Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.
PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN OYNAT'A TIKLAYIN...
GENEL DURUM
Geçen haftanın, dünya ekonomisi bakımından en önemli gelişmesi Fed’in açıklamaları oldu. Yılın son toplantısında faizleri 25 baz puan indiren kuruluşun, 2025’te 4 değil muhtemelen 2 faiz indirimi yapacağını açıklaması yankı buldu. Fed Başkanı Powell’ın, faiz kararında nötr bir döneme girdiklerini, indirim hızının iyi ayarlanması gerektiğini, hızlı bir faiz indirimi sürecine girerlerse etkisinin farklı olacağını, yavaş kalırlarsa bunun da iyi olmayacağını, yine veriye bağlı kalacaklarını söyledi. “İhtiyatlı davranacağız” kelimesini birkaç kez kullanması, piyasalarda riskli varlıklardan kaçışa yolaçtı. Faiz indiriminin yavaşlayacağı beklentisi doları desteklerken Bitcoin’de satış getirdi. Daha düşük oranda olmakla birlikte altını da düşürdü. TL’de de düşüşe yolaçtı. Ancak cuma günü açıklanan ABD harcama endeksi ve çekirdek enflasyon verisi kaçışı kısmen yatıştırdı. Her iki endekste de artış beklentisi %02 iken 0,1 geldi. Veri, Fed’in 2025’te açıkladığı gibi 2 değil de belki 3 faiz indirimini destekleyeceğine yorumlandı.
TCMB'nin Piyasa Katılımcıları Anketi’ne göre, bu yıl sonu TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 44,81 olurken, bu anket döneminde yüzde 45,28'e yükseldi. TCMB bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı beklentisi ise bir önceki anket döneminde yüzde 50,00'den bu anket döneminde yüzde 48,51 oldu. Bu piyasanın 150 baz puan kadar faiz indirimi beklediği anlamına geliyor.
TCMB PPK, yılın son toplantısını bu hafta gerçekleştirecek. Piyasada ağırlıklı beklenti faiz indirimi gelebileceği yönünde. Yabancı yatırım bankalarından da 200 baz puanlık indirim beklentisi var. MB, muhtemel ki öncü enflasyon göstergelerine bakarak karar verecek. Eğer kendi tahmini yüzde 44’e doğru bir gelişme hissederse indirim gelebilir. Ancak piyasa beklentisi 45 ve üzerinde. Yüzde 47 beklentisi bile var. Bu takdirde indirim döngüsünün 2025 ilk aylarda başlaması daha muhtemel olacak. Faiz kararı öncesinde asgari ücrette olası bir netleşme de bir diğer belirleyici faktör olacak. Eğer hedef enflasyonun epey üstünde bir zam kararı gelirse bu faiz indirimini öteleyebilir. MB, daha önce %25 telaffuz etmişti. Yabancı yatırım bankaları %35’e ihtimaline de işaret ederek, bu olursa TL’nin baskı altında kalacağını belirtiyor.
Asgari ücret komisyonunun 3. Toplantısından da karar çıkmamıştı. Türk – İş komisyon toplantısı sonrası basın toplantısı yaparak 29.583 lira düzeyinde bir talepte bulundu. Kararın bu hafta netleşmesi muhtemel.
PİYASALAR
BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.699,85 ve en yüksek 10.157,77 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 3,96 altında 9.724,50 puandan tamamladı.
Ne olur? Borsada dikkatler bu hafta itibariyle faiz indiriminde olacak. Uzmanları, bu beklentiye bağlı olarak pozitif bir seyir bekliyor. İndirim oranı ve önümüzdeki döneme ilişkin sinyaller borsanın yönünü belirleyecek.
DÖVİZ: Bu hafta dolar %0,69 değer kazanarak 35,1900 liraya çıkarken, Euro %0,26 azalışla 36,6510 liraya indi. Dolar kuru tarihte ilk kez 35 TL’yi aştı. Temel nedeni Fed Başkanı Powell’in, önümüzdeki dönemde faiz indirimlerinde görece yavaş gidileceğine ilişkin açıklamasıydı.
Ne olur? MB’nin Piyasa Katılımcıları anketine göre cari yıl sonu döviz kuru beklentisi bir önceki anket döneminde 35,72 TL olurken, bu anket döneminde 35,30 TL'ye geriledi. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise bir önceki anket döneminde 42,75 TL'den 43,23 TL'ye çıktı. Dolarda yukarı yönlü baskı var ancak MB’nin kontrollü kur uygulaması devam edecek. Bu da normal şartlarda dövizde enflasyon üstü bir artışa izin verilmeyeceği anlamına geliyor.
ALTIN: Kapalıçarşı'da 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı %1,14 azalışla 2 bin 959 liraya, cumhuriyet altınının satış fiyatı da %1,12 düşüşle 20 bin 75 liraya indi. Geçen hafta sonu 5 bin 10 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 1,08 azalarak 4 bin 956 liraya geriledi. Ons altın haftalık bazda %0,95 kayıp yaşadı. Cumartesi itibariyle 2.633,9 dolardan işlem görüyordu.
Ne olur? Fed’in faiz oranlarını 25 baz puan düşürmesi ve gelecek yıl daha az indirim sinyali verilmesinin ardından dolar güçlendi, altın geriledi. Ancak sonrasında gelen tepki alımları ve ABD enflasyon verileri düşüşü sınırladı ve altın fiyatlarını 2.600 dolar barajının yeniden üzerine taşıdı. 2025 beklentileri pozitif bölgede kalmaya devam ediyor.
FAİZ: TCMB’nin takip ettiği 3 aylık vadeli TL mevduatın bileşik faizi %59,52’en 59,23’e indi. Büyük bankalarda yüksek tutarlı mevduatlara yüzde 49’a kadar faiz veriliyor. Mevduata yüzde 50 üstü faiz veren kamu bankaları faizlerinin de 1 puanlık düşüşle %49 seviyelerine gerilediği görülüyor. Bütün kredi türlerinde faizlerde 1 – 2 puanlık düşüşler oldu.
Ne olur? Önümüzdeki dönem için faiz indirimlerine eşlik ederek faizlerde düşüş döngüsünün başladığını düşünmek mümkün.
YATIRIM FONLARI: Bu hafta yüzde 0,45 ve emeklilik fonları yüzde 0,82 değer kaybetti. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıran yüzde 0,93 ile "para piyasası" fonları oldu.
Ne olur? Düşüşün nedeni MB’nin faiz indireceği beklentisi… Bu olasılık hisse, tahvil ve bono girişlerinde de hareketlenmeye yol açtı. Döviz fonlarına da ilgi arttı.
BİTCOİN: Fed’in faiz kararı sonrası Bitcoin’de sert düşüş oldu. Trump’ın seçimi sonrası yükselişe geçen ve birbiri ardına gelen rekorlarla 108 bin doların üzerini test eden Bitcoin'de 94 bin doların altına doğru sert bir hareket görüldü.
Ne olur? Bloomberg'e konuşan uzmanlar kripto piyasasındaki son hareketi değerlendirdi. FRNT Financial'dan Strahinja Savic kriptoda boğa pazarında bu tip düzeltmelerin oldukça tipik olduğunu belirtti. Parataxis'ten Edward Chin de son hareketin yıl sonu kâr realizasyonu gibi göründüğünü, satış dalgasını tetikleyecek bir temel unsurun bulunmadığını söyledi. Pepperstone Group Araştırma Müdürü Chris Weston bir notunda, “Teknik olarak, kısa vadede dikkatli olunması gerekiyor. Bu, yakın zamanda fiyatlarda bir çöküş göreceğimiz anlamına gelmiyor, ancak ivme açıkça hareketten çıktı ve alıcılar bandın hakimiyetini ve kontrolünü kaybetti” değerlendirmesini yaptı. (BLOOMBERGHT)
NELER OLDU?
YABANCI TAHVİL SATTI, HİSSE ALDI
Yurtdışı yerleşikler, faiz indirimi beklentisiyle geçen hafta 243 milyon dolarlık DİBS ve 1,5 milyon dolarlık Genel Yönetim Dışındaki Sektör varlığı satarken, 318,7 milyon dolar tutarında hisse senedi aldı. Böylece 13 Aralık haftasında, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi stoku, 34 milyar 517 milyon dolara yükselirken, DİBS stoku 17 milyar 182 milyon dolara geriledi.
MB REZERVLERİ 163 MİLYAR DOLARI GEÇTİ
TCMB rezervlerindeki artış eğilimi geçen hafta da devam etti. Brüt rezervler, 13 Aralık itibarıyla 3 milyar 164 milyon dolar artışla 98 milyar 175 milyon dolara çıktı. Altın rezervlerinin 928 milyon dolar artışla 65 milyar 307 milyon dolara yükselmesiyle toplam rezervler de bir önceki haftaya göre 4 milyar 92 milyon dolar artarak 163 milyar 482 milyon dolara ulaştı.
KKM 1 TRİLYON 169,5 MİLYARA İNDİ, SADELEŞTİRME ADIMI GELDİ
Kur korumalı mevduat hesapları geçen hafta 15 milyar 160 milyon lira azalarak 1 trilyon 169 milyar 517 milyon liraya düştü. Böylece KKM büyüklüğü, toplam mevduatın yüzde 6,30’u oldu. MB, KKM bakiyesindeki azalışı desteklemek amacıyla çeşitli adımlar atılmasına karar verdi. Bu kapsamda, KKM’nin TL’ye geçiş hedefi %60’a indirilirken, asgari faiz oranı %70’ten %50’ye düşürüldü ve yeni açılacak KKM hesapları için zorunlu karşılıklara faiz ödemesi uygulaması kaldırıldı.
YERLEŞİKLERİN DÖVİZ MEVDUATINDA ARTIŞ
MB haftalık para ve banka verilerine göre yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı geçen hafta parite etkisinden arındırılmış olarak 1 milyar 374 milyon dolar artış gösterdi. Parite etkisinden arındırıldığında gerçek kişilerin döviz mevduatları 352 milyon dolar gerilerken, tüzel kişilerin mevduatları 1 milyar 762 milyon dolarlık artış yaşadı.
BDDK'DAN TİCARİ KREDİLERİ RAHATLATACAK ADIM
BDDK, ticari nakdi kredilere sermaye yeterliliği hesaplamasında kullandığı yüzde 200 seviyesindeki risk ağırlığı oranlarını düşürdü. Karar tarihinden itibaren stok olan krediler de dahil ticari kredilere, bunların kredi derecesi dikkate alınarak yüzde 20, yüzde 50 ya da yüzde 100 risk ağırlığı uygulanacak. Bu adımın özellikle büyük şirketler için bir rahatlama getirmesi bekleniyor.
10 YIL VADELİ TAHVİL İHALESİNDE BİLEŞİK FAİZ % 30,74
Hazine geçen hafta iki ayrı borçlanma ihalesi gerçekleştirdi. İhalelerde toplam 7 milyar 601,8 milyon liralık satış yapılırken ihale öncesi kamu kuruluşları ve piyasa yapıcılarına yapılan satışla birlikte toplam borçlanma 18 milyar 601,8 milyon lira gerçekleşti. Sabit kuponlu 10 yıl vadeli tahvil ihalesinde ortalama bileşik faiz %30,74 oldu.
TCMB, YABANCI PARA SERBEST HESAPLARA ÖDENEN FAİZ ORANINI İNDİRDİ
TCMB, kendisinde tutulan yabancı para serbest hesaplara ödenecek faiz oranını indirerek yüzde 3,75'ten yüzde 3,50'ye çekti. Serbest hesap TCMB'de zorunlu karşılık kapsamında olmayan hesaplara işaret ediyor. Bu faiz oranı bankaların TCMB'de tuttukları yabancı para mevduatlarına ödenen getiri anlamına geliyor.
MORGAN STANLEY: TCMB ARALIKTA 200 BAZ PUAN İNDİRİM YAPAR
Morgan Stanley, MB’nin politika faizini 200 baz puan indirimle yüzde 48'e çekeceğini öngördü. Morgan Stanley'in son raporunda "Aralık ayında 200 baz puanlık bir faiz indiriminin ardından ilk çeyreğe kadar iki 200 baz puanlık indirim daha yapılarak mart ayında yüzde 44'lük bir politika faizine ulaşılmasının bu yönlendirmeyle uyumlu olabileceğini düşünüyoruz. Manşet enflasyonun mart ayına kadar yüzde 39'a gerileyeceğini görüyoruz" denildi.
KÖİ MODELİ, BU YIL DURDU
Türkiye’de bir dönem büyük kamu yatırımlarının tek modeli halinde kullanılan kamu-özel ortaklığı modelindeki yatırımlar 2024’te neredeyse durdu. Yılın üç çeyreği sonunda henüz imzalanan bir sözleşme olmadı. 2023’te de sadece 3 proje imzalanmıştı. Türkiye uzunca bir süre kamu yatırımlarında bu modeli en fazla kullanan ülke olmuştu. (EKONOMİ)
ZİRAAT’IN GÖREV ZARARI 80 MİLYARA GİDİYOR
Bütçeden Ziraat Bankasına yılın ilk on bir ayında ödenen 75,7 milyar liralık görev zararı (görevlendirme gideri) son 15 yılın toplam görev zararlarından bile 19,4 milyar lira daha fazla! Bankanın 2023 yıllık görev zararı 21,2 milyar, 2022 zararı 10 milyar seviyesindeydi. Önceki yıllar daha düşük zararlar söz konusuydu. 2012 öncesi yıllık zararlar 1 milyarın altında kalıyordu. (Ekonomist Ozan Bingöl)
TELEFON VE TAŞITTA TAKSİT SÜRELERİ DEĞİŞTİ
Ticaret Bakanlığı, belirli fiyatlarda satışa sunulan yenilenmiş ürün niteliğindeki cep telefonları ile taşıt satışlarında uygulanacak taksit sayılarında düzenlemeye gitti. Yenilenmiş ürün niteliğinde olup fiyatı 25 bin lirayı geçen veya bu nitelikte olmayıp fiyatı 20 bin lirayı aşan cep telefonu satışlarında taksit süresi 3 ayla sınırlandırıldı. Taşıt satışlarında ise fatura değerine göre taksit süreleri şu şekilde düzenlendi:
- 400 bin TL ve altındaki araçlar: En fazla 48 ay.
- 400 bin TL - 800 bin TL arasındaki araçlar: En fazla 36 ay.
- 800 bin TL - 1,2 milyon TL arasındaki araçlar: En fazla 24 ay.
- 1,2 milyon TL - 2 milyon TL arasındaki araçlar: En fazla 12 ay.
- 2 milyon TL’nin üzerindeki araçlar: Taksitlendirme yapılmayacak
UYP AÇIĞI 288,9 MİLYAR DOLAR
Türkiye'nin ekim sonu itibarıyla yurt dışı varlıkları 367,2 milyar dolar, yurt dışı yükümlülükleri ise 656 milyar dolar olarak hesaplandı. Ülkenin yurt dışı varlıkları ile yükümlülüklerinin farkı" olarak tanımlanan net UYP, ekimde eksi 288,9 milyar dolar oldu. Net UYP, 2023 sonunda eksi 317 milyar dolar seviyesindeydi.
İSTANBUL’DA ASGARİ ÜCRET BEKLENTİSİ 33 BİN LİRA
İstanbul Planlama Ajansı (İPA) İstanbul Barometresi Kasım 2024 verileri açıklandı. Barometre sonuçlarına göre İstanbul’da asgari ücret beklentisi 33 bin TL’yi aştı. Kasım ayında İstanbul’un gündeminde yer alan sorunların başında ekonomi gelirken, belediyeye ait anaokullarının kapatılmasıyla ilgili tartışmalar da önemli görüldü.
TÜİK VERİLERİNE YANSIDI: EMEKLİ MAAŞLARI NASIL ERİDİ?
TÜİK, sosyal yardım verilerinde emeklilerin ekonomiden aldığı payın küçüldüğü görüldü. 2023’te EYT etkisi ile yükselen pay bile geride kaldı. Sosyal Koruma İstatistikleri verilerine göre, emekli/yaşlı ödemelerinin GSYH’ye oranı 2008 yılında yüzde 5,8 olurken, 2022’de 3,8’e geriledi. 2023’te EYT ödemeleriyle 4,4’e çıktıysa da önceki seviyelerin altında kalmayı sürdürdü.
TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ ARALIKTA 1,9 ARTARAK 81,3 OLDU
Tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, kasım ayında 79,8 iken aralık ayında %1,9 oranında artarak 81,3 oldu. Endeksteki artışta “gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi”ndeki yüzde 4’lük iyileşme etkili oldu.
ŞİRKET KURULUŞLARI AZALDI, KAPANIŞLAR ARTTI
2024’ün ilk 9 ayında, 2023’ün ilk 9 ayına göre kurulan şirket sayısı %13.3, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı %23,8 kurulan kooperatif sayısı %13,5 azaldı. Bu dönemde 2023’ün ilk 9 ayına göre kapanan şirket sayısı %23,1 arttı. Kapanan kooperatif sayısı %0,7 kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında %34,8 azaldı.
BİRLEŞME VE SATIN ALMA HACMİ 2024’ÜN 11 AYINDA 2 KAT ARTTI
KPMG Türkiye’nin raporuna göre geçen yılın 11 ayında 2,7 milyar dolar olan değeri açıklanan birleşme ve satın alma işlem hacmi bu yılın aynı döneminde 5,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Değeri açıklanmayan işlemler le birlikte tahmini toplam işlem hacmi 9,4 milyar dolar olarak tahmin edildi. Bu yıl Hepsiburada’nın Kazakistan’lı Kaspi.kz tarafından 1,1 milyar dolara satın alınması tek büyük işlem oldu.
İSTİKRAR 13,5 MİLYAR $ YATIRIMI TETİKLEYEBİLİR
YASED - PULSE CEO anketine göre, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin CEO’ları, gelecek 6 ayda makro istikrar ve düzenleyici çerçevedeki iyileşmelerin, en az 13,5 milyar dolarlık ek yatırımı tetikleyebileceğini öngörüyor. Dövize ilişkin endişeler azalsa da vergi yükünde endişe devam ediyor. (EKONOMİ)
KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU YILSONUNA GÖRE YÜZDE 2,3 ARTTI
MB Ekim 2024 dönemine ilişkin kısa vadeli dış borç istatistiklerini açıkladı. Buna göre, kısa vadeli dış borç stoku, ekim sonu itibarıyla 2023 sonuna göre yüzde 2.3 artışla 180.1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Ekim sonu itibariyle vadesine 1 yıl ve daha az kalmış dış borç stoku ise 236.1 milyar dolara yükseldi.
TÜKETİCİYİ ALDATAN REKLAMLARA 277,6 MİLYON LİRA CEZA VERİLDİ
Reklam Kurulu, yılın başından bugüne kadar 1705 aldatıcı reklam ve haksız ticari uygulamaya 277,6 milyon lira para cezası uygulanmasını kararlaştırdı. Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, bu yıl 1917 dosya hakkında görüş ve değerlendirmelerde bulunulduğu belirtilerek, "Bu kapsamda, aldatıcı reklam veya haksız ticari uygulama olduğu tespit edilen 1705 dosya hakkında yayın durdurma cezasının yanı sıra 277,6 milyon lira idari para cezası verildi" denildi. (EKONOMİ)
KONUT FİYATI KASIMDA REEL ARTIŞ KAYDETTİ
Konut Fiyat Endeksi (KFE) kasımda bir önceki aya göre nominal olarak yüzde 2,8, reel olarak ise yüzde 0,58 oranında arttı. Böylece endeksteki yıllık nominal artış yüzde 29,4 olurken, ekimde yüzde 14,7 seviyesinde bulunan reel düşüş, kasım ayında 12’ye geriledi. Aylık nominal artışlar üç büyük kentten İstanbul’da yüzde 2,9, Ankara'da yüzde 3,4 ve İzmir'de yüzde 1,9 olarak belirlendi.
FİYATLAR YÜKSELECEK BEKLENTİSİ KONUTA YÖNLENDİRİYOR
Faiz indiriminin fiyatları yukarı çekeceği beklentisiyle konut satışlarında gözlenen artış seyri sürüyor. Kasımda geçen yıla göre yüzde 63,6 artışla 153 bin 14 konut satıldı. Yabancıya satış azalırken, ipotekli satışların payı da yüzde 14,2 ile haziran 2023'ten bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. 12 aylık toplam satışlar ise 19 ayın ardından yeniden 1,4 milyon sınırını aştı.
TÜKETİM SEPETİ MALİYETİ 2023’TE 3 EURO ARTTI
Eurostat’ın ilan ettiği SGP'ye göre kişi başına GSYH endeks değeri, AB ülkeleri için ortalama 100 birim iken Türkiye için 72 birim oldu ve AB ortalamasının yüzde 28 altında kaldı. 27 AB üyesi, 3 EFTA üyesi ve 6 aday ülkeyi kapsayan listede kişi başına GSYH endeksi en yüksek ülke 237 ile Lüksemburg, en düşük ülkeler ise 36 ile Arnavutluk ve Bosna- Hersek oldu. 2023’te AB ülkeleri ortalamasında 100 Euro ile satın alınan mal ve hizmet sepeti, Türkiye'de 39 Euro karşılığı TL ile satın alındı. Bu rakam, 2022’de 36 Euro olarak açıklanmıştı.
AB’DEN MÜLTECİLERE HARCANAK İLAVE 1 MİLYAR EURO GELECEK
Ankara’ya resmi ziyarette bulunan Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştü. Görüşme sonrası basın toplantısında konuşan Von der Leyen, AB’nin Türkiye’deki mültecilere harcanmak üzere sağladığı kaynak kapsamında “2024 yılı için ilave 1 milyar Euro’nun şu anda tahsis edilmiş durumda” olduğunu açıkladı.
TARIM ÜRETİCİ ENFLASYONU ALARM VERİYOR
Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi ekimdeki yüzde 5’lik artışın ardından kasım ayında yüzde 8,83 oranında artış kaydetti. Böylece Tarım-ÜFE’de son üç aylık artış yüzde 16,6’ya ulaşırken, yıllık artış ise eylüldeki yüzde 31,09’dan kasım ayında yüzde 46,91’e yükseldi. Kasımda bir önceki aya göre, tek yıllık bitkisel ürünlerdeki artışın yüzde 19,49 gibi oldukça yüksek bir oranda gerçekleşmesi dikkat çekti.
HİZMET ÜFE, EKİMDE YILLIK %2 DÜŞTÜ, AYLIK %0,2 ARTTI
Hizmet üretim endeksi, ekimde yıllık bazda %2 düşerken aylık bazda %0,2 artış kaydetti. Alt sektörler incelendiğinde yıllık bazda, konaklama ve yiyecek hizmetleri yüzde 4, gayrimenkul hizmetleri %5,2, idari ve destek hizmetleri %2,8 arttı, ulaştırma ve depolama hizmetleri yüzde 4,6, bilgi ve iletişim hizmetleri yüzde 3,2 bilimsel ve teknik hizmetler yüzde 9,5 azalış gösterdi. Diğer alt sektörlerde düşüş görüldü.
YILIN 11 AYINDA BÜTÇE AÇIĞINDA ARTIŞ YÜZDE 140’A DAYANDI
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre bütçe yılın 11 ayında 1 trilyon 276 milyar lira açık vererek geçen yılın 11 ayındaki 532.4 milyar liralık açığa göre yüzde 139,8 artış gösterdi. Bütçede 11 ayda vergi gelirleri arasında en yüksek artış BSMV’de yaşanırken dahilde alınan KDV yüzde 97,9 yükseldi. Faiz giderlerinde %89 artış gerçekleşti ve 632 milyardan 1.2 trilyon liraya çıktı.
SURİYELİ LOJİSTİKÇİ HABER GÖNDERDİ: 2 HAFTA İÇİNDE TAŞIMALAR BAŞLAR
Türkiye’den Suriye’ye ihracat taşımalarında, iktidar değişiminin ardından normalleşme beklentileri arttı. UND Başkan Yardımcısı Kemal Gül, Suriyeli nakliyeciler tarafından, iki hafta içinde ikili ve transit taşımaların başlayacağı yönünde haberler geldiğini söyledi. Bu haberlerin sektörde “heyecan” yarattığını belirtti. Taşımaların normale dönmesi halinde, halen günlük yaklaşık 400 olan sefer sayısının, kısa sürede artması bekleniyor. (EKONOMİ)
RUS TURİSTE BANKA YAPTIRIMI, TURİZMDE TARTIŞMA YARATTI
Turizmde Rusya ile ödemelerde ortaya çıkan yeni sorun, sektörde endişe yarattı. Gazprombank ve ödeme sistemi UnionPay’in yaptırım kapsamına alınmasının ardından, yeni sezonda Rus turistlerin Türkiye tatillerini erteleyebileceği belirtiliyor. TÜRSAB Başkanı Firuz Bağlıkaya, olası kayıpları dikkate alarak proaktif bir yaklaşımla otel fiyatlarında indirim yapılmasını önerdi. (EKONOMİ)
MALİYE, FİYAT DENETİMİ İÇİN SOKAĞA ÇIKIYOR
Maliyetlerinde artış olmadan fiyat yükselten mal ve hizmet üreticilerine inceleme başlatıldı. Denetim Kurulu (VDK), fiyatlarda sektör ortalamalarının üzerinde artış yapan ancak bunu vergiye tabi kazançlarına yansıtmayan, fiyat gerilemeleri yaşanırken yüksek tutma noktasında direnç gösteren ve bulunduğu sektör itibarıyla kartelleşme eğiliminde olan işletmelere yönelik kapsamlı bir araştırma yapıyor. (EKONOMİ)
“TOGG’A GÜÇLÜ DESTEK SÜRECEK”
Sanayi Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Togg’un BYD ya da farklı bir Çinli markaya satılacağı iddialarının gerçeği yansıtmadığını söyledi. Kacır, “Togg bizim gözbebeğimiz. Güçlü destekliyoruz ve sahipleniyoruz. Dünyada bu sektörde farklı işbirlikleri yapıyor markalar. Yarın bir gün böyle farklı işbirliği yapılabilir ama Togg bir milli marka ve milli marka olarak yoluna devam edecek” dedi. (EKONOMİ)
OTOMOTİVDE KASIM ÜRETİMİ %15 DARALDI
Otomotiv sanayiinin üretimi kasımda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 15,4 düşüşle 117 bin 377 adete geriledi. İhracattaki daralma da yüzde 5’i aştı. OSD verilerine göre, ithalatın güçlü seyrinden dolayı kasım ayında iç pazarda toplam otomotiv satışları ise yüzde 4,7 artarak 125 bin 132 adede yükseldi.
İKİNCİ EL OTO FİYATLARINDA REEL DÜŞÜŞ %1.8
arabam.com'un kasım ayına ilişkin ikinci el otomobil verilerine göre ikinci el araç piyasasında enflasyondan arındırılmış fiyatlar düşmeye devam ediyor. Kasımda ilanların ortalama fiyatının yüzde 0,4 artarak 692 bin 624 lira olarak belirlenirken, enflasyondan arındırıldığında ekim ayına göre yüzde 1,8 bir düşüş yaşandı.
11 AYDA GELEN TURİST SAYISI 50 MİLYONU DEVİRDİ
Kasım ayında 2milyon 733 bin 663 yabancı turist Türkiye’yi ziyaret etti. Bu rakam geçen yıla göre yüzde 8,25 artış ifade ediyor. 2024 yılı Ocak-Kasım döneminde ziyaret eden yabancı sayısında da geçen yılın aynı dönemine göre %7,09 artış kaydedildi ve 50 milyonu geçti. 11 ay itibariyle Rus turistler, kasım ayı itibariyle ise Alman turistler ilk sırada yer aldı.
GAZPROMBANK YAPTIRIMINDA TÜRKİYE'YE MUAFİYET
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Bayraktar, Türkiye'nin Rusya'dan aldığı doğalgazın ödemeleri için ABD'den muafiyet aldığını duyurdu. Bayraktar, Reuters'ın sorusu üzerine Türkiye'nin de Rusya'ya doğalgaz ödemeleri konusunda ABD'den muafiyet aldığını ifade etti. Türkiye ile benzer durumda olan Macaristan, ABD yaptırımlarından muafiyet aldığını dün açıkladı.
DÜNYA EKONOMİSİ
FED'DEN ÜÇÜNCÜ FAİZ İNDİRİMİ
FED, yılın son toplantısında beklentiler dahilinde politika faizini 25 baz puan indirdi. Böylelikle birbirini izleyen üçüncü toplantıda da Fed faiz indirimi kararı almış oldu. Eylül'de 2025 için dört faiz indirimi öngören Fed yetkilileri bu toplantıda 2025 beklentilerini iki faiz indirimine çekti. Faiz kararının ardından konuşan Fed Başkanı Jerome Powell, ekonominin iyi durumda olduğunu, enflasyonun hedefe doğru yaklaştığını belirtti, gelecek faiz indirimlerini değerlendirirken "daha temkinli" olacaklarını ifade etti.
IMF: FED'İN FAİZLER KONUSUNDA ATTIĞI ADIMLAR YERİNDE
IMF sözcüsü Julie Kozack, IMF'nin Fed'in faiz oranını düşürmesini ve daha temkinli bir görünüm benimsemesini, ABD'deki yüksek ekonomik belirsizlik göz önüne alındığında uygun bulduğunu söyledi. Kozack düzenli olarak düzenlenen basın brifinginde, "Son birkaç aydan gelen veriler, işgücü piyasasının soğumaya devam ettiğini, aynı zamanda enflasyonun beklenenden biraz daha yüksek olduğunu, ancak yine de hedefe doğru düşüş eğiliminde olduğunu gösteriyor. Bu çerçevede Fed'in attığı adımın yerinde olduğunu düşünüyoruz" dedi.
FED SONRASI "KORKU ENDEKSİ" YÜKSELDİ
Fed'in "şahin tonu" VIX Endeksi'ni hareketlendirdi. Fed'in dün politika faizini beklentiler doğrultusunda 25 baz puan düşürmesine karşın, para politikasında gevşeme döngüsünün yavaşlayabileceğine yönelik mesajları piyasalarda risk algısının artmasına neden oldu. VIX endeksi tarihin en yüksek seviyesine ise Eylül 2008'deki küresel ekonomik kriz sırasında 89,5'e çıkarak ulaşmıştı. (EKONOMİ)
EMTİADA FARKLI FORMÜLLER MASADA
Emtia kompleksi bu yılı yükselişle tamamlamaya hazırlanıyor. CRB endeksi yılbaşından bu yana yüzde 17 yükselirken, enerji ağırlığın fazla olduğu S&P GSCI yüzde 3.5 ile sınırlı artış gösterdi. Yeni yılda emtia piyasalarında bölünme yaşanabilir. 2025’te altın fiyatlarının rekor seviyeye çıkması, petrol fiyatlarının baskı altında kalması, endüstriyel metallerin ise Çin teşviklerine bakarak yükselebileceği belirtiliyor. ABD’nin olası gümrük tarifeleri fiyatları etkileyebilecek bir faktör olarak öne çıkıyor. (EKONOMİ)
ABD VE AVRUPA ARASINDAKİ FAİZ ORANI FARKI YENİDEN AÇILACAK
Avrupa’nın zayıflayan ekonomisini toparlama amacıyla ABD’ye kıyasla daha hızlı ve büyük faiz indirimi kararı alma senaryosu dolar ve Euro arasındaki farkı da artıracak. ECB gibi Fed'in de bu ay faizleri çeyrek puan indirmesi bekleniyor. Piyasalar şu anda gelecek yıl Fed'in üç indirimini fiyatlarken Avrupa'dan çok daha fazlasını bekliyor.
METALLERİN ZAYIF HALKASI NİKEL 2025’DE DE BASKI HİSSEDECEK
Endonezya’daki üretim patlaması nedeniyle bu yıl nikel fiyatları, diğer metallerden ayrıştı. Metal grubundaki ortalama yüzde 7’lik fiyat artışına karşın nikel yüzde 3 düştü. Gelecek yıl arz fazlası fiyatlarda aşağı yönlü risk oluşturmaya devam ediyor. (EKONOMİ)
TİCARET SAVAŞLARINA RAĞMEN ABD, ÇİN'DEN VAZGEÇEMİYOR
ABD'nin Çin'den yaptığı mal ithalatı 2018'den 2022'ye kadar enflasyona göre düzeltilmiş olarak %10 azaldı. ABD'li üreticiler, artan gümrük vergileri ve jeopolitik istikrarsızlık tehditleri nedeniyle Çin'den ayrılma yönünde artan bir baskıyla karşı karşıya, ancak çoğu, bileşen parçalarını tedarik etmek ve ürünleri daha uygun maliyetli bir şekilde üretmek için büyük ölçüde Çinli şirketlere bağımlılığını sürdürüyor.
SIKINTILI AB EKONOMİLERİ 2025’TEN UMUTLU
Siyasi ve ekonomik karışıklıklar nedeniyle zor bir yıl geçiren Avrupa’da bazı ülkelerin ekonomik durumlarının toparlanabileceği düşünülüyor. ECB 2025 bölgenin büyüme tahminini düşürürken, Lagarde, büyümeye yönelik risklerin azaldığını ifade ediyor.
ŞİRKETLER
INSTAGRAM, META’NIN KİLİT İŞİ HALİNE GELDİ
Araştırma şirketi Emarketer'ın tahminlerine göre, Meta’nın Instagram'ı yakında şirketin ABD'deki reklam gelirinin yarısını karşılayacak. Bu durum, uygulamanın şirket için kilit büyüme itici gücü rolünü güçlendirecek. 2022 başlarında Instagram, Meta'nın küresel işinin neredeyse %30'undan sorumluydu. Emarketer'ın verilerine göre Instagram'ın 2025'te ABD reklam gelirinin 32 milyar doları aşması bekleniyor, bu da mevcut yıldan %24'ten fazla bir artış anlamına geliyor.
TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİ TRUMP'LA BARIŞMAYA ÇALIŞIYOR
2020 seçimlerini kaybetmesinin ardından hesaplarını kapattıkları için Trump’la mahkemelik olan teknoloji şirketleri, şimdi kendilerine yöneltilen eleştirileri yumuşatmak için Trump yönetimiyle ilişkileri geliştirmeye çalışıyor. Apple CEO'su Tim Cook, Microsoft CEO'su Satya Nadella, Google CEO'su Sundar Pichai ve diğerleri kasım ayındaki zaferinin ardından Trump'ı kamuoyu önünde tebrik etti. Zuckerberg'in Trump'la Mar-a-Lago’da özel olarak yemek yemesinden haftalar sonra, Meta'nın açılış bağışladığını doğrulandı.
APPLE, ÇİN’DE CHATGPT İÇİN ORTAK ARAYIŞINDA
Çin'de ChatGPT gibi yapay zekâ ürünlerini sunabilmek için birlikte çalışabileceği ortak arayışında olan Apple, TikTok'un sahibi ByteDance ve Tencent ile görüşüyor. Apple, Apple Intelligence ürünü kapsamında OpenAI'ın geliştirdiği ChatGPT'yi bu ay cihazlarında sunmaya başladı. ChatGPT, Çin'de mevcut değil ve ülkedeki düzenlemeler gereği yapay zekâ hizmetlerinin kamunun kullanımına açılmadan önce devletten izin almaları gerekiyor. (CNBC-e)
VOLKSWAGEN VE SENDİKALAR MÜZAKERELERDE İLERLEME KAYDETTİ
Volkswagen ile IG Metall sendikası arasında ücret ve iş güvenliği konusunda şimdiye kadar gerçekleştirilen en uzun müzakerelerde ilerleme kaydedildi. Avrupa'nın en büyük otomobil üreticisi Volkswagen, yabancı rakipleri karşısında rekabeti sürdürebilmek için gerekli olduğunu belirttiği mali kesintiler konusunda sendika temsilcileriyle zorlu görüşmeler gerçekleştiriyor. (CNBC-e)
TESLA ABD'DE 700 BİN ARACINI GERİ ÇAĞIRIYOR
Tesla, Cuma günü yapytığı açıklamada, ABD'de lastik basıncı izleme sistemiyle ilgili bir sorun nedeniyle 694 bin 304 aracı geri çağırdığını duyurdu. Şirket, bazı Model 3, Model Y ve Cybertruck araçlarını etkileyen sorunun kablosuz bir yazılım güncellemesiyle çözüleceğini söyledi. Gerçi çağırmaya yönelik bildirimde, "Lastik basıncı izleme sistemi (TPMS) uyarı ışığı, sürüş çevrimleri arasında yanık kalmayabilir ve sürücüyü düşük lastik basıncı konusunda uyaramayabilir" denildi. (BLOOMBERGHT)
LC WAİKİKİ, FORUM AVM’LERİNİN %40’INI SATIN ALDI
LC Waikiki’nin ana hissearı Küçükler Holding’in iştiraki Nivak Group ve yine aile işletmelerinden VK Holding, konkordato süreci devam eden Forum AVM’lerinin %40’ını satın alarak AVM sektörüne adım attı. Küçük Ailesi, söz konusu satın alma ile birlikte Forum’un 8 adet AVM’sinin çoğunluk hissesinin sahibi oldu.
DARDANEL HİSSE SATTI
Dardanel, hisse senetlerinden 100 milyon lira nominal tutarlı (toplam sermayesinin yüzde 17,06'sı) kısmını yurt dışında yerleşik Gramercy Funds Management LLC'nin yönettiği fonların yatırımı ile Lüksemburg merkezli Crescent Securitisations Lux Sarl şirketine, borsa dışı işlemle satışını tamamladı. Şirketten yapılan açıklamaya göre, işlem sonrasında Dardanel Önentaş Gıda San. AŞ, sermayesinin yüzde 51,5 sahipliğini ve hâkim ortak durumunu sürdürdü.