31 OCAK 2023 - KISA DALGA BÜLTEN
İşte altılı masanın vaatleri.../ HDP’den ilk görüş: Olumsuz diyemem.../ Tarikatta istismar davası kapalı görülecek.../ Boğaziçili öğrencilere yüzlerce yıl hapis istemi.../ EYT Meclis’e geldi: Yaş yok prim günü var.../ Açlık sınırı daha ilk aydan asgari ücreti geçti!.../ Konut satışı 'radar'a takıldı: Düşük harç ödeyen 80 bin kişi tespit edildi... Bankacılık sektörünün kârı yüzde 366 arttı/ Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten Başlıyor
PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ
GÜNDEM
İşte altılı masanın vaatleri
CHP, İYİ Parti, DEVA Partisi, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti'nin kurduğu ve son toplantısında Millet İttifakı adını alan Altılı Masa, hükümet programı anlamına gelen “Ortak Politikalar Mutabakat Metni dün açıklandı. Metinde ittifakın iktidar olması halinde sistemde yapılacak değişiklikler ve vaatler özetle şöyle:
*Cumhurbaşkanı 7 yıl süreyle bir dönem seçilecek
* Cumhurbaşkanı seçildikten sonra partisi ile ilişiği kesilecek. Görev sonrasında aktif siyasete dönemeyecek
*Olağanüstü hal kararnamelerine son verilecek. OHAL süresini altı aydan iki aya düşecek
*Düşünce, kanaat ve ifade özgürlüğü güçlendirilecek, haklar önündeki siyasi engeller kaldırılacak
*Seçim barajı yüzde 3 olacak
*
*Enflasyon iki yıl içinde kalıcı olarak tek haneye indirilecek.
*Beş yılda en az 5 milyon iş imkanı oluşturulacak, işsizlik tek haneye inecek.
*2018 sonrasında yeniden gündeme gelen aşırı yoksulluk sıfırlanacak.
*TÜİK istatistikleri denetlenecek.
*Meclis’te Yolsuzlukları Araştırma Komisyonu kurulacak
*Çalışanlar üzerindeki vergi ve sigorta pirim yükü indirilecek
* İlk kez konut alımında tapu harcı alınmayacak
* Her türlü eğitim ve öğretim hizmetinden alınan KDV indirilecek
* Yurt dışındaki sağlık çalışanları için ‘Yurda Dönüş’ Projesi başlatılacak
240 sayfadan oluşan metinde, 9 ana başlık 75 alt başlık ve 2 binden fazla eylem maddesi sıralanıyor.
Metinde İstanbul Sözleşmesi yok ama…
Dokuz ana başlık, 396 vaat ve 240 sayfadan oluşan metinde, İstanbul Sözleşmesi’nden, LGBTİ1 haklarından bahsedilmemesi dikkat çekti.
Altılı masadaki Saadet Partisi, AKP'nin Mart 2021'de feshettiği İstanbul Sözleşmesi'ne karşı.
Mutabakat metninde sözleşmeden açıkça bahsedilmezken "Kadına yönelik şiddetle etkin şekilde mücadele edecek, şiddetin önlenmesi adına uluslararası sözleşmeler ve ulusal mevzuat hükümlerini etkili şekilde uygulayacağız” ifadesine yer verildi.
, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 'sözleşme feshetmesi'ne atıfla şöyle dendi: "Milletlerarası sözleşmelerden geri çekilme yetkisinin Meclis’e ait olduğunu anayasal güvence altına alacağız."
İYİ Parti Kalkınma Politikaları Başkanı Ümit Özlale ise konuşmasında "Bütün uluslararası sözleşmelere geri dönüyoruz. Çünkü biliyoruz ki 'İstanbul Sözleşmesi yaşatır" dedi.
HDP’den ilk görüş: Olumsuz diyemem
Mutabakat metnine ilişkin HDP’den ilk yorum HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş’tan geldi.
Metin için “olumsuz diyemem” ifadesini kullanan Beştaş’ın açıklaması şöyle:
“Köklü yapısal bir çözümden ziyade, AKP’nin yarattığı adaletsizliği, hukuksuzluğu, anayasasızlığı bir nebze olsun tamir etmeye çalışıyor.”
Aday 13 Şubat'ta
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu altılı masanın adayının 13 Şubat’ta açıklanacağını belirtti. Altılı masa 13 Şubat’ta Saadet Partisi’nin ev sahipliğinde toplanacak.
Tarikatta istismar davası kapalı görülecek
Hiranur Vakfı'nın kurucusu Yusuf Ziya Gümüşel'in kızı H.K.G'yi 6 yaşında 'evlendirmesi' ile ilgili dava dün başladı. Duruşmaya tutuklu sanıklar baba Gümüşel ve çocuğun dini nikah denilerek evlendirildiği Kadir İstekli katıldı. Anne Fatma Gümüşel ise mazeret bildirerek sağlık sorunları nedeniyle duruşmaya katılmadı.
Tarikat üyeleri adliye önünde toplandı tekbir getirdi ve "Mahkeme, azgın azınlığa yol verme" sloganı attı.
Kadın örgütleri de Kartal Adliyesi önünde bir araya gelerek, tüm sorumluların yargılanmasını istedi ve olayın üstünün kapatılmasına izin vermeyeceklerini söyledi.
Duruşmada Aile ve Sosyal Politikalar bakanlığı dışında kadın örgütleri ve siyasi partilerin müdahil olma talepleri reddedildi. Bakanlığın talebi doğrultusunda duruşmaların kapalı yapılmasına karar verildi.
ABD'den yeni uyarı
ABD, Türkiye'nin Stockholm Büyükelçiliği önünde Kuran yakılmasının ardından 'Türkiye'de olası misilleme saldırılarına karşı' yayınladığı güvenlik uyarısını güncelledi. ABD Büyükelçiliği, Türkiye'de ‘terör saldırıları’ olabileceğini ifade ederek yaptığı güncelleme ile vatandaşlarına ‘Galata, Taksim ve İstiklal’ konumlarından uzak durma çağrısında bulundu.
27 Ocak’ta ABD, Fransa, İtalya, İspanya, Almanya ve İsveç, Türkiye’ye ilişkin seyahat uyarıları yayımlamıştı. Bunun üzerine Türkiye Dışişleri Bakanlığı da hem ABD’ye hem de Avrupa’ya ilişkin iki uyarı yapmıştı.
Boğaziçili öğrencilere 25 yıla kadar hapis talebi
Boğaziçi Üniversitesi'ndeki eylemler sırasında Rektör Prof. Dr. Naci İnci'nin makam arabasının çıkışını engelledikleri iddiasıyla 14 sanığın yargılandığı davada, savcı mütalaasını açıkladı. Sanık Ersin Berke Gök için 25 yıl, Eftelya Koyuncu için 23 yıl 4 ay hapis cezası istenirken; 12 sanık için 21 yıla kadar hapis talep edildi. Öğrencilere “Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma", "Kanuna aykırı toplantı veya gösteri yürüyüşlerine katılma", "Görevi yaptırmamak için direnme" ve "Kamu malına zarar verme” suçlamaları yöneltildi.
Sağlık Bakanı: Eksikliği hissedilen ilaçlar kısa zamanda piyasaya verilecek
İlaç krizi sürerken eczanelerde 900'e yakın ilacı bulunmadığı belirtilmişti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'dan konuya dair açıklama geldi.
Koca, mevsimsel hastalıklara bağlı talep artışı, dünyada hammadde üretimi kaynaklı sorunlar var olduğunu belirterek Bakan Koca, antibiyotikler, çocuk şurupları dâhil olmak üzere, pek çok ilacın kısa zaman içinde piyasaya verileceğini söyledi.
EKONOMİ
EYT Meclis’e geldi
AKP, emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) ilişkin kanun teklifini Meclis Başkanlığı'na sundu. Emeklilik için yaş şartı tamamen kalktı. Düzenlemeye göre EYT’de kademeli prim günleri aranacak. Prim günü ve sigortalılık süresi mevcut mevzuattaki gibi kalacak. Buna göre SSK'lı EYT'liler 5000-5975 gün arasında değişen şartlarda emekli olacak. Sabah'ın haberine göre SSK'lılar 1976'dan itibaren işe başlama tarihine göre 5.000 ila 5.975 gün arasında 75'er gün kademeli prim günü ile emekli olabilecek. SSK'da sigortalılık süresi kadınlarda 20 erkeklerde 25 yıl olacak.
AKP Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, düzenlemeden 2023'te 2 milyon 250 bin, toplamda ise 5 milyon kişinin yararlanacağını söyledi.
Akbaşoğlu, teklifin Şubat ayında yürürlüğe gireceğini belirterek "
"Mart ayında da maaşların alınmasını öngörüyoruz" dedi.
Açlık sınırı daha ilk aydan asgari ücreti geçti!
Türk-İş'in araştırmasına göre ocak ayında açlık sınırı 8 bin 864 lira oldu. Açlık sınırı 8 bin 500 liralık asgari ücreti geride bıraktı.
Dört kişilik ailenin yoksulluk sınırı 28 bin 875 lirayı buldu.
Bekar çalışanın aylık yaşam maliyeti 11 bin 557 liraya yükseldi.
Konut satışı 'radar'a takıldı: Düşük harç ödeyen 80 bin kişi tespit edildi
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 'konutta fahiş fiyat artışı yapanlar, yanıltıcı beyanlarda bulunanları takibe almıştı.Bu kapsamda e 'gayrimenkulün gerçek değerini beyan etmeyip düşük tapu harcı ödeyen ve hazineyi zarara uğratan 80 bin kişi saptandı. Bu kişilerin vergisel yükümlülükleri incelemeye alındı.
Bankacılık sektörünün kârı yüzde 366 arttı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bankacılık sektörüne ilişkin Aralık 2022 verilerini açıkladı. Bankaların net karı yüzde 366 artarak 433 milyar lirayı aştı. Sektörün aralık ayında karı ise, yıllık bazda yüzde 152 artışla 44,4 milyar lira oldu.
DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA
Çavuşoğlu'ndan İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliği ile ilgili açıklama
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliği ile ilgili konuştu. Çavuşoğlu "Sorunlu olan ülke ile daha az sorunlu olan ülke arasında ayrım yapmak adaletli bir tutum olacak" dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da Finlandiya’nın NATO üyeliğine dair olumlu sinyal vermişti.
İsveç ile yaşanan gerilime atıfta bulunan Erdoğan, “Finlandiya'yla ilgili farklı mesajı verdiğimiz zaman İsveç şok olacak. Ama Finlandiya da aynı yanlışı yapmaması lazım” demişti.
Ankara, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyelik başvurusunu kabul etmek için "terör örgütü üyesi" olarak nitelendirdiği kişilerin Türkiye'ye iadesini önemli bir koşul olarak görüyor.
Ancak Stockholm'de yaşanan gelişmeler Türkiye ile İsveç arasındaki ilişkilerde gerilime neden oluyor.
Rusya: Ukrayna, ABD'nin verdiği silahlarla Luhansk'a saldırdı
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısını birinci yılına yaklaşıyor.
*Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Rusya'ya demiryolları ulaşımı yardımı yapan 3 kişi ve 182 şirkete yaptırım uygulama kararı aldı.
*Rusya Dışişleri Bakanlığı, Ukrayna ordusunun ABD’nin verdiği silahlarla Luhansk'a saldırması sonucu 14 kişinin öldüğünü savundu.
*Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, ABD ile imzalanan silah kontrolü anlaşmasının 2026'dan sonra sona ermesinin 'oldukça muhtemel' olduğunu belirtti.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ise NATO müttefiklerini örnek göstererek, Güney Kore'yi Ukrayna’ya askeri desteğini güçlendirmeye çağırdı.
Scholz: Rusya ile NATO arasında bir savaş olmasına izin vermeyeceğim
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Rusya ile NATO arasında bir savaşa izin vermeyeceğini ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile tekrar telefonda görüşmek istediğini söyledi.
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock'un "Rusya'ya karşı bir savaş içindeyiz” sözlerinin hatırlatılması üzerine Scholz şunları söyledi: "NATO ile Rusya arasında savaş yok. Böyle bir tırmanışa izin vermeyeceğiz. Alman hükümeti olarak bu konuda tamamen hemfikiriz ve Dışişleri Bakanı da bunu böyle görüyor.”
Scholz ayrıca ülkesinin Ukrayna'ya savaş uçağı göndermeyeceğini yineledi.
Johnson: Putin güzeyle tehdit etti
Eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in füze saldırısıyla tehdit ettiğini öne sürdü. BBC belgeselinde konuşan Johnson, tehdidin bir telefon görüşmesi sırasında geldiğini söyledi.
Johnson, Putinin telefonda kendisine ’Boris, seni incitmek istemiyorum ama füzeyle bu sadece bir dakika sürer' dediğini aktardı.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov “Bay Johnson’ın söylediği doğru değil” diye yanıt verdi.
Trump: Rusya ile Ukrayna'nın 24 saat içinde barış anlaşmasına varmasını sağlarım
2024 başkanlık seçimi için kampanyasını resmen başlatan Trump, "3. Dünya Savaşı'nın eşiğindeyiz" uyarısında bulunarak Rusya ve Ukrayna arasında 24 saat içinde barış anlaşması yapılabileceğini söyledi. Trump ”Hemen şimdi barış anlaşmasına ihtiyacımız var" çağrısı yaptı.
Pakistan'da camide patlama meydana geldi: En az 28 kişi yaşamını yitirdi
Pakistan'ın kuzeybatısındaki Peşaver kentinde bir camide patlama meydana geldi. İlk belirlemelere göre aralarında polislerin de bulunduğu en az 28 kişi yaşamını yitirdi.
ABD'de Nichols'ın ölümüne sebep olan polislerin birimi kapatıldı
ABD’de 7 Ocak’ta Tyre Nichols isimli bir kişi dikkatsiz araç kullanma şüphesiyle polis tarafından durduruldu.
29 yaşındaki Nichols, polislerden gördüğü şiddet sonucu hayatını kaybetti. ABD’de günlerdir protestolar sürerken Memphis Polis Departmanı polislerin bağlı olduğu bölümü kapatma kararı aldı. Beş polis ikinci ereceden cinayetle suçlanıyor.
KISA DALGA’DAN
Gazeteci İbrahim Ekinci, Marjinal Fayda'da, küresel ve ulusal ekonomiyi anlamak, kararlar alırken sağlıklı öngörüler oluşturabilmek için bir haftanın panoramasını çıkarıyor. Bu haftanın konusu Seçimlere 100 gün kala neler beklemeyiz? Ekonomide ne yapacaklar?