24 EKİM KISA DALGA BÜLTEN
Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten’e başlıyoruz
PODCASTİMİZİ DİNLEMEK İÇİN PLAY'E TIKLAYINIZ...
GÜNDEM
Hiranur Vakfı kurucusu Yusuf Ziya Gümüşel’in, kızını daha 6 yaşındayken 29 yaşındaki müridi Kadir İstekli’yle dini nikahla evlendirmesiyle ilgili davada karar açıklandı.
Anadolu 2. Ağır Ceza Mahkemesi, Yusuf Ziya Gümüşel'e 20, Kadir İstekli'ye 30 ve anne Fatıma Gümüşel 16 yıl 8 ay hapis cezası verdi. Anne Gümüşel için yakalama kararı çıkarıldı.
Tarikatta yıllar süren istismarı gazeteci Timur Soykan ortaya çıkarmıştı.
Soruşturma sonunda hazırlanan iddianamede Kadir İstekli hakkında “Çocuğun cinsel istismarı ve “Nitelikli cinsel saldırı" suçlarından 30 yıldan az olmamak üzere hapis cezası istenmişti. Baba Yusuf Ziya Gümüşel ve anne Fatıma Gümüşel hakkında da “Çocuğun nitelikli cinsel istismarı" suçundan 18 yıldan az olmamak kaydıyla hapis cezası talep edilmişti.
Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Erkan Baş’ın Gezi davası kapsamında cezaevinde olan milletvekili Can Atalay için Hatay’dan başlattığı yürüyüş, 23. günü geride bıraktı. Erkan Baş, bugüne kadar yürüyüşe destek verenlerle 28 Ekim’de Ankara’da, büyük bir buluşma yapacaklarını söyledi.
BirGün yazarı Timur Soykan’ın “Adliyede rüşvet çarkı” haberine yönelik ‘içerikten çıkarma’ kararına yapılan itirazlar reddedildi. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcısı İsmail Uçar’ın HSK'ye gönderdiği yazıdaki iddialarla ilgili 3 müfettiş görevlendirildiğini açıklamıştı.
Türkiye Barolar Birliği (TBB), her türlü şüphenin aydınlatılması çağrısı yapamıştı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre son 5 yılda 2 milyon 182 bin kişi İstanbul’dan göç etti. euronews’ün TÜİK verilerine dayanarak hazırladığı habere göre 462 bin kişi daha iyi konut ve yaşam koşulları sebebiyle İstanbul’u terk etti.
Haberde 623 kişinin katılımıyla 27 Eylül - 12 Ekim 2023 tarihleri arasında İstanbul Barometresi Raporu’nun sonuçlarına da yer verildi. Buna göre katılımcıların yüzde 65’i evde en çok “ekonomik sorunları” konuştuğunu söyledi. Yüzde 43’ü kıt kanaat geçinebildiğini bildirdi. Ayrıca İstanbulluların yüzde 49’u son günlerde öfkeli olduğunu söyledi.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, Türkiye genelinde organize suç örgütlerine karşı devam eden Kafes operasyonuyla ilgili yeni açıklama yaptı. Bakan’ın açıklamasına göre Adana merkezli 6 ilde düzenlenen operasyonda 'Bayğaralar' çetesi çökertildi ve 55 şüpheli gözaltına alındı. Şüphelilerin 7 cinayet, 13 silahla yarama, işyeri kurşunlama gibi çok sayıda suç işlediği, belirtildi.
Ticaret Bakanı Bolat, bu yıl 18,8 milyar liralık kaçak eşya ve uyuşturucu maddeye el konulduğunu açıkladı. Bolat’ın açıklamasına göre operasyonlarda 3,6 milyar lira değerinde 8,8 ton uyuşturucu yakalandı.
EKONOMİ
Merkez Bankası faiz kararını 26 Ekim’de açıklayacak. ABD bankası Morgan Stanley, faizin 500 baz puan artmasının beklendiğini açıkladı. Anadolu Ajansı’nın anketine katılan ekonomistler de politika faizinin 500 baz puan artırılarak yüzde 35’e çekileceğini tahmin ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıklamasına göre tüketici güven endeksi, ekimde geçen aya kıyasla yüzde 4,4 arttı ve 74,6 olarak kayda geçti.
Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında puanlanıyor. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması kötümser durumu gösteriyor.
DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA
Hamas’ın 7 Ekim’de düzenlediği Aksa tufanı saldırısından sonra İsrail’in Gazze’ye başlattığı bombardıman 17 gündür sürüyor. . İsrail, Gazze'ye hava operasyonlarını yoğunlaştırdı. İsrail savaş uçakları, Cibaliya Mülteci Kampı'nı bombaladı; Şifa ve Kudüs Hastanesi çevresini hedef aldı.
İsrail’in saldırıları sonucu bir günde 400'den fazla Filistinlinin yaşamını yitirdiği belirtildi. Filistin resmi haber ajansı öldürülenlerin yüzde 70'inin çocuklar, kadınlar ve yaşlılar olduğunu duyurdu.
Gazze'deki Sağlık Bakanlığı, 7 Ekim’den beri 5 bin 87 kişinin öldürüldüğünü açıkladı. Öldürülenlerden 2 bin 55'i çocuk, 1119'u ise kadın.
İsrail ordusu, Hamas'ın alıkoyduğu rehineleri bulmak için Gazze Şeridi'ne sınırlı olarak kara operasyonu düzenlediğini duyurdu. Açıklamada halen Hamas'ın elinde 222 rehinenin bulunduğu belirtildi.
Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin el Kassam Tugayları'ndan yapılan açıklamada ise, Gazze'ye 'rehine operasyonu' düzenleyen İsrail askerleriyle çatışma yaşandığı bildirildi.
ABD merkezli The New York Times (NYT) gazetesi, Beyaz Saray’ın İsrail’e kara harekatını ertelemesini tavsiye ettiğini yazdı. ABD’nin, İran destekli grupların olası saldırılarına hazırlanmak için de ‘zaman istediği’ ileri sürüldü.
İsrail ordu radyosundan yayınlanan haberde ise kara harekatının erteleneceği belirtildi. Haberde, ABD güçleri gönderilene kadar beklenmesi konusunda mutabık kalındığı aktarıldı.
İsrail Savunma Bakanı Yoav Galant, kara harekatının başlaması halinde aylarca sürebileceğini belirtti. İsrail ordusu 300 bin kadar yedeği yeniden askere aldı.
İsrail basını ise Başbakan Netanyahu ile İsrail ordusu arasında güven krizi bulunduğunu, bu durumun ortak karar almayı zorlaştırdığını yazdı.
Birleşmiş Milletler, 14 TIR yardımın daha İsrail saldırıları altındaki bölgeye ulaştığını bildirdi. Yetkililer, Gazze’deki insanların çok daha fazla yardıma ihtiyaç duyduğunu söyledi.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kanada, Fransa, Almanya, İtalya ve İngiltere liderleri ortak açıklama yaparak bir kez daha İsrail'i desteklerini bildirdiler.
Avrupa Birliği'nde (AB) çatışmalara ilişkin henüz ortak bir görüş ortaya çıkmış değil.
Almanya ve Macaristan gibi ülkeler İsrail ordusunun karşı saldırısını meşru müdafaa olarak görüyor. İspanya, İrlanda ve Belçika gibi ülkeler İsrail'in eylemlerini eleştiriyor ve sivil kurbanlar nedeniyle insani bir ateşkes talep ediyor.
Filistin Yönetimi Başbakanı Muhammed Iştiyye, “İsrail'e verilen uluslararası destek, daha fazla öldürme ve yıkım için izin verilmesi, yeşil ışık yakılması anlamına geliyor" dedi.
Hollanda’da çeşitli bakanlıklara mensup 300’den fazla üst düzey yetkili, hükümetin İsrail’e yönelik koşulsuz desteğine itiraz etti. BBC Türkçe’den Yusuf Özkan’ın bildirdiğine göre bürokratlar, “Gazze'deki aşırı şiddetin güçlü bir şekilde kınanması” çağrısında bulundu.
İsrail’in Gazze’ye saldırısı birçok ülkede protesto dalgalarını tetikledi. Tansiyonun artması üzerine Avrupa Birliği ülkeleri, kara sınırlarında önlem almaya başladı.
Hürriyet’in haberine göre Slovenya, Hırvatistan ve Macaristan ile kara sınır kapılarındaki kontrollere yeniden başladı.
Berlin hükümeti ise geçen hafta Polonya, Çekya ve İsviçre sınırlarında geçici kontroller yapacağını AB’ye iletmişti.
İran’da devlet medyası, ahlak polisi tarafından dövüldüğü iddia edilen 16 yaşındaki Armita Geravand'ın beyin ölümünün gerçekleştiğini bildirdi.
Norveç merkezli insan hakları örgütü, ekim başında 16 yaşındaki Geravand'ın metroda kadın ahlak polisi mensuplarının şiddetine maruz kaldığını duyurmuştu. İran ise bu iddiayı reddediyor.
22 yaşındaki Jina Mahsa Amini da geçen yıl yine ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmişti. İran’da yüzbinlerce kişi kitlesel protestolara başlamıştı.
Mahsa Amini’nin ölümüyle ilgili haberleri yapan iki kadın gazeteci Nilüfer Hamidi ve Elahi Muhammedi’ye ise hapis cezaları verildi. Hamidi, hastane raporunu yayınladığı, Muhammedi ise Amini’nin cenaze törenini haber yaptığı için tutuklanmıştı. İki gazeteci “ABD ile işbirliği içinde olmak, ülke güvenliğine karşı suç işlemek amacıyla faaliyette bulunmak ve rejim aleyhinde propaganda yapma ” iddiasıyla 12 ve 13 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Güney Amerika ülkesi Arjantin'de düzenlenen genel seçimlerde hiçbir aday yeterli oyu alamadı, seçim ikinci tura kaldı.
İktidarda olan "Peronist" ittifakı adayı Ekonomi Bakanı Sergio Massa, yüzde 36,26 ile ilk turu önde tamamladı. Özgürlük Gelişimi (La Libertad Avanza) partisinin adayı sağcı Javier Milei ise yüzde 30,20 oyla ile ikinci sırayı aldı. Arjantin 19 Kasım’daki ikinci turda devlet başkanını seçecek.
İzlanda'da kadınlar ve non-binary'ler, ücret eşitsizliği ve toplumsal cinsiyet temelli şiddeti protesto etmek için bugün iş bırakacak. Greve Başbakan Katrín Jakobsdóttir de katılacak.
The Guardian gazetesinin haberine göre, ülkede son 48 yıldır bir ilk olacak olan greve ücretli ve ücretsiz çalışan on binlerce kişi katılacak
KISA DALGA’DAN..
İbrahim Ekinci, haftanın ekonomi gündemeni değerlendiriyor