KISA DALGA BÜLTEN
7 Haziran 2023
Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten’e başlıyoruz
PODCASTİMİZİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ
GÜNDEM
Türkiye Büyük Millet Meclisi bugün yeni başkanını seçecek.
Cumhur ittifakının TBMM Başkan adayı olan Numan Kurtulmuş, başvuru dilekçesini verdi.
Kurtulmuş, Meclis'te bulunan siyasi partilere ziyaret etti ancak Yeşil Sol Parti’ye gitmedi. Kurtulmuş’un CHP ziyaretinde Gezi davasında tutuklu olan ve TİP’ten vekil seçilmesine rağmen tahliye edilmeyen avukat Can Atalay’ın durumu gündeme geldi. . Kurtulmuş, devam eden bir mahkeme olduğunu belirterek “Ümit ediyorum ki en kısa süre içerisinde mahkeme kararını verir” dedi.
Türkiye İşçi Partisi Meclis Başkanlığı’na Can Atalay’ı aday gösterdi.
Yeşil Sol Parti’nin adayı ise Tülay Hatimoğulları oldu.
İYİ Parti, İstanbul Milletvekili Cihan Paçacı’nın aday olduğunu Meclis Başkanlığı'na bildirdi.
Meclis’te Başkan seçimi gizli oyla yapılacak. İlk iki oylamada 400 oy, üçüncü oylamada ise 301 oy aranacak. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılacak. Dördüncü oylamada en fazla oy alan üye Başkan seçilecek.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2016’dan beri cezaevinde bulunan HDP’nin eski eş genel başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'ın yaptığı başvuruda hak ihlali kararı verdi. Yüksekdağ ve Demirtaş tutukluluk hallerine itiraz etmek için etkili bir yardım alamadıkları için başvurmuştu.
AİHM, Demirtaş ve Yüksekdağ’a 5 bin 500’er euro manevi tazminat ve 2 bin 500 euro da mahkeme masrafı ödenmesine hükmetti.
AİHM 2018'de de Demirtaş'ın serbest bırakılması gerektiğine hükmetmiş, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise bu karar hakkında "Bizi bağlamaz. Karşı hamlemizi yapar, işi bitiririz" demişti.
CHP Sözcüsü Faik Öztrak dün basın toplantısı yaparak kongre sürecini başlattıklarını söyledi. Öztrak, “Kılıçdaroğlu istifa etmeyi düşünüyor mu?” sorusuna da şu yanıtı verdi: “CHP bir çadır partisi değildir Bu partide kimse tek başına aklıma estiği gibi karar alamaz. Bizi başka partilerle karıştırmayın.”
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, partisinin il başkanlarıyla bir araya geldi, il başkanların eleştiri ve önerilerini dinledi. Gazete Duvar’dan Ceren Bayar’ın haberine göre 24-25 Haziran’da gerçekleşecek olağan kongreye ilişkin değerlendirmelerin de yapıldığı toplantıda İYİ Parti il başkanlarının tümü, kongrede Akşener’i destekleyeceklerini ifade etti.
Yükseköğretim Kurumları Sınavı 17 ve 18 Haziran'da yapılacak. Sınava 3 milyon 527 bin 463 aday başvurdu. Yükseköğretim Kurulu (YÖK), Kahramanmaraş merkezli depremden etkilenen öğrencilere yönelik bu yıl yeni uygulama yapacak. Depremden etkilenen illerde ikamet eden adaylara, kendi şehirlerindeki üniversitelerde yüzde 25 ek kontenjan ayrıldı.
Devlet üniversitelerinin merkezi yerleştirmeyle öğrenci alan ön lisans ve lisans programlarında "34 yaş üstü kadınlar kontenjanı" ayrıldı.
Antalya’nın Kemer ilçesinde bulunan Phaselis antik kentindeki Cennet (Alacasu) ve Bostanlık koylarına halk plajı ve tesis inşaatları için ikinci kez yürütmeyi durdurma kararı verildi.
EKONOMİ
Seçimlerin ardından ülkenin ana gündeme ekonomi oldu. Cumhur ittifakı, seçim sürecinde toplumsal kesimlere yönelik bazı vaatleri bayramdan önce uygulamaya geçirmeyi planlıyor. Düzenlemeler ‘torba teklif’ olarak Meclis’e sunulacak.
CNN Türk’teki habere göre torba kanun teklifinde en düşük memur maaşını 22 bin liraya çıkaran düzenlemenin olması bekleniyor.
Kira artışlarına yüzde 25 üst sınır getiren düzenlemenin bir yıl daha uzatılmasına dair çalışmanın da ‘torba’da yer alması planlanıyor.
Gençlere bir defaya mahsus özel tüketim vergisi olmadan cep telefonu, bilgisayar alma hakkı verilmesi de teklifte olması beklenen düzenlemeler arasında yer alıyor.
Asgari ücret ara zammı da ekonomi gündeminin önemli başlıklarından. TÜİK Haziran ayı enflasyon rakamlarını Kurban Bayramı tatili nedeniyle3 Temmuz’da değil 5 Temmuz'da açıklayacağını duyurdu. TÜİK’in açıklayacağı veriler ve refah payının eklenmesi ile asgari ücret belli olacak.
Eski Çalışma Bakanı Vedat Bilgin, asgari ücretin en az 500 dolar olacağı ifade edilmişti. 500 dolar şu an için 10.750 TL yapıyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mustafa Gültepe ise asgari ücretin en fazla 300 - 400 dolar olması gerektiğini, 500 dolara yükseltilmesinin sanayiciler için sorun yaratacağını savundu.
Türkiye İstatistik Kurumu Mayıs ayında evlerde bedelsiz olarak dağıtılan doğal gazı “sıfır” kabul ettiği için enflasyon yüzde 39,59 olarak açıklanmıştı.
Merkez Bankası Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda raporunda bu duruma vurgu yaparak, meskenlere doğalgazın bedelsiz olarak sunulmasının enflasyon üzerinde belirgin düşürücü etki yarattığını belirtildi. Raporda ayrıca gıda fiyatlarının ise mayısta yılın geri kalanına göre daha olumlu bir görünüm sergilediği ifade edildi.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in 'rasyonel zemin'e dönüş mesajının ardından Merkez Bankası’nın politika faizine yönelik yabancı bankaların da beklentileri değişti.
JPMorgan'a göre Merkez Bankası’nın 22 Haziran toplantısında faiz artırımı olabilir. Bankanın ekonomistlerine göre toplantıda politika faizinin hali hazırdaki yüzde 8,5'ten yüzde 25'e yükseltmesi olasılıklar arasında.
DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, ülkesinin NATO'ya üyelik süreci hakkında açıklama yaptı. İsveç'in Türkiye ile yaptığı mutabakatın tüm şartlarını yerine getirdiğini belirten Başbakan “NATO’ya katılımla ilgili bundan sonra tek karar alması gereken Türkiye'dir, biz değiliz" dedi.
Ukrayna'nın Rusya işgali altındaki Herson bölgesinde bulunan baraj vuruldu. Bölgedeki yerleşim yerleri sel tehlikesine karşı tahliye edildi.
Ukrayna saldırıdan Rusya'yı sorumlu tuttu. Rus haber ajansı TASS bölgede hava operasyonu düzenlenmediğini ve barajın Ukrayna'ya ait üzeyle vurulduğunu ileri sürdü.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy de Telegram üzerinden yaptığı açıklamada Rusya’yı suçladı. Ukrayna Devlet Başkanlığı İdaresi de barajın vurulmasını "ekolojik bir cinayet" olarak niteledi. Söz konusu baraj Kırım’ın su ihtiyacını karşılıyor.b
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) yıkımın bölgeye yakın noktadaki Zaporijya Nükleer Santrali'ne tehdit oluşturmadığını bildirdi.
Batılı ülkeler, Ukrayna'daki Nova Kahovka barajının yıkılmasından Rusya'yı sorumlu tuttu. Olayla ilgili "savaş suçu" nitelemesi yapılırken Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi acil toplantıya çağırıldı.
İsrail güçlerinin, işgal altındaki Batı Şeria’da başından vurarak ağır şekilde yaraladığı 2 yaşındaki Filistinli Muhammed et-Temimi hayatını kaybetti.
Avrupa Birliği Adalet Divanı, Polonya'nın 2019 yılında kabul ettiği adalet reformunun AB hukukunu ihlal ettiğine karar verdi.
Adalet Divanı, Polonya’ya verilen yarım milyar eurodan fazla para cezasını da teyit etti.
Fransa'da emeklilik yaşını 2 yıl uzatan tartışmalı reforma karşı bugün ülke çapında kitlesel grev ve gösterilerin 14'üncüsü yapıldı. Yapılan son anketlerde Fransızların yüzde 57'sinin grev ve gösterileri desteklediği belirtildi.
Yapılan son anketlerde Fransızların yüzde 57'sinin bugünkü grev ve gösterileri desteklediği belirtildi. Polis, protestoculara sert müdahale etmiş, 16 Mart'tan itibaren düzenlenen protestolarda 1000'den fazla kişi gözaltına alınmıştı.
Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te güvenlik güçleri eş zamanlı operasyonlar düzenleyerek birçok kişiyi gözaltına aldı. Kırgız medyasının Devlet Ulusal Güvenlik Komitesi kaynaklarına dayandırılan haberlerine göre şüphelilerin Kırgızistan'da darbe yapmayı planladıkları öne sürüldü. Şüpheliler arasında bazı askerler ve bürokratların da olduğu ifade edildi.
Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası bağımsızlığını 1991’de ilan eden Kırgızistan şimdiye kadar üç darbeye sahne olmuştu. En son 2021'de darbe planladığı şüphesiyle milletvekili Baktıbek Cetigenov tutuklanmıştı.
Kolombiya'da Cumhurbaşkanı Gustavo Petro'nun seçim kampanyasında usulsüzlük yaptığı iddia edildi. Ulusal Seçim Konseyi Petro hakkında soruşturma başlattı. Petro'nun seçim kampanyası sırasında belli bir miktar karşılığı oy satın aldığı öne sürüldü.
Önce Sovyetler Birliği, ardından Rusya Federasyonu için ajanlık yaptığı suçlamasıyla 2002'de ömür boyu hapis cezası alan eski FBI ajanı Robert Hanssen, cezaevinde ölü bulundu.
79 yaşındaki Hanssen, Colorado Florence'deki yüksek güvenlikli bir cezaevinde tutuluyordu.
Hanssen 1976'da FBI’a katıldı. FBI'ın websitesinde yer alan bilgiye göre 1985'ten itibaren Sovyetler Birliği'ne "çok gizli" nitelikte bilgileri satmaya başladı.
FBI içerisinde "Ramon Garcia" mahlasını kullanan Hanssen, ABD tarihinin en çok zarar veren ajanlık faaliyetlerinden birisine imza attı.
2001'de yakalandığında, yaptığı 1,4 milyon doların üzerinde mal varlığı elde ettiği tespit edildi.
KISA DALGA’DAN…
Gazeteci İbrahim Ekinci'nin haftanın ekonomi gündemini ve yeni kabinede Mehmet Şimşek etkisini yorumluyor.