Cumhuriyet’in ilanından 1,5 yıl sonra kurulan ve Cumhuriyet’in özgürleşme ve devrimci bakış açısının mekânsal karşılığı olan Atatürk Orman Çiftliği alanları AKP iktidarında Cumhuriyet rejimi ile hesaplaşmanın zirve alanlarından birisi oldu.
Yollarla toprak bütünlüğünün parçalanması, Atatürk Orman Çiftliği’nin bağrına saplanan Kaçak Saray yerleşkesi ve Ankapark’ın yapılması, kiralamalarla devirlerle birlikte geçici yapılaşma adı altında betonlaşmaya izin verilmesi ile Atatürk Orman Çiftliği alanları mekân hıncı ile talan edildi. Mesele tek başına mekân değildi elbet, mekânın temsil ettiği değerler, modernite, çağdaşlık, halkçılık, devletçilik, bilim, kültür, sanat yani Cumhuriyet’in kendisiydi.
Atatürk Orman Çiftliği alanlarında yapılan her müdahalenin, bu bakış açısını görmezden gelerek salt bir teknik konu olarak ele alınamayacağı, mekânın politik anlam değeri, yürüttüğümüz Atatürk Orman Çiftliği’ni savunma mücadelesinde bilince çıkmış olmasına rağmen, görmezden gelinen bu durumla, talan süreci devam etmektedir. Yerel yönetimler ise bu talan sürecinde üstüne düşen sorumlulukları teknik kısımlara indirgeyerek “ortada kuyu var yandan geç” ifadesinde yerini bulduğu üzere iktidara şirin görünme kaygısı ile yeterli karşı duruşu göstermemektedir.
Atatürk Orman Çiftliği alanlarında plan yapma yetkisi Ankara Büyükşehir Belediyesinde. Büyükşehir yetkisine neden sahip çıkmıyor?
5659 sayılı Atatürk Orman Çiftliği Kanunu’nda 2006 yılında yapılan değişiklikle, Atatürk Orman Çiftliği alanlarında plan yapma yetkisi Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne verilmişti. Melih Gökçek bu maddeye dayanarak Atatürk Orman Çiftliği alanlarında Atatürk’ün şartlı bağışı ve vasiyetine aykırı uygulamaları ve Atatürk Orman Çiftliği’ni talan eden planların yapımı sürecini fazlasıyla kullandı. Her seferinde meslek odalarının açtığı davalarla, yürütülen kampanyalarla, ulusal ve uluslararası ölçekte kamuoyu yaratılabildi. Atatürk Orman Çiftliği'ni bedel ödeme pahasına savunmak bize düştü.
Melih Gökçek’in Atatürk Orman Çiftliği alanlarında yaptığı hukuksuzlukları işlediği 2038 Çevre Düzeni planı da, bizim de yönetiminde yer aldığımız TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi ve diğer meslek odaları tarafından açılan dava sonucunda Ankara 9. İdare Mahkemesi tarafından 28.09.2020 günlü 2020/1610 sayılı kararı ile iptal edildi.
Ankara Büyükşehir Belediyesi yönetiminin değişerek Mansur Yavaş yönetimine geçmesi ile birlikte, Atatürk Orman Çiftliği alanlarının anlam değerinden çok, teknik değerlendirmeler ve mahkeme kararları ile yandan geç pozisyonuna geçildi. Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından Atatürk Orman Çiftliği’ni parçalayan yollar açıldı. Atatürk Orman Çiftliği alanlarında plan yapma yetkisi kanunla Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne verilmiş iken, bütüncül olarak Atatürk Orman Çiftliği Koruma Amaçlı İmar Planı yapmadığı gibi, Çevre Şehircilik il Müdürlüğü’nün Atatürk Orman Çiftliği alanlarına yönelik parça parça yaptığı planların alt hizmetlerini gerçekleştirdi. Kanunla Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne verilen Atatürk Orman Çiftliği alanlarında plan yapma yetkisinin peşine kararlı bir şekilde düşmedi yargıya taşımadı. Son olarak 29 Kasım 2024 tarihinde Ankara Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından yine Atatürk Orman Çiftliği alanlarından olan 2098 ada 34 parsel de bulunan 388 bin metrekarelik ağaçlandırılacak alanda plan değişikliği yapılması yayınlandı.
Plan değişikliği ile Kaçak Saray yerleşkesinin hemen karşısında bulunan Atatürk Orman Çiftliği alanı ağaçlandırılacak alandan rekreasyon alanına dönüştürülüyor. Atatürk Orman Çiftliği alanının adı değiştirilerek “Beştepe Millet Ormanı” adı altında sarayın bahçesi haline getirilerek talan ediliyor. Plan değişikliği ile emsal 0,05 ve yükseklik 6,5 metre ile yaklaşık 20 bin metrekarelik inşaat yapılmasına olanak sağlanıyor.
Ağaçlandırılacak alan rekreasyon alanına dönüştürülerek, yapılaşmaya açılıyor.
Atatürk Orman Çiftliği 1.derece doğal ve tarihi sit alanı içerisinde, ağaçlandırılacak alan iken yapılaşma yasağı bulunan alan, doğal bitki örtüsünün korunması, biyolojik çeşitliliğin arttırılması hedefleri bertaraf edilerek, rekreasyon alanı ilanı ile değiştiriliyor. Rekreasyon alanı olması ile yapılaşma öngörülüyor, yapay peyzaj düzenlemesi, toprak stabilizasyonu ve kullanım dengesinin yoğunluğu öne çıkıyor. Öte yandan mekân hıncı ile değer yaratamayanlar, yaratılmış değeri Atatürk Orman Çiftliği’nin adını değiştirerek “Beştepe Millet Ormanı”na dönüştürerek saray ideolojisine hizmet eder hale getiriyor.
Bu plan değişikliği önerisi 08.10.2024 tarihinde Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinde oy birliği ile Ankara Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü’ne sevkine karar veriliyor. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, “bir dakika 5659 sayılı Atatürk Orman Çiftliği Kanunu’na göre plan yapma değişikliği yetkisi bende” deyip kararlı bir tutum içerisinde bulunmuyor. ‘Burası Atatürk Orman Çiftliği arazisi adını “Beştepe Millet Ormanı” olarak değiştiremezsiniz, yapılaşmaya açamazsınız’ demiyor. Çevre Şehircilik Bakanlığı’nın kendisine verdiği görevle, kurumlara yazı yazarak uygun görüşlerini alıyor ve toplayarak Bakanlığa göndererek ‘alt hizmeti’ yerine getiriyor.
Atatürk Orman Çiftliği’nin kuruluş iradesi ve anlam değeri bu tavrı hak etmiyor. Mekân hıncıyla talan edilmek istenen Atatürk Orman Çiftliği arazisini, teknokrat bir bakış açısı ile mekân politikasından uzak savunamayan bir yönetim Başkentlilere reva görülüyor. Büyükşehir’de gerçeklik su yüzüne çıkıyor, gerisi lafügüzaf…
Yenimahalle Belediyesi, Büyükşehir’e AOÇ’de plan yapma yetkisini hatırlatıyor.
Yenimahalle Belediyesi kurum görüşünde, alanın Atatürk Orman Çiftliği alanı olduğunu belirterek, alanda ne yapılacağına dair ayrıntılı kullanım kararı ve yapılaşma koşullarının iletilmesi halinde değerlendirme yapabileceğini ifade ediyor. Atatürk Orman Çiftliği alanlarında plan yapma yetkisinin Ankara Büyükşehir Belediyesi’nde olduğunu da yazının sonunda hatırlatarak değerlendirmede bulunmuyor.
Askıda itiraz, sonra yargı yolu…
Atatürk Orman Çiftliği’nin yapılaşma yasağı olan ağaçlandırılacak alanının rekreasyon alanına dönüştürülerek 20 bin metrekare yapılaşmaya açılması ve Sarayın “Beştepe Millet Ormanı”na dönüşmesi imar planı değişikleri bir ay boyunca askıda kalacak.
Bu askı sürecinde herkesin imar planı değişikliğine itiraz etmek hakkı bulunuyor. Askıdan indikten sonra imar planı değişikliğine hem vatandaşların hem de meslek kuruluşlarının, Yenimahalle Belediyesi ve Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin dava açma yetkisi var. Yerel yönetimleri ve meslek kuruluşlarını, kurumları yakından takip etmek hepimizin kent hakkı.
Atatürk Orman Çiftliği alanları Cumhuriyet ideolojisinin temsil mekânı, Atatürk’ün halkına, bize emanetidir. Plan değişiklikleri ile yapılaşmaya açılmasına ve adının değiştirilerek “Beştepe Millet Ormanı”na dönüştürülmesine sessiz kalmak, görmezden gelmek emanete ihanettir. (Haber Merkezi)