MALİYE POS CİHAZLARIYLA YAPILAN TAHSİLATLARI TAKİBE ALDI Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, POS cihazlarından gerçekleştirilen tahsilatları takibe aldıklarını duyurdu. Şimşek, "Vergi mükellefi olmadığı halde üzerlerine kayıtlı POS cihazları bulunan ve bu cihazlardan hasılat elde eden 2 bin 320 kişi ele alındı. 3 milyar lira kayıt dışı hasılat belirlendi. Mükellefiyeti olan 1342 kişinin de 2 milyar lira hasılatı beyan etmediği tespit edildi. Toplamda 3 bin 662 kişi tespit edildi. 5 milyar liralık POS hasılatının beyan edilmesi sağlandı" dedi. ENFLASYON RAPORU’NDA RESESYON BEKLENTİSİ Enflasyon Raporu’ndaki (ekonominin potansiyelinin altında büyümesi olarak tanımlanan) çıktığı açığı tahminlerine göre MB, önümüzdeki yıl başına kadar küçülme – resesyon bekliyor. Rapor verilerini değerlendiren Dr. Cem Çakmaklı, “Enflasyonun düşmesi için beklenen ekonominin soğuması. MB, açığın yaz aylarında eksiye geçeceğini ama ondan önce 2024 2. çeyrekle birlikte ekonomide bir küçülme-resesyon olacağını bekliyor. Bu küçülme 3. çeyrekte artıp 4. çeyrekte yavaşlayarak 2025 ilk çeyreğinde resesyon bitecek” dedi. MB, ŞİRKETLERİ ENFLASYONDA MASUM GÖSTERDİ 2024 sonu için enflasyonun tahminin yüzde 36’dan 38’e çekildiği son MB enflasyon raporunda MB, TÜFE yıllık enflasyon ayrıştırma tablosunu vermedi. Bu tutum, son dönem enflasyonun asıl sürükleyicisinin işletme davranışları olduğunun gösterilmesinden kaçınma olarak değerlendirildi. Raporda firma beklenti belirsizliği için kullanılan "fiyat yuvarlama" değişkeni ile fahiş fiyat uygulayan firmalar belirsizlik mağduru olarak gösterildi. MENKUL KIYMET TESİSİ YÜRÜRLÜKTEN KALKTI MB, yeni bir sadeleştirme adımı arttı. Menkul kıymet tesisi uygulaması yürürlükten kalktı. Bakan Nebati döneminde başlayan uygulama, bankaları mevduat, kredi gibi konularda hükümet hedeflerine uyuma zorlama amacı taşıyordu. Menkul kıymet düzenlemeleri, bankaları uzun vadeli Hazine tahvilini enflasyonun çok altında bir getiri ile almaya zorluyor, bu da sektör için risk algısını yükseltiyordu. Uygulama, aynı zamanda tahvil piyasasında kamu kontrolü olarak da eleştiriliyordu. TL'NİN REEL DEĞERİ 2,5 YILIN ZİRVESİNDE Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru Nisan'da 59,77'ye yükseldi. Böylece TL'nin reel değeri Eylül 2021'den beri en yüksek seviyeye çıktı. JCR, NOTU DEĞİŞTİRMEDİ, GÖRÜNÜMÜ YUKARI REVİZE ETTİ Japon derecelendirme kuruluşu JCR, Türkiye'nin kredi notu ve görünümünü yeniden değerlendirdi. JCR, Türkiye'nin kredi notunu "BB" olarak teyit etti; kredi notunun görünümü ise "negatif"ten "durağan"a yükseltildi. JCR, yüksek enflasyona rağmen para politikası faiz oranının artırılmaması yönündeki para politikasının Haziran 2023'te değiştirilmesiyle belirsizliğin azaldığını belirtti. TASARRUF PAKETİ AÇIKLANIYOR Bakan Şimşek’in bir süredir sık sık gündeme getirdiği “tasarruf paketi”nin bugün açıklanması bekleniyor. Kamu kaynaklarının akıl almaz bir savurganlıkla şatafata, tefrişata, lükse harcanmasının yarattığı tepkileri yatıştırmaya dönük algı amaçlı bir paket olup olmadığı da bugün belli olacak. Ancak eleştirilen bir başka taraf daha var: Gelir tarafında köklü bir adım gündemde yok. Hükümetin fahiş karlarla, rantlarla ilgili bir vergi tasarlamaması eleştiriliyor. TCMB, REZERV BİRİKTİRİYOR Merkez Bankası rezervlerinde, seçimlerden önce “kur patlayacak” söylentisinin yarattığı talep nedeniyle gerçekleşen erime seçim sonrası tersine döndü. 8 Mayıs itibariyle toplam iyileşme 35,5 milyar doları buldu. Bu gelişmeler sonucu MB, swap hariç net rezerv açığı ilk kez 40 milyar doların altına geriledi. ŞİRKETLER DÖVİZ KREDİSİNE YÖNELDİ Hükümetin TL cinsi kredilerde büyüme limiti getirmesi, kredi kullanmak isteyen şirketleri döviz kredisine yöneltti. Döviz cinsi ticari krediler yükselmeye başladı. Bu yıl başında 130 milyar dolar civarında olan krediler 12 milyar dolar artarak 142 milyar dolar seviyelerine çıktı. SANAYİ ÜRETİMİ AYLIKTA DÜŞTÜ TÜİK’in açıkladığı mart ayı verisine göre sanayi üretimi yıllık %4,3 arttı. Aylıkta %0,3 düşüş oldu. Şubatta yıllık %11,2, aylık % 2,8 artış vardı. Mart ayı ekonomideki sıkılaştırma önlemlerinin etkisiyle yavaşlama işareti olarak değerlendirildi. GENİŞ TANIMLI İŞSİZ SAYISI SON BİR YILDA 1,2 MİLYON KİŞİ ARTTI! TÜİK’e göre pandemi öncesinde, 2019 Mart’ta yüzde 13,9 olan dar tanımlı işsizlik Mart 2024’te yüzde 8,6 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 19,6’dan yüzde 24,1’e yükseldi. Son 1 yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 235 bin artarak 8,3 milyondan 9,5 milyona yükseldi. Zamana bağlı eksik istihdam bir yılda 948 bin kişi arttı. Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 32,1 oldu. TL MEVDUATTA YILLIK %32,81 REEL KAYIP TÜİK’in açıkladığı "finansal yatırım araçlarının reel getiri oranları" verisine göre nisanda aylık en yüksek reel getiri, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 3,17, TÜFE ile indirgendiğinde de yüzde 3,59 ile BIST 100 endeksinde oldu. Altın yüzde 1,37 getiri sağlarken, mevduat faizi, DİBS, dolar ve Euro kaybettirdi. Yıllıkta da BIST 100 endeksi, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 23,92, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 13,6 oranlarıyla yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı olarak öne çıktı. Mevduat faizi (brüt) yüzde 32,81 ve DİBS yüzde 49,41 kaybettirdi. TÜRKİYE’NİN CDS’İ 4 YILIN EN DÜŞÜĞÜNDE Türkiye'nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS), 274,92 baz puanla Şubat 2020'den bu yana en düşük seviyeye geriledi. Son dönemde uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları Türkiye'nin kredi notunu yükseltirken, TL varlıklara olan ilgi de artmaya devam ediyor. Bu durum, Türkiye'nin risk primini olumlu yönde etkilerken, fonlama maliyetlerindeki iyileşme de göze çarpıyor. YABANCI İKİ HAFTADA 1.4 MİLYAR DOLAR TAHVİL ALDI Merkez Bankası haftalık menkul kıymet istatistikleri yabancının geçen hafta hisse ve tahvilde net alıcı olduğunu ortaya koydu. 3 Mayıs haftasında yabancının 309 milyon dolarlık hisse, 761.1 milyon dolarlık tahvil aldı. Böylece yabancı yatırımcılar son iki haftada 1 milyar 364 milyon dolarlık tahvil alımı yaptı. İSRAİL’LE TİCARETTE YASAK POLEMİĞİ Reuters’in haberine göre, İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın “geri adım attığını ve İsrail'e yönelik ticari kısıtlamaların birçoğunu kaldırdığını” söyledi. Reuters'a bilgi veren Ticaret Bakanlığı'ndan bir kaynak, İsrail’e ihracat yasağı nedeniyle dahilde ve hariçte işleme belgeleri ile ihracatlarını kapatmak zorunda olan firmalara mücbir sebep süre uzatımı getirildiğini söyledi. Ticaret Bakanı Ömer Bolat da sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “İsrail Dışişleri Bakanı’nın açıklamaları kesinlikle hayal ürünü olup, gerçekle hiçbir ilgisi yoktur” dedi. İHRACAT VE İTHALAT BİRİM DEĞERİNDE GERİLEME İhracat birim değer endeksi, martta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,4, ithalat birim değer endeksi yüzde 2 düştü. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve geçen yıl martta 86,7 olan dış ticaret haddi, 0,5 puan artışla bu yılın aynı ayında 87,2 olarak kayıtlara geçti. İSTANBUL’DA EKMEĞE YÜZDE 31 ZAM İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) mayıs ayı meclis toplantısında alınan kararla İstanbul’da 200 gram ekmeğin azami fiyatı yüzde 31,25 zamla 10 TL’ye çıkarıldı. Zam konusu bir süredir gündemdeydi. GRİ LİSTE’DE SON DÖNEMECE GİRİLDİ Kara paranın aklanmasının önlenmesine ilişkin Mali Eylem Görev Gücü (FATF), Türkiye’nin “Gri Liste”den çıkarılıp çıkarılmayacağı kararının verilmesi beklenen toplantı öncesinde, Türk yetkililerle görüşmelerde bulundu. Reuters’e konuşan bir kaynak, Türkiye’nin kaydettiği ilerlemelerin ele alındığını söyledi. Kaynak, ekibin hazırlayacağı raporun, FATF'nin 28 Haziran'daki genel kurulundan çıkacak karara temel oluşturacağını kaydetti. BUĞDAY FİYATLARI YÜKSELİYOR MISIR VE SOYA TAKİP EDİYOR Uluslararası tahıl fiyatlarında yükseliş eğilimi sürüyor. Buğday başta olmak üzere soya fasulyesi ve mısır gibi ürünlerin fiyatları Rusya’da etkili olan kuru havalar ve Brezilya’da sellerin yarattığı arz endişesi nedeniyle artıyor. Buğday fiyatları yeni haftaya da pozitif başladı. Chicago’da vadeli fiyatlar kile başına 6.30 dolara çıktı. Son 1 ayda yüzde 11 yükselen fiyatların yeniden 6.50’yi geçmesi analistlere 7.30 dolar seviyesi yeni hedef haline getirebilir. BRENT PETROL İÇİN 90 DOLAR TAHMİNİ Brent petrolün varil fiyatı 82,79 dolardan işlem görüyor. Bu rakam, 1 ay önce 90,48 dolardı. Petrol fiyatları İran – İsrail gerginliğinin savaşa yol açmadan sönümlenmesi sonrası geri çekildi. ABD Enerji Bakanlığına bağlı Enerji Bilgi İdaresi (EIA), gönüllü OPEC+ ham petrol üretim kesintileri ve devam eden jeopolitik risklerin etkisiyle Brent ham petrolünde spot fiyatın, 2024'ün geri kalanında varil başına 90 dolar civarında (88 dolar) kalacağını öngördü. |