Gazeteci İbrahim Ekinci, Marjinal Fayda'da, küresel ve ulusal ekonomiyi anlamak, kararlar alırken sağlıklı öngörüler oluşturabilmek için bir haftanın panoramasını çıkarıyor. Bu podcast'te 2022'de ekonomide olan biteni analiz ediyor.
Enflasyon 2021’in aralık ayındaki yüzde 13,5 gibi çok yüksek bir artış göstermesi sonucu yüzde 20’li seviyelerden yüzde 36,08’e gelmiş, yıl bu düzeyde kapatılmıştı. 2022 içinde yüzde 50 puanlık artışla 85’li seviyeleri gördü. Son bir – iki ayda baz etkisiyle düşüş eğilimine girdi. Yılın yüzde 60 seviyelerinde bir enflasyonla kapanması muhtemel gözüküyor… Aylık fiyat artışları daha düşük seviyelerden de olsa artmaya devam edecek. Hükümetin 2021 ve 2022’de devam eden yanlış politikaları sonucu tek haneli enflasyon en iyimser tahminle 2 yıl geriye atılmış oldu.
PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ
Borç stoku 1.1 trilyon arttı
Türkiye ekonomisinin sorunları 2022 yılında ağırlaştı. Merkezi Yönetim’in borç stoku sadece bu yıl içinde 1.1 trilyon lira artarak 2,8 trilyon liradan 3,9 trilyona çıktı. Yılı muhtemelen 4 trilyonun üzerinde kapatacağız. Bu borç stokunun asıl kritik iki tarafı var. Yüzde 70’e yakını döviz cinsidir, enflasyona endeksli kısmı vardır. İkincisi, iç borç tarafında henüz bu rakamın içinde gözükmeyen, ödendiğinde kayıtlara girecek olan oluşmuş faiz yükü ana paranın üzerindedir. Özetle Türkiye’nin bütçesinin giderek daha fazla bir kısmı bu faiz ve kur yükü altındaki bu borç stoku çevrimine gidecektir.
Dış ticaret açığı 110 milyar doları buldu
Bu yılı dış ticarette rekorla tamamlıyoruz. 11 aylık dış ticaret açığı 99.9 milyar dolar oldu. Aralık ayında bir 10 milyar civarında açık eklendiğinde dış ticaret açığı yıl bazında 110 milyar dolara yakın bir seviyede gerçekleşecek. Böylece Bakan Nebati’nin değersiz TL – yüksek kur üzerinden rekabet gücü kazanacağımız, çok fazla ihracat yapacağımız, çok döviz kazanacağımız için cari açığın kapanacağı hatta cari fazla vereceğimiz masalı da böylece berhava olmuş oldu.
Cari açık 7 milyar dolardan 38 milyar dolara çıktı
Bakan Nebati’nin cari açık hayali de gerçekleşmedi. Yüksek ihracattan kazanacağımız bol dolarla kapanacağı anlatılan cari açık yıllık bazda, 2021 kapanış rakamının 6 -7 katı seviyede gerçekleşecek.
Dolar kuru 18,7 liraya çıkarak KKM öncesi seviyesini de aştı
KKM ile 12 lira seviyelerine düşen dolar kuru tekrar KKM öncesi seviyesini yakaladı ve geçti. Yıl başında 13,5 lira olan dolar kuru halen 18.7 lirada. Bu seviyeyi de “dost”lardan alınan dolarların arka kapıdan satılmasına borçluyuz… Cari açık tablosu, AKP’nin 2023’te de doları tutmak için dilenmeye devam edeceğini, kurun, baskılayıcı önlemlerden sıyrılması halinde yeni şokların olası olduğunu gösteriyor.
Kısa vadeli dış borçlar 186,3 milyar dolara ulaştı
Yılı başında kısa vadeli dış borçlar 171 milyar dolardı. 2022’de 15 milyar dolar artışla 186,3 milyar dolara ulaştı. Toplam dış borçlar 450 milyar dolardan 444.4 milyar dolara gerilerken kısa vadeli dış borçlardaki bu yüksek artış, kreditörlerin Türkiye’ye yeni kredi verirken veya eski kredileri yenilerken uzun vadeden kaçınması ile oldu.
İşsizlik yüzde 10’un üzerinde tutundu
2021 yılı bittiğinde dar tanımlı işsizlik yüzde 12 düzeyindeydi. Yıl içinde bu rakamın etrafında küçük artış azalışlar izledik. Halen açıklanan son rakam yüzde 10.2. Son zamanlarda işten çıkarmaların arttığı belirtiliyor. Hükümet ise büyümeyi canlandırmak üzere üç kredi paketiyle (KGF, Esnaf ve konut kredisi) yıla başlıyor. Yılın yine yüzde 10’un üzerinde tamamlanması büyük olasılıktır.
Konut fiyat artışları enflasyonun 2 katı arttı
Konut fiyat endekslerindeki artış, manşet enflasyonun çok çok üzerinde gerçekleşti. 2022 başında endeksin değeri 59.6’ydı. Halen 188. TÜFE enflasyonunun neredeyse üç katı düzeyinde. İstanbul’da ortalama metrekare fiyatı yıl başında 10 bin liraydı, son açıklanan rakam 26 bin 600 lira! Konut piyasasında ev sahibi olma hayallerini yıkan bu fiyat gelişmelerinin yanı sıra önemli bir başka gelişme de konut sahibi hane oranının düşmesiydi.
Faiz – kredi piyasası alt üst oldu
2022 içinde hükümet faiz, kredi, dolar piyasalarını zorlayıcı tedbir yağmuruna tuttu. Şirketlere ucuz kredi sağlama amacı etrafında tasarruf sahibinin mevduatını enflasyonun 50 puan altında negatif faize mahkûm etti. Buradan sağlanan kaynakları yüzde 13’le şirket kredisine dönüştürdü. Kamu borçlanmalarında dolar faizi ile TL faizinin neredeyse aynı düzeylere gelmesi gibi çarpık tablolar izledik. Şirketlere yüzde 13’le kredi verilirken vatandaşın ihtiyaç kredisinin faizi yüzde 30 oldu.