KISA DALGA BÜLTEN
24 Haziran 2023
Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten’e başlıyoruz
PODCASTİMİZİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ
GÜNDEM
Ana muhalefet partisi CHP’de seçimden sonra başlasan “değişim” söylemleri devam ederken, parti lideri Kemal Kılıçdaroğlu İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu için “İstanbul’u AK Parti'ye teslim edemem. Bunu asla kabul edemem. Elbette Ekrem Bey görevine devam edecektir” dedi.
İmamoğlu’nun adı genel başkanlık için geçiyordu. İmamoğlu da açık açık “adayım” demedi ancak değişim talebini sık sık dile getiriyor.
Sözcü yazarı İsmail Saymaz, Ekrem İmamoğlu ve ekibinin Kurban Bayramı sonrasına hazırlandığını ve bir manifesto açıklayacaklarını yazdı.
CHP’de yine ismi genel başkan adayları arasında geçen Grup Başkanı Özgür Özel de kurultayın seçimden önce yapılması gerektiğini söyledi.
Mustafa Sarıgül’ün lideri olduğu Türkiye Değişim Partisi’nin CHP’ye katıldı. Sarıgül, “Bizim yerimiz haklının yanıdır, Sayın Kılıçdaroğlu'nun yanıdır" dedi.
14 Mayıs seçimlerinde toplamda 35 sandalye elde eden DEVA,Gelecek ve Saadet Partisi arasında yürütülen, Meclis’te ortak grup kurma çalışmaları sona erdi. DEVA Partili Mustafa Yeneroğlu parti olarak bunu tartıştıklarını ve katılmama eğiliminin çıktığını söyledi.
Türkiye'de geçen hafta sonu yapılan üniversite sınavına 3 milyondan fazla öğrenci katılmıştı. Sözcü'den Sultan Uçar'ın haberine göre vakıf üniversitelerinin mevcut öğrencilerine 2023-2024 akademik yılı için yapılan zam oranları, 2023 güz dönemi ve 2024 bahar dönemi ücretlerini ortaya çıkardı. Buna göre üniversitelere yüzde 70 ile yüzde 100 arasında zam yapılacağı belirtiliyor. Eğitim maliyeti en yüksek bölümlerden olan tıp fakültelerini fiyatı önümüzdeki yıl 150 bin TL'den başlayıp 400 bin TL'yi aşacak.
Bu arada YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar da dün rektörlere seslenerek öğrencilerin barınma ve geçinme sorunlarıyla ilgilenmelerini istedi.
CHP İzmir Milletvekili Gökçen, 16-18 Haziran tarihleri arasındaki üç günde en az 10 kadının öldürüldüğünü ve bir kadının ölümünün de şüpheli olduğunu belirtti. “Öfkeliyiz” diyen Gökçen, şunları söyledi: “Şiddet faillerini koruyan, İstanbul Sözleşmesi’ni fesheden iktidar ve 6284’ü hedef alanlar da bu cinayetlerden siyaseten sorumludur.”
Yaz sıcakları bastırırken yangın riskine karşı ormanlar da insanlara kapatılıyor. İstanbul Valiliği, bazı piknik ve mesire alanları dışında ormanlık alanlara girişleri 24 Haziran -15 Ekim 2023 tarihleri arasında yasakladı. Osmaniye Valiliği ise yasağın ikinci bir emre kadar süreceğini duyurdu.
EKONOMİ
Merkez Bankası'nın faiz kararı sonra döviz kurunda artış dün de devam etti. Dolar tarihinde ilk 25 liranın üzerine çıktı. Euro ise 27 liranın üzerini gördü.
Merkez Bankası, seçimlerden sonra yaptığı ilk toplantıda politika faizini 650 baz puan artırarak yüzde 8,5'ten yüzde 15'e yükseltmişti. Ancak faiz kararının açıklanmasının ardından döviz kurunda yükselme başlamıştı.
Merkez Bankası’nın kararı dünyada da yankı buldu. The Financial Times gazetesi, faiz artışını krizi bitirme yolunda atılan bebek adımları olarak nitelendirdi.
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek de dün bir açıklama yaptı ve şöyle dedi: "Ekonomi politikalarımız kısa vadede fiyat istikrarını ve finansal istikrarı hedeflemektedir… Kararlılıkla kademeli olarak bu süreç yönetilecektir"
Merkez Bankası’nın faiz kararının ardından ticari kredi ve kredi kartı faiz oranları da artırıldı.
Resmi Gazete’de yayımlanan Merkez Bankası tebliği ile referans faiz 0,88'den 1,36’ya yükseltildi.
Kredi kartlarına uygulanacak azami faiz oranı ise her ay Merkez Bankası tarafından ilan edilen "referans faiz oranına" 0.55 puan eklenerek belirleniyor.
Böylece yüzde 1,36’ya 0,55 puan eklenmesiyle Temmuz ayından itibaren kredi kartına uygulanacak azami faiz oranı yüzde 1,91'e yükseldi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) haziran ayı ekonomik güven endeksi verilerini açıkladı. Endeks mayıs ayında 103,7 iken, haziran ayında yüzde 2,5 oranında azalarak 101,1 değerini aldı
Güven endeksi tüketici ve üreticilerin genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirme, beklenti ve eğilimlerini gösteriyor.
Endeksin 100’den yüksek olması olumlu, 100’den düşük olması olumsuz durumu işaret ediyor.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği mayıs ayına ilişkin ayına ilişkin kurulan ve kapanan şirket istatistiklerini açıkladı. Mayıs ayında kapanan şirket sayısı bir önceki aya göre yüzde 41, kapanan kooperatif sayısı yüzde 105,7 kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 49,8 arttı.
Bir önceki aya göre kurulan şirket sayısı yüzde 9,4 kurulan kooperatif sayısı yüzde 31 artarken gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 12,3 azaldı.
Kurulan şirket sayısı geçen yılın aynı ayına göre ise yüzde 6,4 geriledi.
TÜİK, mayıs ayı dış ticaret istatistiklerini açıkladı. Verilere göre mayısta ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14,4 artarak 21 milyar 659 milyon dolar, ithalat yüzde 15,5 artarak 34 milyar 186 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Dış ticaret açığı ise mayısta 12,5 milyar dolara yükseldi.
DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA
Birleşmiş Milletler (BM), Ukrayna işgalinde çocuk haklarını ihlal ettiği gerekçesi ile Rusya'yı 'utanç listesine' aldı.
Belgelere göre geçen yıl Ukrayna'da 477 çocuk öldürüldü; bu ölümlerin 136'sı Rus güçleri ve bağlı gruplara, 80'i ise Ukrayna silahlı kuvvetlerine atfedildi. Raporda, 518'i Rus güçleri ve bağlı gruplar, 175'i de Ukrayna güçleri tarafından olmak üzere 909 çocuğun da sakat bırakıldığı belirtildi.
İnsan hakları örgütlerinin defalarca talep etmesine rağmen İsrail, Filistinli militanlarla mücadelesinde çocuklara yönelik muamelesi nedeniyle utanç listesine eklenmedi.
Ukrayna'da savaş ve yıkım devam ederken, uluslararası düzlemde ülkeye yardım çabaları da sürüyor.
ABD, İngiltere ve AB, Ukrayna'yı yeniden inşa etmek için 60 milyar euro taahhüt etti. Ancak Almanya Kalkınma Bakanı yeniden inşanın faturasını Moskova'nın üstlenmesi gerektiğini belirtiyor.
Almanya Kalkınma Bakanı Svenja Schulze, “Bütün altyapıyı yok ettiler, evleri yok ettiler, ve bunu ödemek zorundalar. Uluslararası hukuk bunu gerektirir” diye konuştu.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Batılı ülkelerin Ukrayna'ya verdiği bazı silahların İsrail sınırlarında görüldüğünü öne sürdü. Netahyahu silahların düşman ülkelerin eline geçmesinden endişe duyduklarını söyledi.
Tunus'un güney kıyılarında Avrupa'ya geçmeye çalışan göçmenleri taşıyan 3 teknenin batması sonucu 2'si bebek 3 kişi öldü, 12 kişi ise kayboldu. Tunus'ta nisan ayında tekneleri alabora olan toplam 210 göçmenin cesedine ulaşılmıştı.
Bu arada Meriç Nehri'ni geçmeye çalışırken, bir adacıkta mahsur kalan 145 kişilik göçmen grubu da botlarla Yunanistan topraklarına götürüldü.
Titanik enkazına turistik gezi için Pazar günü dalış yapan ve bir daha haber alınamayan Titan denizaltısının enkazı bulundu. Denizaltıda beş kişi bulunuyordu. ABD Sahil Güvenlik Teşkilatı,t uristik denizaltıda muhtemelen bir patlama gerçekleştiğini söyledi.w
1912 yılında buzdağına çarparak batan Titanik gemisinde 1514 kişi hayatını kaybetmişti. ABD merkezli OceanGate şirketi, gemi enkazına yolculuk için turistik geziler düzenliyor.
İspanya'da 23 Temmuz'da yapılacak erken genel seçimler öncesinde anketler, ülke demokrasi tarihinde ilk defa aşırı sağın koalisyon ortağı olarak iktidara gelebileceğine işaret ediyor.
Polonya, Macaristan ve İtalya'nın ardından İspanya'da da aşırı sağ hükümet kurulması halinde bu durum Avrupa Birliği’ni de etkileyecek.
Dış politika uzmanları Polonya ve Macaristan eksenli olan AB içindeki karşıt görüşlerin daha da artabileceğini ve bir bölünmeye neden olabileceğini vurguluyor.
Almanya'da nitelikli iş gücü açığını kapatmaya yönelik yeni göç yasası Federal Meclis'ten geçti.
Mavi Kart ile Almanya'ya gelecek üniversite mezunlarından istenen asgari brüt gelir 3 bin 500 euroya düşürülecek. Mavi Kart sahiplerinin işverenlerini değiştirmeleri, aile birleşimi ve Avrupa Birliğinde daimi ikamet izni almaları da kolaylaşacak. Mavi kart, AB üyesi olmayan ülkelerden gelen ve üniversite mezunu kişilere verilen özel oturma izni.
Nitelikli işçinin ebeveynleri de Almanya'ya gelebilecek.
Almanya'ya turist vizesiyle gelen, ancak burada iş bulan kişilerin çalışma izni için yeniden işlem yapması gerekmeyecek. İş bulan kişi, yasada belirlenen niteliklere uygun bir iş teklifi aldığında doğrudan Almanya'da çalışmaya başlayabilecek.
Uzmanlar, istihdam piyasasının yaşlanan nüfus nedeniyle daraldığı Almanya'da her yıl 400 bin nitelikli göçmene ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
The Economist'in hazırladığı 2023 endekste Avusturya'nın başkenti Viyana “yaşanabilir kentler” yine ilk sırada yer aldı. Viyana'yı Kopenhag ve Melbourne izledi.
Ukrayna'nın başkenti Kiev, Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle bu sene 165'inci sırayla listenin sonunda yer aldı.
Savaşın başlamasıyla birlikte 2022'de 96'ncı sıraya gerileyen Moskova ise yerini korudu.
Bilim insanları, Dünya’ya en yakın konumdaki süper kütleli kara deliğin "uyku döneminden" uyandığını ve milyon kat daha yoğun hale geldiğini
açıkladı
Araştırmacılara göre, parlaklıktaki artış sadece bir yıl içinde gerçekleşti ve sanki bir ormanda gizlenmiş tek bir ateşböceği aniden Güneş kadar parlak hale geldi.
Bilim insanları bunun neden gerçekleştiğini hâlâ tam olarak bilmiyor. Ancak kara delik ve yaşadığı değişim incelenmeye devam edilecek.
KISA DALGA’DAN…
Yeşim Özdemir’in hazırlayıp sunduğu Kitap-Konuk-Kahve’de Büşra Sanay “Kardeşini Doğurmak” kitabını ve ensest gerçeğini anlatıyor.