21 MART 2023 - KISA DALGA BÜLTEN
Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten Başlıyor
PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ
GÜNDEM
DEPREMLERDE CAN KAYBI 50 BİNİ AŞTI...
AFAD Başkanı Yunus Sezer, Maraş’n Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde 6 Şubat günü meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin ardından can kaybının 50 bin 96'ya yükseldiğini açıkladı. Sezer yaralı sayısının ise 107 bin 204 olduğunu belirtti.
Depremlerden etkilenen illerde yıkılan ya da imara aykırı değişiklik tespit edilen binalarla ilgili soruşturmalarda tutuklananların sayısı 298'e yükseldi.
SEÇİM HATTI
YÜKSEK Seçim Kurulunun (YSK), 14 Mayıs'ta yapılacak Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimine ilişkin takvimine göre, seçmen listeleri muhtarlıklarda askıya çıkarıldı. Listeler, 2 Nisan'da askıdan indirilecek ve itiraz süreci sona erecek.
MİLLET İttifakı Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, HDP Eş Genel Başkanları Pervin Buldan ve Mithat Sancar ile bir araya geldi. Görüşme sonrası açıklama yapan Kılıçdaroğlu, “ Yerel yönetimlerde kayyum uygulaması olmaması gerektiğini değerlendirdik. Her yerde demokrasiyi savunmalıyız" dedi. Kılıçdaroğlu, “Kürt sorunu dahil bütün sorunların çözüm adresi Meclis’tir” ifadesini kullandı. HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan, "Türkiye'nin en temel sorunlarını konuştuk" dedi. HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar ise "Yapıcı bir görüşme gerçekleştirdik. Görüşmeyi değerlendireceğiz, 1-2 gün içinde açıklama yapacağız" ifadesini kullandı
CHP, 13 Mart’ta başlayan milletvekilliği aday adaylığı başvuru süresinin 22 Mart’a kadar uzatıldığını duyurdu.
MEMLEKET Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce, İşçi Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek ve Ata ittifakının adayı Sinan Oğan, cumhurbaşkanı adaylığı için YSK’ya başvurdu.
YENİDEN Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan, cumhur ittifakına katılmayacaklarını açıkladı. Erbakan cumhurbaşkanı adayı olacağını belirtti. Adaylığın resmileşmesi için il ve ilçe seçim kurullarına yapılacak direkt başvuruların ardından 100 bin imza toplanması gerekiyor.
TÜSİAD’DAN 6284 ÇAĞRISI
İSTANBUL Sözleşmesi’nin feshinin ardından Türkiye’de kadın ve çocukları aile şiddeten koruyan 6284 sayılı kanun hedef haline gelmişti. Son olarak Cumhur ittifakının genişleme görüşmelerinde bu kanunun kaldırılmasının şart olarak öne sürüldüğü haberleri gündeme geldi. AKP içinde Özlem Zengin, Fatma Şahin, Derya Yanık gibi isimler kanunu savunduğu için hedef haline getirilmişti. Kadın ve insan hakları örgütleri kanunun savunurken bir açıklama da TÜSİAD’dan geldi.
TÜSİAD Orhan Turan, "Ulusal düzeyde elimizdeki en güçlü yasal düzenleme olan 6284 sayılı kanuna daha sıkı sarılmak ve en etkili şekilde uygulamak zorundayız" dedi.
Depremden sonra oluşan tabloya da dikkat çeken Orhan Turan şöyle devam etti: “Ve şimdi; çocuk yaşta evlilik, taciz, kadına şiddet gibi toplumsal yaralarla mücadelede çok daha hassas ve dikkatli olmak zorundayız. Uluslararası düzeyde şiddetle mücadelede en geçerli dayanak olan İstanbul Sözleşmesi'ne bir an önce yeniden dönmeliyiz.”
SANSÜR ÜSTÜNE SANSÜR
AİLE ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Ahmet Ümit'in 'Başkomser Nevzat Tapınak Fahişeleri' isimli kitabının müstehcen olduğuna karar vermesinden sonra bir sansür haberi daha geldi. Yazar Yavuz Ekinci'nin 2014 yılında yayınlanan 'Rüyası Bölünenler' adlı romanının, İstanbul Cumhuriyet Savcısı’nın talebiyle toplatılmasına karar verildi.
FELAKETLER ÇAĞI…
TÜRKİYE'DE aşırı hava olaylarının 2015'ten sonraki tüm yıllarda rekor kırdığı belirlendi. Şiddetli yağış-sel, fırtına, dolu, orman yangını, kar, çığ, yıldırım düşmesi, kuraklık, heyelan, hortum, sis, şiddetli soğuk ve kum fırtınası gibi aşırı hava olayları, Türkiye'nin birçok bölgesinde hem can hem de mal kayıplarına yol açtı Meteoroloji raporlarına göre, son 8 yılda aşırı hava olayları rekor seviyede arttı. 2021 ve 2022 yıllarında ise 1000'in üzerinde meteorolojik afet yaşandı.
2023'ün 2 aylık raporlarına göre ise Türkiye'nin önemli bir kısmında 'olağanüstü', 'çok şiddetli', 'şiddetli' kuraklık verileri dikkati çekti.
İstanbul'da yağışlarının mevsim normallerinin altında kalması barajları da etkiledi. Kentin barajlarındaki doluluk oranı son 11 yılın en düşük seviyesinde kaldı.
KIZIL GEYİKLER KURTULDU
ESKİŞEHİR'in yanı sıra Afyonkarahisar, Denizli ve Kütahya'da toplam 20 kızıl geyik avlanmasına yönelik ihale, Eskişehir Hayvanları Koruma Derneği Başkanı Av. Gülçin Yapıcı'nın başvurusu üzerine Afyonkarahisar İdare Mahkemesi'nce iptal edildi.
EKONOMİ
EKONOMİ gazetesinden Şebnem Turhan’ın haberine göre bankaların ticari kurumsal müşterilerinin günlük döviz alım limiti 5 milyon dolardan 2.5 milyon dolara düşürüldü. MB yurtdışına para transferi işlemlerini daha sıkı takip ederken, para transferine de yüzde 5 komisyon getirildi.
TÜRKİYE Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, bu yıl 300 gramlık ramazan pidesinin fiyatını 10 lira olarak açıkladı. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ise Ramazan pidesinin Halk Ekmek’te 5 liradan satılacağını duyurdu.
TÜRKİYE Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ramazan ayının yaklaşmasıyla üretici ile market arasındaki fiyat farkının 4,4 kata kadar çıktığını belirtti. Bayraktar “Tedbirler zamanında alınmalı, gıda denetimleri artırılmalıdır” dedi. Bu yıl ve geçen yıl ramazan ayı öncesindeki fiyatlara göre; markette 36 ürünün fiyatı arttı, , 3 ürünün fiyatı düştü. Geçen yıl ramazan ayı öncesine göre markette en fazla fiyat artışı, yüzde 185 ile kuru soğanda görüldü
KRİZDEKİ İsviçre bankası Credit Suisse, aynı ülkeden rakip UBS bankası tarafından, hükümetin de desteklediği bir anlaşma ile satın alınarak kurtarıldı. İsviçre Merkez Bankası mali piyasalarda güveni yeniden sağlamak için anlaşmanın gerekli olduğunu açıkladı. Credit Suisse’in büyük değer kaybı, ABD'deki Silikon Vadisi Bankası'nın çöküşünün küresel piyasalara etkisiyle yaşandı.
BANKA batışları küresel piyasaları tedirgin ederken ABD Merkez Bankası (Fed) ve beş büyük merkez bankasından likiditeyi artırmaya yönelik ortak adım geldi. ABD, Kanada, İngiltere, Japonya, Avrupa ve İsviçre merkez bankaları, ABD doları swap hattı operasyonlarının sıklığını artırma kararı aldı.
DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA
MISIR'LA İLİŞKİLER
DIŞİŞLERİ Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 11 yıl sonra dışişleri bakanları düzeyinde Mısır'a yapılan ziyaretle ve dış politikalarla ilgili açıklamalarda bulundu. Çavuşoğlu, ziyaret çerçevesinde yapılan görüşmeleri 'açık ve samimi' olarak niteledi, 2013 yılından bu yana maslahatgüzar seviyesindeki ilişkileri büyükelçi düzeyine çıkarmak için sürecin başladığını dile getirdi.
RUSYA - UKRAYNA...
ULUSLARARASI Ceza Mahkemesi, Ukrayna'daki 'insan hakları ihlallerini' gerekçe göstererek geçen hafta Putin hakkında yakalama kararı çıkarmıştı.
Ukrayna Devlet Başkanlığı İdaresi, kararı "Yalnızca başlangıç" şeklinde yorumlarken Rusya Dışişleri Bakanlığı, bunun 'hükümsüz' olduğuna dikkat çekmişti.
ÇİN Dışişleri Bakanlığı ise 'yakalama kararı’na tepki gösterdi. Çin, mahkemeyi 'çifte standarttan' kaçınmaya ve devlet başkanlarının dokunulmazlığına saygı göstermeye çağırdı. Bu arada Çin lideri Şi Cinping, ilk yurt dışı ziyareti için Rusya'nın başkenti Moskova'ya gitti. Şi Rusya ile ilişkilerin önemine vurgu yaptı.
RUSYA Devlet Başkanı Putin'in ordusunun işgal ettiği Mariupol'e ziyaretine tepki gösteren Ukrayna’dan "Suçlu, her zaman suç mahalline gider” açıklaması geldi. Putin'in verdiği emirlerle Mariupol'de binlerce ailenin ölümüne sebep olduğunu söyleyen Zelenski'nin danışmanı Mikaylo Podolyak, "Şehirden geriye kalanların ve toplu mezarların tadını çıkarmaya gelmiş. Pişmanlık göstermiyor" diye konuştu.
KISA KISA
FRANSA'DA tartışmalı emeklilik reformunun meclis onayı olmaksızın yürürlüğe sokulması kararının ardından protestolar şiddetlenerek devam ediyor. Paris Belediyesi, işçilerin grevi nedeniyle başkentin sokaklarına 10 bin ton çöp yığıldığını açıkladı. Yerel basının aktardığına göre, perşembe gününden bu yana gözaltına alınanların sayısı 500'ü geçti. Gözaltına alınanların çoğu daha sonra serbest bırakıldı İran Dışişleri Bakanlığı ise gösterilerde Fransız polisinin göstericilere müdahalesini eleştirdi.
IRAK'TA, yeni seçim yasa tasarısının bazı maddeleri Meclis'te kabul edildi. Yeni yasada azınlıklara kota ayrılırken, azınlıklar dışındaki milletvekili adaylarına üniversite mezunu olma şartı getirildi.
İSRAİL'DE Başbakan Benyamin Netanyahu'nun liderliğindeki aşırı sağcı koalisyonun yargı bağımsızlığına darbe vuran yasa teklifine tepki büyüyor. Gösterilerin 11'inci haftasında da on binlerce kişi meydanları doldururken, istihbarat kurumlarında görevli bir grup gönüllü de hükümete tepki olarak bazı görev emirlerine uymayacaklarını açıkladı.
KUVEYT Anayasa Mahkemesi, Eylül 2022'de gerçekleştirilen seçimin iptaline kararı verdi. Feshedilen parlamentonun 2020’deki haline getirileceği belirtildi. Kuveyt'te Meclis ile hükümet arasında anlaşmazlıklar nedeniyle Aralık 2020'de kurulan parlamento feshedilmişti.
DÜNYA Sağlık Örgütü (DSÖ), Yemen'de kızamık ve çocuk felci vakalarının yayıldığı uyarısını yaptı. Açıklamada, kızamığa yakalanan çocukların yüzde 80'inden fazlasının aşısız olduğu belirtilerek, Yemen'de aşının zaruri bir ihtiyaç olduğu vurgulandı.
MUTLULUK GİDEREK UZAKLAŞIYOR...
BİRLEŞMİŞ Milletler ilan edilen 20 Mart Dünya Mutluluk Günü nedeniyle dünyanın en mutlu ülkeleri raporu açıklandı.
Dünya Küresel Mutluluk raporunda bu yıl da başı Finlandiya çekerken Türkiye geçen rapora göre iki sıra daha gerileyerek 106'ncı oldu.
137 ülkenin yer aldığı bu yılki sıralamada Afganistan ise dünyanın en mutsuz ülkesi oldu. Afganistan'ı Lübnan izledi.
KISA DALGA’DAN
Gazeteci İbrahim Ekinci Kısa Dalga’da her hafta ekonomi gündemini yorumluyor.