Emekli ve asgari ücretlilerin maaşlarına ek zam yapıp, ikramiyeleri artırmayı içeren hazırlığın önemli bir gerekçesi vardı: Erken seçim...
Şimdi bu planın önünde büyük bir engel var: Deprem...
Toplam 10 ilde 13 milyon kişi depremden etkilendi. Hayatta kalanların yüzde kaçı kendi şehirlerinde yaşamaya devam edecek? Göç edenlerin durumu ne olacak? Normalleşme ne zaman sağlanacak? Seçim ilan edildiği gibi 14 Mayıs'ta yapılacak mı? Yapılacaksa kaç kişi nerede oy kullanacak?
Bu sorulara yanıt oluşturulmadan seçime gidilmesi zor. Ancak iktidar açısından bakıldığında, seçimin normal zamanında veya daha sonraki bir tarihte yapılması, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın adaylığı konusundaki tartışmaları alevlendireceği için riskli bir tercih olur.
Şimdiye kadar seçimin ertelenmesi konusunda eski TBMM Başkanı Bülent Arınç'ın "anayasaya aykırılığını" bile bile yaptığı öneri dışında bir gelişme olmadı. Arınç'ın önerisine iktidar kanadının tepkiyle yaklaşması, seçimlerin daha önce ilan edildiği gibi 14 Mayıs'ta yapılacağı konusunda beklenti yaratıyor. İktidara yakın televizyon kanallarının haber ve tartışma programları ile Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın'ın ABD basınına yaptığı açıklama da 14 Mayıs tarihini destekliyor.
xxx
Eğer Mayıs'ta erken seçim olursa emekli ve asgari ücretlilere Nisan'da ek zam yapılma ihtimali artar. Ancak deprem nedeniyle daha önce zikredilen yüzde 20'ye varan oranların aşağı yönlü revize edilme olasılığı yüksek. Çünkü Türkiye bütçesi de depremde ağır hasar gördü. Deprem illerinden vergi toplanamayacağı gibi o bölgeye çok büyük kaynak aktarımı gerekiyor.
Eğer erken seçim yapılmazsa, ek zammı unutmak lazım. Çünkü bu durumda zaten emekliler Temmuz ayında 6 aylık enflasyon farkı alacak.
Asgari ücretlilere ek zam ise, yeni seçim tarihine yakın bir zamana ötelenir.
xxx
İkramiyelere gelince...
Daha önce 2500-3000 lira gibi rakamlar konuşuluyordu. Şimdi 1500-2000 lira aralığı gündeme gelebilir.
İlk ikramiye 21 Nisan'da başlayacak Ramazan Bayramında, ikinci ikramiye 28 Haziran'daki Kurban Bayramında ödenecek.
Erken seçim olursa, Nisan ayında ikramiyelere zam yapılmasına kesin gibi. Seçim ertelenirse zam Haziran'a kalabilir.
xxx
Bu arada fiyat anarşistleri depremi fırsata çevirmeye çalışıyor.
Uzun süredir döviz baskı altında, enflasyon düşüş eğiliminde, benzin, mazot 30 liradan 20 liraya geriledi ama buna rağmen sadece ev ve kiralar değil, sebze meyve dahil her şeyin fiyatı artıyor.
Peki neden?
"Seçimden sonra enflasyonun yeniden yükseleceğine ilişkin beklenti" tüketiciyi daha fazla almaya teşvik ederken, üretici ve aracılar talep artışını fırsat bilip fiyatları yükseltiyor.
Zam furyası depremzedelerle birlikte emekliler ve asgari ücretlileri de ağır şekilde etkiliyor, ama devletin işine yarıyor. Çünkü zam demek, daha fazla vergi, daha fazla kaynak demek. Yani burada devletin değil dar gelirlilerin mağduriyeti söz konusu.
Yaklaşık 23 milyonluk kitle, yoksulluk sınırından açlık sınırına itildi. Maaşlarıyla sadece mutfak masraflarını karşılamaya çalışıyorlar. Yıllardır evine yeni eşya alamayan milyonlarca insan var.
xxx
Asgari ücretliler Cumhurbaşkanının "ek zam" yapılabileceğine ilişkin açıklamasını unutmuş değil.
Emekliler ise yıllardır eriyip asgari ücret seviyesine gerileyen maaşlarının en azından seçim döneminde normalleştirilmesini bekliyor.
İkramiyeler artık aile bütçesine destek olmaktan çok uzak.
2018 yılında 1000 lira olan ikramiyeye 3 yıl boyunca zam yapılmadı. 2021'de 1100 liraya çıkarıldı. Yani 3 yılda sadece 100 lira zam.
Yıl 2023, emekli ikramiyesi hala 1100 lira... Bu rakamla emeklinin refahını artırmak mümkün değil. O nedenle ikramiyelerin geçmiş yıl kayıplarını giderecek şekilde artırılması için son fırsat erken seçimdir. Emeklilerin bu konuda "yüksek beklenti" içerisinde olduğunu vurgulamakta yarar var!
xxx
İktidar depremi bahanesiyle bu kitlelerin durumunu göz ardı edemez. Depremzedelerle birlikte emekli ve asgari ücretlilerin yaşam koşullarının da iyileştirilmesi gerekir.
Özellikle emekliler son 1,5 yıldır asgari ücretliler kadar dahi zam alamadı.
Hatırlatalım:
Asgari ücrete 2022 yılının Ocak ayında yüzde 50.5, Temmuz'da yüzde 30 zam yapıldı. Bu yıl Ocak ayında da yüzde 54.6 oranında artışla asgari ücret net 8 bin 506 liraya yükseldi.
SSK ve Bağ Kur emeklileri ise Ocak 2022'de yüzde 25.5, Temmuz'da yüzde 42.5, bu yıl Ocak ayında ise yüzde 30 zam aldı.
Seçim yaklaşıyor.
Şimdi herkesin kendi hesabını yapma zamanıdır!