaşlar yayına bağlanarak bağış yaptı.
Kamu kurumlarının yaptığı bağışlar gecenin tartışma konusu oldu.
Merkez Bankası'nın deprem yardımı kampanyasına 30 milyar lira bağışlaması, 'Bu para nereden karşılanacak? Para mı basılacak?' sorusunu gündeme getirdi. Merkez Bankası yetkilisi, bağışın, bankanın 2022 bilançosu kârından karşılanacağını söyledi.
Türk-İş Başkanı Ergün Atalay 20 milyon lira, Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın 10 milyon lira, HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan 10 milyon lira ve Türkiye KAMU-SEN Genel Başkanı Önder Kahveci, 2 milyon lira bağışta bulundu.
Gelir İdaresi Başkanlığı ise deprem bölgesine yapılan nakdi yardımların şirketlerin vergilerinden değil matrahlarından düşeceğini bildirdi.
Başkanlık Twitter’dan şu örneği paylaştı:” Konuyu basit bir örnekle anlatmak gerekirse;100.000TL kazancı olan bir kurum 20.000TL AFAD’a bağış yaptığında kazancından 20.000TL’yi indirecektir. Kalan 80.000TL üzerinden %20 oranında hesaplanan 16.000TL kurumlar vergisi ödeyecektir. Özetle, vazgeçilen vergi tutarı 4.000TL’dir.”
Bankaların 50 milyar liralık yol haritası
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bankaların depremzedelere 50 milyar liralık yardım tahsis edeceğini duyurmasının ardından Türkiye Bankalar Birliği bankaların yapacağı desteklere ilişkin yol haritasını açıkladı.
Ekonomi gazetesinin haberine göre Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çerçevesinde haciz, icra, takip gibi idari uygulamalarla ilgili olarak tüm alacaklar için takip başlatılmayacak, haciz uygulanmayacak, icra satış işlemleri vb. işlem yapılmayacak ve yapılandırılmış alacaklarda ödeme süreleri faizsiz olarak ertelenecek.
Müşteri hesaplarında bulunan takip blokeler kaldırılacak ve vadesi geçen krediler için idari yollarla da olsa aktif bir tahsilat çabası girişiminde bulunulmayacak.
Yıkımın maliyeti 12 milyar lirayı aşacak
Bölgede on binlerce binanın yıkılacağını açıklamasının ardından yıkım ve enkaz kaldırma maliyeti de gündeme geldi. Ekonomi gazetesinden Leyla İlhan'ın haberine göre en az 50 bin bina düşünüldüğünde yıkım ve enkaz kaldırma faturası ilk etapta 12,6 milyar TL olarak hesaplanıyor.
EBRD'den depremin ekonomik etkisine dair açıklama
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD depremlerin Türkiye'ye muhtemel ekonomik sonuçlarına yönelik bir değerlendirme yaptı. Banka, deprem sonucunda ortaya çıkan kaybın ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYİH) yüzde 1'ine ulaşabileceğini duyurdu . Banka ayrıca Türkiye’nin 2023 yılı büyüme tahminini de 3,5’tan 3’e revize etti. Bu yıl yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerine de atıfta bulunulan bankanın raporunda ekonomide önemli bir kırılganlık yaratabileceğine dikkat çekildi.
DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA
Stoltenberg: İttifak topraklarındaki en büyük afet
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg dün Ankara’ya geldi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Stoltenberg, Ankara'da görüşmelerinin ardından kameraların karşısına geçti. Çavuşoğlu 'Dayanışma ve verdikleri destek için teşekkür ediyorum' dedi. Stoltenberg ise depremin ittifak topraklarındaki en büyük afet olduğunu belirterek “NATO'nun Türkiye ile omuz omuza olma zamanı' dedi.
Toplantıda İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği de gündeme geldi.
Çavuşoğlu "Olumlu atılan adımları inkar etmiyoruz. Ama 'İsveç bu mutabakat zaptının yükümlülüklerini tamamen yerine getirdi' demek gerçekçi bir yaklaşım olmaz” dedi.
Jens Stoltenberg, İsveç ve Finlandiya'nın önemli adımlar attığını düşündüğünü belirterek "Ben onaylama zamanlarının geldiğine inanıyorum" diye konuştu.
İsveç ve Finlandiya, doğudaki Rusya tehdidine karşı NATO üyeliği için resmi süreç başlatmıştı. Her iki ülkenin de Türkiye'nin onayına ihtiyacı var. Hükümet, 'örgüt üyelerinin iadesi ve örgütlere alan tanınmaması' gibi bazı konularda ülkelerden yeteri kadar karşılık gelmediğini düşünüyor.
İsveç'te Kuran yakma eylemine izin verilmesinin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan bu ülke için onay verilmeyeceğini söylemiş, Finlandiya için açık kapı bırakmıştı.
Deprem bölgesine uluslararası yardımlar ve dayanışma mesajları sürüyor:
ABD’de Başkan Joe Biden yönetiminin depremin hemen ardından duyurduğu 86 milyon dolarlık yardım paketinin yanı sıra özel şirketler ve sivil toplum örgütleri depremzedeler için 50 milyon dolarlık yardım yaptı. ABD ayrıca 161 arama kurtarma uzmanıyla deprem bölgesindeki çalışmalara katıldı.
Türkiye ve Suriye'ye yönelik 25 milyon sterlinlik yardım paketini duyuran İngiltere, bu kapsamda yardım malzemelerinin yanı sıra tıbbi müdahale ekiplerinin de görevlendirileceğini bildirdi.
Kanada hükümetinin başlattığı ‘1 dolara 1 dolar' kampanyasında ise en az 20 milyon Kanada dolarının toplanması bekleniyor.
* Hollanda’da Türkiye ve Suriye’deki depremzedeler için yardım kampanyası yapıldı. Hollanda kanallarının yaptığı ortak yayın sonrası yaklaşık 89 milyon Euro bağış toplandı.
Dünya Sağlık Örgütü "Suriye ve Türkiye’ye depremle mücadelede yürütülen çalışmalar için 43 milyon dolar değerinde destek çağrısı başlattık. Bu miktar günden güne artıyor, Bağışçıları cömert olmaya davet ediyoruz. Türkiye’deki yerel otoriteler, ortaklarımız ve sağlık çalışanlarıyla birlikte çalışacağız" açıklaması yaptı.
* Depremlerin ardından Almanya ve Belçika, depremzedeler için vize kolaylığı uygulayacağını duyurmuştu. İsviçre ve Hollanda da vize sürecinin hızlandırılacağını taahhüt etmişti. ABD Dışişleri Bakanlığı depremzedeler için vize politikalarının değişmeyeceğini söyledi.