IMF: TÜRKİYE'DE ASGARİ ÜCRET GEÇEN YILKİ ORANDA ARTIRILMAMALI IMF Türkiye masası şefi James Walsh, Türkiye'nin 1 Ocak'ta yapacağı asgari ücret artışında, geçen yıl olduğu gibi enflasyonun ciddi şekilde yükselmesine yol açacak bir artış yapmaması gerektiğini ve en yoksul kesime destek önlemlerine odaklanması gerektiğini söyledi. Walsh, istikrarsız enflasyon beklentileri ve yüksek enerji ithalat ihtiyaçlarının Türkiye'yi olası enerji şokları ve enflasyonun hızlı bir şekilde artmasına karşı daha savunmasız hale getirdiğini ifade etti. MB BAŞKANI ASGARİ ÜCRET BEKLENTİSİNİ YABANCILARA SÖYLEDİ TCMB Başkanı Fatih Karahan, ABD’de yatırımcılarla yaptığı görüşmede yüzde 25 civarı asgari ücret zammının, 2025 enflasyon görünümüyle uyumlu olacağı mesajı verdi. Ekonomi yönetiminden yapılan açıklamalarda, ücret ve fiyat artışlarının geçmiş dönem enflasyonuna göre değil, hedeflenen enflasyona göre belirlenmesi gerektiği görüşü dile getiriliyordu. IMF Türkiye Masası Şefi Walsh da önceki gün, asgari ücretin geçen yılın (yüksek) seviyesinde artırılmasının enflasyonist etki yaratacağını savunmuştu. (BLOOMBERG) VERGİDE % 78 ARTIŞ ÖNGÖREN DEVLET, ASGARİ ÜCRETE % 25 ZAM DÜŞÜNÜYOR IMF, MB, Ekonomi Yönetimi, not kuruluşları, uluslararası yatırım bankaları koro halinde asgari ücret artışının “enflasyonist olmaması için” hedef enflasyona göre (2025 sonunda %17,5) göre yapılmasını savunuyor. Beklenti hükümetin % 25 teklif edeceği yönünde. İktisatçı Ömer Rıfat Gencal, önemi bir çelişkiye dikkat çekti. “Bütçeye konan Gelir Vergisi artışı, yani çalışandan, emekçiden alınacak vergi artışı %78.29. Asgari ücretliye yapılması önerilen zam %25. İstihdam patlaması olmayacak ise çalışanlar seneye çay kaşığı ile alacaklarını kazanlar ile geri verecek” diye yazdı. IMF, FAİZ ARTIŞI GEREKEBİLECEĞİ GÖRÜŞÜNDE Türkiye’de özellikle sanayi – ticaret kesimi, haneler faiz indirimi beklentisindeyken, IMF Türkiye misyonu başkanı Jim Walsh, finansal koşulların zaten sıkılaştığını, TCMB'nin iletişimini güçlendirmesi ve enflasyon hedefine ulaşmak için daha fazla faiz artışı yapması gerekebileceğini söyledi. Piyasalarda faiz indirimi konusunda değişik görüşlerin yer aldığını hatırlatan Walsh, “Enflasyon aylık yüzde 2,5 seviyesinde seyrederken, faiz indiriminden bahsetmek için muhtemelen erken” dedi. IMF, Türkiye için 2024 büyüme tahminini % 3,6’dan %3'e, önümüzdeki yıl için de % 3,2'den %2,7'ye düşürdü. ŞİMŞEK: AÇIĞA SATIŞ YASAĞINI KALDIRMAYI DEĞERLENDİRİYORUZ Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek Brookings Enstitüsü’nde yaptığı konuşmada, “BIST 50'deki açığa satış yasağını kaldırmayı değerlendiriyoruz. KOBİ'lerin istihdamını korumak için gerekirse destek vereceğiz” dedi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da “Kurumlarımız etki değerlendirmelerini yapıyorlar” demişti. Açığa satış, borsa yatırımcısının gelecek fiyat tahminine göre, henüz elinde olmayan hisseleri satabilmesi anlamına geliyor. DÜNYA BANKASI İLE FİNANSMAN GÖRÜŞMESİ Dünya Bankası ve Türkiye, geçen yıl iki katına çıkarılan ve 2028'e kadar Türkiye'ye 35 milyar dolar finansman sağlanmasını öngören tutarda yeni bir artış yapmak için görüşmeler yürütüyor. Reuters'a konuşan bir kaynak, görüşmelerin finansmanda artışa ilişkin olduğunu ve sürecin tutarın "daha artırılması" ile sonuçlanmasını beklediğini söyledi. G-20 ve Dünya Bankası toplantıları kapsamında ABD'de bulunan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in katılımı ile Dünya Bankası ile bu hafta dört projeye ilişkin 1,9 milyar dolar tutarında finansman anlaşması da imzalanmıştı. TÜKETİCİ GÜVENİNDE ARTIŞ TÜİK, tüketici güven endeksinin ekimde bir önceki aya göre yüzde 3 artışla 80,6 seviyesine yükseldiğini açıkladı. Geçen 12 aya göre hanenin maddi durumu endeksinde azalış kaydedilirken, gelecek 12 aylık dönemde ise maddi durum beklentisinde yüzde 6,1, tasarruf etme ihtimalinde 14,4, otomobil satın alma ihtimalinde yüzde 12,3 ve konut satın alma ihtimali endeksinde de yüzde 15,6,gibi yüksek oranlı artışlar dikkat çekti. REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ EKİM AYINDA ARTTI TCMB, İktisadi Yönelim İstatistikleri ve Reel Kesim Güven Endeksi, Ekim 2024 verilerini açıkladı. Ekimde mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA), bir önceki aya göre 3,0 puan artarak 102,2 olurken, endeks 4 ay sonra yeniden 100 seviyesinin üzerine çıkarak iyimser tarafa geçmiş oldu. KKM SERT DÜŞERKEN DÖVİZ MEVDUATI ARTTI KKM hesaplarında geçen hafta 58,3 milyar TL ile hacimli bir çıkış yaşanırken, döviz mevduatında da kur etkisinden arındırılmış olarak 2 milyar dolara yakın artış kaydedildi. Bu gelişme paralelinde 18 Ekim’le biten haftada KKM’nin toplam mevduat içindeki payı yüzde 7,87 ile Şubat 2022’deki seviyesine geriledi. Yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı ise kur etkisi dahil 2,7 milyar dolar artarak 169,6 milyar düzeyine yükseldi. SWAP HARİÇ NET REZERV 37.2 MİLYAR DOLAR Merkez Bankası (TCMB) toplam rezervleri, 18 Ekim haftasında bir önceki haftaya göre 1 milyar 979 milyon dolar artışla 159 milyar 365 milyon dolara çıkarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. MB’nin net rezervi 18 Ekim haftasında 58.3 milyar dolardan 60.7 milyar dolara yükseldi. Swap hariç net rezervler de 37.2 milyar dolardan 40.5 milyar dolara çıktı. MERKEZ, DÖVİZ ALIMINI YAVAŞLATTI Enflasyonda düşüş hızının beklentilerin altında kalması, Merkez Bankası’nın döviz alımlarını azalttı. TCMB böylelikle, oluşabilecek muhtemel döviz talebinden kaynaklı kur artışının enflasyonist etkisini sınırlamayı amaçlıyor. QNB ekonomistlerinin hesaplamalarına göre mart-temmuz döneminde aylık ortalama 22,5 milyar dolar döviz alan TCMB, alım tutarını eylülde 10,6 milyar dolara, 18 Ekim haftası itibariyle de 5,3 milyar dolara kadar yavaşlattı. KAMU BANKALARININ KISA VADELİ DIŞ BORCU REKOR SEVİYEDE Parasal sıkılaştırma paralelinde yükselen faizler ve TL’deki değerlenme, döviz cinsinden borçlanmaya ivme kazandırırken, bankaların kısa vadeli dış borç stokunu da son 9 yılın en yüksek seviyesine çıkardı. Merkez Bankası verilerine göre, bankaların vadesine bir yıl veya daha az kalmış kısa vadeli dış borçları 109,5 milyar dolara çıktı ve 2015 yılında bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Kamu bankalarında son bir yılda 6 milyar dolarlık artışla 47,1 milyar dolara yükselen kısa vadeli dış borç ise tarihi en yüksek seviyesine işaret etti. MERKEZİ YÖNETİM BORÇ STOKU 8,6 TRİLYONU AŞTI Eylül ayı itibariyle merkezi yönetim borç stoku geçen aya göre 320 milyara yakın artarak 8 trilyon 649 milyar liraya çıktı. Bu 2023 sonunda 6,7 trilyon, 2022 sonunda 4 trilyon 35 milyar, “Cumhurbaşkanlığı Sistemi” denilen yeni rejimin başladığı 2018’de ise 1 trilyon 67 milyardı. 2024 itibariyle 8.6 trilyonu geçen borç stokunun 5 trilyonu döviz cinsi borçlardan oluşuyor. TUSAŞ ÜRETİME ARA VERMEDİ TUSAŞ’ın Ankara Kahramankazan’daki tesislerine yönelik terör saldırısı, sadece Türkiye değil dünya çapında yankı uyandırdı. NATO’dan ABD’ye, BRICS’ten Rusya’ya kadar birçok ülke ve uluslararası kuruluş terör saldırısını kınayan açıklamalar yaptı. Terör saldırısına 4 personelini şehit veren TUSAŞ birçok kişinin beklentisinin aksine üretimine ara vermeden devam etti. YATIRIM DÖNEMİNDE ENFLASYON DÜZELTMESİ ERTELENDİ Enflasyon düzeltmesinin yatırım dönem süresince ertelenmesinin de yer aldığı Tüketici Kanunu il Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapa Kanun teklifi Mecliste kabul edildi. Geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kar-zarar farkının vergiye tabi kazancın tespitinde dikkate alınmayacağı mükellef grubu içerisinde tasfiye ve iflas halindeki şirketler ile KİT’lerde yer alacak. İLAÇ FİYATLARINA YÜZDE 23,5 ZAM İlaç şirketlerinin piyasaya ilaç vermemesi kaynaklı Türkiye’de ilaç sıkıntısı yaşanmasına sebep olan fiyatlandırma uygulamasında değişikliğe gidildi. Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılmasına Dair Kararda değişiklik yapılarak ilaç fiyatlandırılmasında kullanılan TL cinsinden euro değeri yüzde 23,5 artırılarak 17,5483 TL’den 21,6721 TL’ye yükseltildi. HİNDİSTAN, TÜRKİYE’NİN BRICS ÜYELİĞİNE KARŞI ÇIKTI İDDİASI Türkiye’nin BRICS’e üyelik başvurusu yaptığını Rus yetkililer açıklamıştı. Geçtiğimiz hafta gerçekleşen Kazan toplantısı sırasında da Türkiye’nin üyeliğine Hindistan’ın karşı çıktığı Alman basınından öğrenildi. Alman BILD gazetesinde yer alan haberde Hindistan’ın, düşmanı Pakistan ile Ankara'nın iyi ilişkilerini gerekçe göstererek Türkiye'nin BRICS üyeliği teklifini reddettiği yönünde iddialar yer aldı. VERGİ CEZASININ YARISINI ÖDEYENE %50 İNDİRİM UYGULANACAK Hazine ve Maliye Bakanlığı bir süre önce hayata geçirilen ve kayıt dışı ekonomi ve belge düzenine uyulmamasına yönelik cezaların artırılmasını içeren yasal düzenlemelerin, uygulama esaslarını belirlemeyi sürdürüyor. Tebliğe göre tarh edilen vergi veya cezayı 30 gün içinde ödeyenler yüzde 50 indirimden yararlanacak. Uygulamayı öngören 571 sıra nolu tebliğ Cumartesi günü Resmi Gazete’de yayımlandı. 4 MİLYARLIK KAYITDIŞI SAAT TİCARETİ VAR Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu (VDK), kayıt dışı saat ticaretiyle uğraşan mükellefleri tespit ederek, 2023-2024 döneminde 4 milyar liralık kayıt dışı ticareti ortaya çıkardı. Yaklaşık 6 bin 500 mükellefe yönelik çalışmada işlemler tarandı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek değerlendirmesinde, "Vergide adalet ve etkinlik sözü verdik, kayıt dışı ekonomiyle mücadelemizi kesintisiz sürdürüyoruz” dedi. BÜTÇEDE SERMAYE TRANSFERLERİ KALEMİNDEN KESİNTİ YAPILDI TBMM’ye sunulan 2025 Bütçe Kanunu teklifinde, başlangıç ödenekleri bakımından yatırımlarda kesinti “sermaye transferleri” kaleminden yapıldı. Sermaye transferleri kalemi ödeneği, başlangıç ödeneklerine 2025’te bir önceki yıla göre yüzde 23,52 azaldı. Bunun içinde merkezi yönetime dahil kurumların sermaye transferi yüzde 53,12 oranında geriledi. Bütçe görüşmeleri 22 Ekim’de Plan ve Bütçe Komisyonu’na sunumla başlayacak. Bütçenin 1 Ocak gününden önce TBMM’de kabul edilmesi gerekiyor. TOPLAM MENKUL KIYMET 18.40 TRİLYON LİRAYA YÜKSELDİ 30 Haziran'da 18.29 trilyon lira olan toplam menkul kıymet değeri, 30 Eylül'de 18.40 trilyon liraya yükseldiğini bildirdi. Bu dönemde, yatırımcı sayısı 35.3 milyondan 35.7 milyona, toplam hesap sayısı 82.6 milyondan 84.3 milyona çıktı. 3. çeyrek sonunda pay senetlerindeki portföy değeri 12.98 trilyon liraya gerilerken, yatırımcı sayısı 7.16 milyon olarak kaydedildi. Yatırım fonlarının portföy değeri 3.9 trilyon liraya, yatırımcı sayısı ise 5.34 milyona çıktı. Bireysel ve kurumsal toplam 17 bin 758 yatırımcının DİBS portföy değeri 1.1 trilyon lira olarak gerçekleşti. (EKONOMİM) HAZIR GİYİM YATIRIMLARINDA YURTDIŞI, YURTİÇİNİ KATLADI Dünyanın en büyük hazır giyim üretici ve ihracatçısı ülkeler arasında yer alan Türkiye, artan maliyetler nedeniyle uluslararası rekabette güç kaybederken yatırımlar da yön değiştirdi. Sektörün tarihinde ilk kez yurtdışı yatırımlar yurtiçi yatırımları geride bırakarak 130 milyon doları aştı. TOBB Sektör Meclis Başkanı Şeref Fayat, Türk hazır giyim sektörü şirketlerinin yurtdışı yatırımlarının Türkiye’deki yatırımların 3,5-4 katına ulaştığını söyledi. (EKONOMİM) GES VE RES'DE İZİN SÜRELERİ KISALIYOR Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, 2035 yılına kadar 120 bin MW yenilenebilir enerji kapasitesine ulaşılacağını, iletim alanı da dahil olmak üzere toplam 108 milyar dolar yatırım yapılmasının hedeflendiğini söyledi. GES ve RES projelerinde izin sürelerinin diğer bakanlıklarla sağlanan mutabakat çerçevesinde iki yıl ve altı olarak planlandığını kaydetti. YD ÜFE YILLIK YÜZDE 32,35 OLDU Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi (YD-ÜFE), eylülde aylık bazda %2,25, yıllık bazda yüzde 32,35 artış gösterdi. Madencilik ve taş ocakçılığında %36,93, imalatta %32,27 artış görüldü. Ana sanayi gruplarında yıllık ara mallarında %30,35, dayanıklı tüketim mallarında %38,17, dayanıksız tüketim mallarında %35,67 ve sermaye mallarında % 41,21 artış gerçekleşti. Enerjide yüzde 5,88 azalış oldu. AĞUSTOS TARIM GFE YILLIK % 33,25 Tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım- GFE), ağustosta aylık bazda yüzde 1,39, yıllık bazda yüzde 33,25 artış gösterdi. Bir önceki aya göre, tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 0,99, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 3,75 artış gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayına göre tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 30,9, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 48,51 yükseliş görüldü. YERLİLERİN YURTİÇİ SEYEHAT HARCAMALARI % 115,8 ARTTI Yerli turistlerin bu yılın nisan – haziran döneminde yurt içinde yaptığı seyahat harcamaları, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 115,8 artarak 103 milyar 114 milyon 141 bin lira oldu. Bu yılın ikinci çeyreğinde yurt içinde ikamet eden 16 milyon 148 bin kişi seyahate çıktı. TRAFİĞE KAYITLI ARAÇ SAYISI 28 MİLYONU GEÇTİ Trafiğe eylülde 212 bin 451 aracın kaydı yapılırken 3 bin 338 aracın da kaydı silindi. Böylece trafikteki taşıt sayısı, eylülde 209 bin 113 artış kaydetti. Geçen ay trafiğe kaydı yapılan taşıtların yüzde 56,8'ini motosiklet, yüzde 29,5'ini otomobil, yüzde 7,9'unu kamyonetler oluşturdu. Trafiğe kayıtlı araç sayısı, eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8,85 artarak 28 milyon 183 bin 745'ten 30 milyon 678 bin 293'e yükseldi. YERLİ NİTROSELÜLOZ ÜRETİM HATTI KURULACAK MKE ile Nanografi Nano Teknoloji AŞ (Nanografi) arasında imzalanan sözleşme ile, MKE’nin inşa edeceği Nitroselüloz Üretim Hattı’nın kurulumu yüzde 100 yerli teknolojilere sahip Nanografi tarafından sağlanacak. Askeri mühimmatların temel bileşenlerinden biri olan nitroselüloz üretimini artırmak amacıyla geliştirilen proje, Türkiye’nin savunma sanayisindeki gücünü pekiştirirken, stratejik üretim alanındaki dışa bağımlılığı da büyük ölçüde sona erdirecek. (EKONOMİM) İKİNCİ EL OTODA FİYAT DÜŞÜŞÜ SÜRÜYOR sahibinden.com, Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) hazırladığı eylül ayı “Otomobil Piyasası Görünümü” raporunu paylaştı. Rapora göre, ikinci el otomobil piyasasında talep artarken, fiyatlar düşmeye devam ediyor. Reel fiyatlardaki yıllık değişim oranı, eylülde de yüzde -35,6 oldu. JP MORGAN: TÜRK BANKALARI YABANCILAR İÇİN CAZİP ABD merkezli yatırım bankası JPMorgan'ın Yönetici Direktörü Gökhan Özkan, Türk bankalarının değerleme seviyelerinin, yabancı yatırımcılar için cazibesini koruduğunu ve Türk bankacılık sektörüne olan yoğun ilgiyi desteklediğini söyledi. Özkan, ilginin son dört ay içinde gerçekleşen Rabobank Türkiye'nin Rönesans Holding'e satışı ve Lübnan'ın Bank Audi'sinin Türkiye'deki iştiraki olan Odeabank'ın satışı ile kendini gösterdiğini belirtti. ÇELİK İHRACATINDA ÇİN KORKUSU Dünyanın en büyük çelik ihracatçısı Çin’de çelik talebinin 6 yıl sonra ilk kez küresel talebin yarısının altına inmesi, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu üreticilerde tedirginliği artırdı. Endişelerin önemli nedenlerinden biri, Çin’in gayrimenkul sektöründe talebin düşük kalacağına yönelik beklentilerin güçlenmesi… Bu tablo, 2025 yılında da ihracatın önceleneceğine işaret ediyor. Zayıflayan emlak sektörü ülkede içtüketimi baskılarken, ihracatın da 100 milyon tonun üzerine çıkabileceği belirtiliyor. TEŞVİKLİ YATIRIMLARDA BÜYÜK DÜŞÜŞ Geçen yılın ağustos ayında 1.298 proje teşvik belgesi almışken, bu yılın ağustos ayında proje sayısı 931’e düştü. Geçen yıl ağustosta teşvik belgesi alan projelerin yatırım değeri 126,5 milyar lirayken, bu yıl belge alanların yatırım değeri 54,5 milyarda kaldı. Yabancıların teşvik belgeli yatırım projelerinin değeri geçen yıl ağustosta 4.4 milyar iken bu ağustosta 1,5 milyar liraya geriledi. KAPASİTE KULLANIM ORANI GERİLEDİ İmalat sanayisi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), ekimde geçen aya göre değişmedi. TCMB’nin açıkladığı verilere göre, imalat sanayisi genelinde kapasite kullanım oranı, ekimde geçen aya göre değişim göstermeyerek yüzde 74,9, mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı ise (KKO-MA) geçen aya göre 0,7 puan azalarak yüzde 75,2'ye geriledi. |