24 MART 2023 - KISA DALGA BÜLTEN
Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten Başlıyor
PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ
GÜNDEM
SEÇİM HATTI
Seçimlere iki aydan az süre kalırken, seçmenler tarafından aday gösterilecek isimlerin imza maratonu devam ediyor.
Yüksek Seçim Kurulu, 14 Mayıs’ta gerçekleşecek cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olmak isteyenlerin kurula yaptığı başvuruları incelemiş ve 11 isme onay vermişti. Bunun ardından da 100 bin imza toplama süreci önceki gün başlamıştı. Adaylığı kabul edilen 11 isim 27 Mart akşamına kadar 100'er bin imza toplamaya çalışacak. Bültenimiz yayına hazırladığı sırada Muharrem İnce ve Fatih Erbakan 40 bine yaklaşırken, Sinan Oğan da 20 bini aştı.
Türkiye İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı olan Ahmet Özal, ilk günün sonunda 237 imza sayısına ulaşabildi.
Özal, geçtiğimiz günlerde verdiği röportajda, "Kesinlikle baraj sorunumuz yok. Şu anda kendi içimizde yaptığımız anketlere göre Tek Parti'nin oy oranı yüzde 25'in üzerinde" demişti.
Anayasa Mahkemesi'nde (AYM) kapatma davası süren HDP'nin vekil adayları, 14 Mayıs'taki seçime Yeşil Sol Parti listesinden gireceği netleşti. HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, 100'den fazla vekil çıkarmayı hedeflediklerini açıklamıştı. Kasım 2016'dan beri Edirne Cezaevi'nde tutuklu bulunan Demirtaş da hedefe destek verdi. Emek ve Özgürlük İttifakı'na Sol Parti’nin katılması ve ittifakın isminin "Emek, Özgürlük ve Sol İttifak" olarak değişmesi gündemde.
İttifaklar arası trafik devam ederken Cumhur İttifakı ortağı BBP Genel Başkanı Mustafa Destici, "Biz parti olarak HÜDA PAR'ın vaatlerini doğru bulmuyoruz" dedi. Hüdapar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı destekleyeceğini açıklamıştı.
CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, İYİ Parti Kocaeli Milletvekili Lütfü Türkkan ve Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Diyarbakır Milletvekili Saliha Aydeniz’in dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ilişkin TBMM Anayasa Adalet Karma Komisyonu raporunun görüşülmesi, muhalefetin itirazı üzerine ertelendi.
Maraş merkezli en az 50 bin kişinin yaşamını yitirdiği depremle ilgili açıklama yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yıkılan binalarda sorumluluğu bulunduğu tespit edilen 312 şüpheli hakkında yakalama kararı çıkarıldığını açıkladı. Erdoğan 1 yıl içerisinde 11 ilde toplamda 650 bin konut inşa ederek hak sahiplerine teslim edeceklerini belirtti.
AYM’den Yassıada kararı
Anayasa Mahkemesi (AYM), Yassıada'da "yap-işlet-devret" modeliyle yapılan "Demokrasi ve Özgürlükler Adası" projesinde denetimleri devre dışı bırakan yasal düzenlemeyi 10 yıl sonra Anayasa'ya aykırı bularak iptal etti.
EKONOMİ
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK), faizi beklentilere paralel olarak yüzde 8,5'de sabit tuttu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 14 Mayıs seçimleri yaklaşırken emekli maaşına 2 bin TL zam yapıldığını açıklayarak, en düşük emekli maaşının 7 bin 500 TL olacağını söyledi.
TÜİK verilerine göre işsiz sayısı 2022 yılında bir önceki yıla göre 337 bin kişi azalarak 3 milyon 582 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 1,6 puanlık azalış ile yüzde 10,4 seviyesinde gerçekleşti.
TÜİK verilerine göre, tüketici güven endeksi mart ayında bir önceki aya göre yüzde 29 oranında azaldı. Şubat ayında 82,5 olan endeks, mart ayında 80,1 oldu. Endeksin 100'den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu,100'den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor.
ABD Merkez Bankası (Fed) politika faizini 25 baz puan artırarak yüzde 4,75-5 aralığına yükseltti. Yüksek enflasyonu frenlemekle ticari bankacılık sektöründeki çalkantılar arasında bir denge tutturmaya çalışan Fed'in kararı, beklentilerle uyumlu oldu. Kararın açıklanması sonrasında Euro, Dolar karşısında değer kazandı.
ABD’de Silikon Bank'ın batması piyasalarda endişe yaratmış, bunun bir sistem krizine dönüşüp dönüşmeyeceği kaygısı ortaya çıkmıştı.
ABD'deki iki bankanın hemen ardından İsviçre'nin en büyük ikinci bankası olan Credit Suisse'te kriz yaşanmıştı.
DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA
RUSYA - UKRAYNA
Bir yılı aşkın süredir Rusya ile savaşan Ukrayna'nın yeniden yapılandırılmasının tahmin edilenden çok daha masraflı olacağı belirtildi. Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB) Komisyonu’nun birlikte yaptığı hesaplamalara göre, ülkenin şu an 411 milyar dolara ihtiyacı var. Bu meblağ, Ukrayna'nın 2022'deki ekonomik gücünün 2,6 katına tekabül ediyor. Geçen yıl Eylül eyında yapılan hesaplamada, ülkenin yeniden yapılandırılması için 349 milyar dolara ihtiyaç duyulduğu belirtilmişti.
Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, Rusya ve Çin arasındaki yakınlaşmayı "fark etmeyecek kadar saf olmadıklarını söyledi. Michel, Çin’in sunduğu barış planı yerine Ukrayna’nın sunduğu 10 maddelik plan için AB’nin desteğinin sürdüğünü yineledi.
Çin’in 12 maddelik planında işgal topraklarından bahsedilmezken, Rusya’nın Ukrayna topraklarına girmesi işgal olarak görülmüyor.
Türkiye'nin vetosuyla ilgili tartışmalar sürerken İsveç Parlamentosu, ülkenin NATO üyesi olmasına izin veren yasa tasarısını kabul etti. Parlamentoda yapılan oylamada tasarı 37'ye karşı 269 oyla kabul edildi. Sol Parti ve Yeşiller Çevre Partisi NATO üyeliğine karşı oy kullandı. Türkiye İsveç'e yeşil ışık yakmıyor.
İsrail'de Binyamin Netanyahu hükümetinin yargının yetkilerini kısıtlayan 'yargı düzenlemesi' kapsamında, başbakanın görevden alınmasını zorlaştıran yasa tasarısı kabul edildi. İsrail basınında yer alan haberlere göre, Meclis'te yapılan üçüncü oylamada tasarı 47 red oyuna karşı, 61 oyla Meclis'ten geçti. İsrailde yasayı protesto edenler eylemlerine devam ediyor.
Brezilya'da üst düzey politikacılara ve yetkililere suikast düzenlemeyi planlayan suç örgütünün çökertildiği bildirildi. Suikastın hedefindeki kişiler arasında Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva ve eski Adalet Bakanı Sergio Moro'nun da olduğu belirtildi.
Kanada nüfusu, tarihinde ilk kez bir milyondan fazla arttı.
Ülke nüfusu 1 Ocak 2022’de 39 milyon 566 bin iken Ocak 2023’te 39 milyon 566 bin 248’e yükseldi.
Yüzde 2.7’lik nüfus artışı, 1957’den bu yana kaydedilen en yüksek artış oldu.
Nüfus artış oranı içindeki yüzde 96’lık kısmı, ülkenin kabul ettiği göçmenler oluşturuyor.
Kanada İstatistik Kurumu, artışın bir nedeninin, çalışan sıkıntısını gidermek için hükümetin göçmen alımına yönelmesi olduğunu açıkladı.
ABD'nin Virginia eyaletinde 28 yaşındaki siyah Amerikalı bir genç, gözaltındayken getirildiği hastanede polislerin ve personelin müdahalesi sonucu nefessiz kalarak hayatını kaybetti. Gencin ölümüne yol açan 7 polis ve 3 sağlık görevlisi hakkında cinayet suçlamasıyla dava açıldı.
ABD’de eski Başkan Donald Trump hakkında porno film oyuncusuna ilişkileri konusunda "sus payı" verdiği iddiasıyla New York savcıları tarafından başlatılan soruşturma sürüyor. Soruşturma için bir araya gelecek olan büyük jürinin, dün yapması planlanan toplantısı iptal olurken, toplantıda Trump hakkında iddianame hazırlanması konusunda karar alınması bekleniyordu. Jürinin, ne zaman yeniden toplanacağı henüz bilinmiyor.
KISA DALGA’DAN
Yeşil Dalga’nın bu haftaki yayınında sürdürülebilirlik uzmanı, doğa bilimci Ferdi akarsu ile gazeteci Mehveş Evinsel afetini ve “süngerkent”leri konuştu.