Döviz, altın, faiz, Bitcoin... Bu hafta neler olacak?

GENEL MANZARA

Fitch’ten sonra Standart and Poor’s da Türkiye’nin kredi notunu artırdı.

Nisan enflasyonu beklenenden düşük geldi. Son bir iki aydır TÜİK – İTO enflasyonu arasındaki korelasyon yine bozuldu. Müdahale ediliyor kuşkusu yüksek.

“Dar gelirli kesimler büyük sıkıntı yaşarken hükümet cari harcamalarında hiçbir kısıntıya gitmiyor” eleştirileri karşısında Şimşek, araba satışı gibi vitrin önlemlere yönelmiş görünüyor.

Henüz kamuda gerçek, derin bir harcama kesintisi söz konusu değil. Diyanet İşleri Başkanı'nın makam aracını vesile eden tartışmalar, Erdoğan’ın “itibardan tasarruf olmaz” anlayışıyla başlattığı ve bütün kamu kuruluşlarına yayılan şatafat, artık kamuoyunun dikkat yönlerinden biri haline dönüşmüş bulunuyor.

Geçen haftanın en önemli gelişmelerinden biri de İsrail ile ticaretin tamamen kesilmesi oldu.

PİYASALAR

Faiz

Hükümet geçen hafta mevduat faiz kazançlarına uygulanan stopajı artırdı. Bu karar faizlerde sınırlı bir gevşemeye yolaçtı. 3 ay vadeli TL mevduatın faizi yüzde 68,88’den yüzde 68,6’ya geriledi.

Ne olabilir? Hükümetin stopaj kararı mevduat faizlerinin bu seviyesini yeterli gördüğünü yansıtıyor. Bununla birlikte bu seviye faizler 2024 sonu ve önümüzdeki 1 yıl için tahmin edilen enflasyon oranının epeyce üzerinde. Eğer enflasyonu azdıran bir beklenmedik gelişme olmazsa faizlerin bu düzeyi yatırımcı için makul.

Döviz

Dolar geçen haftayı yüzde 0,31 düşüşle kapattı. Hafta içinde en yüksek 32,56 TL’yi, en düşük 31,77 TL’yi gördü. Cumartesi öğlen saatleri itibariyle 32.34 TL’den işlem görüyordu.

Ne olur?

Eğer olağanüstü bir gelişme olmaz da hükümetin kontrolü beklendiği gibi devam ederse döviz kurlarındaki artışın enflasyonun altında kalması beklenir. Yatırımcı da bu fikre gelmiş görünüyor. Döviz mevduatları azalıyor. Yabancı girişi ve turizmdeki hareketlenme de hükümetin elini kısmen rahatlatacak.

Altın

Ons altın, geçen haftayı yüzde 1,56 düşüşle kapattı. Hafta içinde en yüksek 2.346, en düşük 2,227 doları gördü. ABD istihdam verisinin FED faiz artırım ihtimalini öne çekmesi parasal gevşeme anlamına gelen aylık bilanço küçültme büyüklüğünü 60 milyar $'dan 25 milyar $'a indirmesi ile birlikte cumartesi günü öğlen saatleri itibariyle düşüşe geçti. Öğlen saatlerinde 2.302 dolar seviyesindeydi.

Ne olur?

Altında iki gösterge takip edilecek. Birincisi FED faizi, ikincisi jeopolitik gelişmeler… Bu değişkenleri dikkate alan analizlere göre altında artış potansiyeli var.

Borsa

BIST 100, geçen hafta son işlem gününü 10.276’dan kapattı. Haftalık artışı yüzde 3,64 oldu.

Ne olabilir?

Birincisi yabancı girişi borsayı destekleyecek. Kur kontrolü, dövizi rakip olmaktan çıkardı. TL faizleri risk sevmeyen yatırımcılar için çekici ancak borsada yükselen bir tablo bu yatırımcı ilgisini de canlı tutabilir.

Bitcoin

ABD'de tarım dışı istihdam Nisan’da 240 binlik beklentiye karşın 175 bin kişi artarak beklentilerin altında gerçekleşti. Verinin açıklanmasının ardından faiz indirim beklentisi yüzde 50 ihtimalle Eylül ayı olarak fiyatlanmaya başladı.

Beklentilerin 2 ay öne çekilmesi ile beraber risk iştahında yaşanan artış kripto piyasalarına pozitif yansıdı. Bitcoin, 61 bin 500 doların üzerine geldi. Etherium tekrar 3 bin doların üzerinde işlem görmeye başladı.

Asgari ücret Nisan ayında açlık sınırının altında kaldı

Türk-İş'in açıkladığı Açlık ve Yoksulluk Sınırı araştırmasına göre nisanda 4 kişilik bir ailenin gıda harcaması (açlık sınırı) 17 bin 725 TL’ye yükseldi. Böylelikle 17 bin 2 TL'lik asgari ücret bu yıl ilk kez açlık sınırının altında kaldı.

Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı (yoksulluk sınırı) 57 bin 736 TL’ye yükseldi. Bekâr 1 çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 22 bin 991 TL oldu.

Yabancı girişi var, döviz mevduatı da azalıyor

Mart-26 Nisan haftasında finansal davranışlar: Swap, hisse ve tahvil – bono alımıyla yabancı girişi var. Yabancılar 225 milyon dolarlık hisse alımı yaptı. DİBS alımı 843 milyon dolar oldu.

Yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı 6 milyar dolara yakın azaldı. Yerleşiklerde dövizden TL’ye geçiş izleniyor. Altında aynı durum gözlenmiyor. KKM’de düşen bir hızla azalma devam ediyor.

Faiz gelirlerinin vergisi yükseltildi

Faiz gelirlerinin vergilendirilmesi ile ilgili stopaj oranları yükseltildi. TL mevduat faiz oranlarında sınırlı bir gerilemeye yolaçan karar, faiz gelirlerinden daha yüksek vergi alınacağı anlamına geliyor. Son oranlar şöyle:

- Vadesiz hesaplar + 6 aya kadar vadeli= %5’ten 7,5’e

- 1 yıla kadar vadeli: %3’ten 5’e

- 1 yıldan uzun vadeli: %0’dan 2,5’e yükseldi

- KKM'de %0 devam edecek.

- Yatırım fonunda %7,5'e yükseltildi

Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, kararı şöyle yorumladı: “Bu karar, ekonomi yönetiminin TL mevduat faizlerinin TL'ye geçmek ve orada kalmak ya da dövize geçmemek için yeterli görüldüğünü gösteriyor. Bu arada Maliye de vergi gelirini artırmak istedi”.

Kredi faizlerinde stopaj etkisi

26 Nisan ile biten haftada:

İhtiyaç kredisi faizleri yüzde 81,54’ten 81,31’e geriledi

Taşıt kredisi faizleri 23,76’dan 26.15’e çıktı

Konut kredisi faizleri 44,94’ten 44,70’e geriledi

Ticari kredi faizleri yüzde 66,24’ten 67,06’ya çıktı.

Merkez Bankası rezerv biriktiriyor

MB rezerv biriktiriyor. Net rezervi 17 milyar dolar iyileşti. TCMB’nin bankalarla swapları ve TL uzlaşmalı vadeli işlemleri 29 Mart-26 Nisan arası 19,1 milyar dolar azaldı. Yabancı swap girişleri 6,8 milyar dolar arttı. Merkez Bankası’nın swaplar hariç net rezervi halen 48,5 milyar dolar seviyesinde.

S&P, Türkiye'nin kredi notunu yükseltti

Kredi derecelendirme kuruluşu Standart and Poor’s, Türkiye’nin kredi notunu B'den B+'ya yükseltti, görünümü “pozitif” olarak korudu. Böylece, Şimşek döneminde iki kuruluş not yükseltmesi yapmış oldu. Son durum şöyle:

Fitch: B+ (yüksek spekülatif- yatırım yapılamaz)

Moody’s: B3 (yüksek spekülatif- yatırım yapılamaz)

S&P: B+ (yüksek spekülatif- yatırım yapılamaz)

Türkiye’nin “yatırım yapılabilir” düzeye çıkabilmesi için S&P ve Fitch’in 4 kademe, Moody’s’in 6 kademe not yükseltmesi yapması gerekiyor. IMF uygulamalarını esas alan dezenflasyon icraatı bu konsept içinde kaldığı sürece yeni artırımlar da gelebilir.

Enflasyon beklenenden düşük geldi

TÜİK, nisan ayı enflasyon rakamlarını açıkladı: ÜFE, aylık % 3,6, yıllık % 55,66 olarak açıkladı. TÜFE’de aylık artış % 3,18, yıllık artış % 69,80 oldu.

Nisan ayındaki fiyat hareketleri daha yüksek bir aylık artış olabileceğini gündeme getirmişti.

Gıdada aylık artış rakamı % 2.78 olarak açıklandı. En tartışmalı rakamlardan birisi bu.

Ayrıca bayram tatili döneminde karşılaşılan şok edici fiyatlara rağmen lokanta ve oteller enflasyonu aylık % 4.69 geldi. TÜİK rakamları ile İTO rakamları arasındaki yakınlaşma son iki aydır tekrar bozuldu. ENAG aylık enflasyonu %5,02, yıllık 124,35 açıklamıştı.

OECD’ye göre bu yıl enflasyon yüzde 55,5 olacak

OECD’nin Ekonomik Görünüm Raporu’nda Türkiye ile ilgili büyüme ve enflasyon tahminleri yer aldı. Kuruluş, Türkiye’nin 2024 büyüme tahminini %2.9'dan %3.4'e yükseltti. Enflasyonun 2024'te ortalama %55.5, 2025'te %28.9 olacağını öngördü. Bu enflasyon tahmini MB’nin tahmininin 19,5 puan üzerinde.

Gıda enflasyonu dünyada düşüyor, Türkiye’de artıyor

Nisan ayı enflasyon rakamları ile birlikte gıda enflasyonunda Türkiye’nin son durumu da belli oldu. FAO’nun küresel gıda fiyat endeksine göre son 1 yılda gıda fiyatları %7.4 düşerken, Türkiye’de % 68.4 arttı. Türkiye – Dünya gıda fiyatlarındaki ayrışma 2021 yılı sonlarında başlamıştı.

Bir sigara grubuna zam geldi

Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği Başkanı Erol Dündar, sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı paylaşım ile 4 Mayıs tarihi itibarıyla geçerli olmak üzere bir sigara grubuna zam geldiğini duyurdu. Gelen sigara zamlarından sonra Philip Morris’in yayımladığı yeni fiyat listesinde en pahalı sigara 70 TL, en ucuz sigara ise 63 TL olarak belirlendi.

Fahiş fiyata 1 milyara kadar ceza

Türk Ticaret Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu. Teklifle stokçuluk ve fahiş fiyata yönelik uygulanacak idari para cezası miktarları artırılıyor. Torba teklifte, “İdari para cezalarının bir takvim yılına ilişkin toplam tutarı; işletmenin küçük ölçekli olması durumunda 5 milyon Türk lirasından 20 milyon liraya, orta ölçekli olması durumunda 50 milyon Türk lirasından 200 milyon liraya, büyük ölçekli olması durumunda iki yüz elli milyon Türk lirasından 1 milyar liraya çıkarılacak” deniliyor.

Dış ticarette tüketim mallarının payı artıyor

TÜİK’in açıkladığı mart ayı dış ticaret verilerine göre:

İhracat bir önceki yılın aynı ayına göre %4,1 azalarak 22 milyar 571 milyon dolar, ithalat %6,3 azalarak 29 milyar 912 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Martta dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre %12,4 azalarak 7 milyar 341 milyon dolara geriledi.

İhracatın ithalatı karşılama oranı 2023 Mart ayında %73,8 iken, 2024 Mart ayında %75,5'e yükseldi.

Ocak-Mart döneminde dış ticaret açığı %41,5 azaldı. Karşılama oranı %75,8'e yükseldi.

Tüketim malları ithalatı martta %15,5 arttı. Toplamdaki payı ilk 3 ay itibariyle % 14,5’e yükseldi.

12 aylık toplam tüketim malı ithalatı da 50 milyar doları aştı.

İsrail ile dış ticaret tamamen durduruldu

İsrail’in tüm dünyada dehşet uyandıran Gazze işgali sonrası bu ülke ile dış ticarete devam eden hükümet, yükselen tepkilerden sonra 54 kalem üründe ihracat yasağı getirmişti. Geçen hafta tüm dış ticaretin yasaklanması kararı geldi. Türkiye ile İsrail’in dış ticaret hacmi 8 – 9 milyar dolar seviyesinde. Karar sonrası İsrail Dışişleri Bakanı, “Erdoğan, ticaret anlaşmalarını hiçe sayan bir diktatör gibi davranıyor. Türkiye’ye alternatifler oluşturmak üzere talimat verdim” açıklaması yaptı.

Tavuk eti ihracatına kısıtlama

Ticaret Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, 1 Mayıs ile 31 Aralık arasında tavuk eti ihracatına kısıtlama getirildi. Bakanlık, yıl sonuna kadar 80 bin ton olacak şekilde sınırlandırma getirdiğini belirtti. Kırmızı et fiyatlarındaki yüksek artıştan sonra beyaz et tüketimi hızlanmış, beyaz et fiyatları da son 5 ayda yüzde 200 civarında artış göstermişti. Konu kamuoyunda tepki çekince hükümet önlem alacağını açıklamıştı.

PMI, yavaşlamaya işaret ediyor

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) açıkladığı Türkiye İmalat PMI göstergesi nisanda bir önceki aya göre 0,7 puan düşüşle 49,3'e indi. İki ayın ardından yeniden 50 eşik değerin altına inen endeks, imalat koşullarında bozulmaya işaret etti. 10 sektörden yedisinin faaliyet koşullarında negatif seyir gözlendi. Yeni siparişlerde 10’uncu ayına giren ivme kaybı üretimin yavaşlamasına yol açarken, talepteki zayıflamaya bağlı olarak üretimde de son üç ayın ilk düşüşü yaşandı. En iyi performans, gıda sanayiinde gözlendi. Gösterge ekonomik aktivitede yavaşlamaya işaret ediyor.

İlk çeyrekte kapanan şirket sayısı yüzde 27 arttı

TOBB’un yayınladığı Kurulan ve Kapanan Şirket İstatistikleri’ne göre, yılın ilk 3 ayında kurulan şirket sayısı, 2023’ün aynı dönemine göre yüzde 15,5 azalarak 29 bin 593 oldu. Martta ise kurulan şirket sayısı şubata göre yüzde 12,2; geçen yılın mart ayına göre ise yüzde 22,4 azaldı. Mart ayında 8 bin 783 şirket kurulurken, kapanan şirket sayısı 1678 oldu. Yani mart ayında kurulan her 4 şirkete karşın 1 şirket kapandı. Yılın ilk 3 ayında ise kapanan şirket sayısı 5 bin 309 olurken, geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 26,6’lık bir artış söz konusu.

Kripto vergilendirmesi genel vergi mevzuatına girecek

Türkiye’nin gri listeden çıkması için önemli adımlardan biri olan, Kripto Varlık düzenlemesinde sona gelindi. EKONOMİ’nin AK Parti kurmaylarından edindiği bilgilere göre daha önce kamuoyuna yansıyan taslağın aksine düzenleme ayrı bir kanun ile değil sermaye piyasası mevzuatına yapılan eklemeyle yapılacak. Teklif en geç 15 gün içinde TBMM Başkanlığına sunulacak ve mayıs ayında kanunlaştırılacak. (Ekonomim Gazetesi)

Borsa’nın yüzde 81’i 17 bin kişinin

Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre, portföy büyüklüğünde en dikkat çeken artış, 10 milyon lira ve üstü portföye sahip yerli ve yabancı yatırım grubunda gözlendi. 2023 sonunda 10 milyon lira üstü portföy büyüklüğüne sahip bin 679 yabancı 15 bin 371 yerli yatırımcı borsadaki toplam portföyün yüzde 79,5’ine sahipken bu oran nisan sonunda yüzde 81,2’ye yükseldi. 10 milyon lira ve üstü portföye sahip yerli ve yabancı yatırımcıların 8,2 milyona yaklaşan toplam yatırımcı sayısındaki oranı ise sadece yüzde 0,25 olarak belirlendi. (Ekonomim Gazetesi)

KÜRESEL EKONOMİ

FED faizi değiştirmedi

Fed, politika faizini 23 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25- 5,50 aralığında sabit tuttu. Bankadan yapılan açıklamada, son aylarda enflasyonda yüzde 2'lik hedefe yönelik ilerlemenin aksadığı belirtildi. Kararın ardından konuşan Fed Başkanı Jerome Powell faiz oranlarının beklenenden daha uzun süre yüksek kalabileceğine işaret etti. Bu açıklama sonrası FED’den beklenen faiz irdirimi aralık ayına kaydı. Sene başında Fed’den bu yıl 6 faiz indirimi beklenirken beklenti 1’e indi. Ancak tarım dışı istihdam verisi ile birlikte faiz indirim beklentisi yüzde 50 ihtimalle Eylül ayı olarak fiyatlanmaya başladı.

ABD'de tarım dışı istihdam beklentilerin altında kaldı

ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu tarafından açıklanan verilere göre, nisan ayında tarım dışı istihdam 175 bin artış gösterdi. Analistlerin beklentisi istihdamda 240 bin artış olacağı yönündeydi. Ülkede işsizlik oranı yüzde 3,9 seviyesine çıktı. Piyasa beklentisi işsizlik oranının yüzde 3,8 seviyesinde sabit kalacağı şeklindeydi.

“Avrupa'da faiz indirimi ABD'den erken gelecek”

OECD dün yayımladığı Ekonomik Görünüm Raporu’nda 2024 yılı küresel büyüme tahminini şubatta açıkladığı %2.9'dan %3.1'e revize etti. OECD Başekonomisti Clare Lombardelli enflasyonun beklenenden hızlı gerilediğini, buna rağmen jeopolitik risklerin enflasyona ilişkin yeni riskler oluşturabileceğini söyledi. Lombardelli’ye göre, Avrupa'da faiz indirimi ABD'den daha erken başlayabilir.

Arjantin faiz indirdi

Arjantin Merkez Bankası (BCRA), 3 haftada 3. kez faiz indirdi. Banka, politika faizini 1000 baz puan düşürerek yüzde 60’tan yüzde 50'ye çekti. Kararda, son aylarda enflasyonda belirgin yavaşlama olduğuna işaret edildi. Bankadan yapılan açıklamada, politika faizinin düşürülmesine karar verildiği belirtildi. Arjantin’de enflasyon yüzde 288 düzeyinde. Kısa süre önce seçilen Devlet Başkanı Milei, fiyat kontrollerini kaldırmış, Arjantin pesosunu dolar karşısında yüzde 50'den fazla devalüe edeceğini ve kamu harcamalarının kısılacağını duyurmuştu.

ŞİRKETLER

APPLE’IN GELİRİNDE DÜŞÜŞ

Apple, 2024 mali yılının ikinci çeyreği olarak kabul ettiği 30 Mart'ta sona eren 3 aylık döneme ilişkin bilançosunu açıkladı. Şirketin geliri, 30 Mart'ta sona eren 3 aylık dönemde yıllık yüzde 4 azalmasına karşın 90,8 milyar dolarla piyasa beklentisinin üzerinde gerçekleşti. Şirket, geçen yılın aynı döneminde 94,8 milyar dolar gelir elde etmişti. Firmanın hisse başına karı ise söz konusu dönemde 1,52 dolardan 1,53 dolara çıktı.

STARBUCKS'IN GELİRİNDE BOYKOT ETKİSİ

ABD'li kahve zinciri Starbucks, bilançosunu açıkladı. Buna göre, şirketin gelirleri Ocak-Mart döneminde yıllık bazda yüzde 2 azalışla yaklaşık 8,6 milyar dolara geriledi. Piyasa beklentileri şirketin bu dönemde 9,1 milyar dolar gelir sağlaması yönündeydi. Bu dönemde artış göstermesi beklenen Starbucks'ın aynı mağaza satışları da yüzde 4 azalışla 2020 sonundan bu yana ilk düşüşünü kaydetti. Starbucks mağazalarının trafiği de yüzde 6 azaldı. Starbucks yöneticileri, bir önceki çeyrekte satışların yavaşlamasını boykotlara bağlamıştı.

ALTINAY, BORSAYA GELİYOR

Altınay Savunma Teknolojileri, SPK’dan halka arz için izin aldı. Yüzde 25’i halka arz edilecek olan Altınay Savunma Teknolojileri’nin, Altay Tankı, Milli Muharip Uçak KAAN, Milli Gemi MİLGEM gibi projelerde imzası bulunuyor. Halka arz büyüklüğünün 1,9 milyar TL olması öngörülüyor