4 soruda EYT maaşları: İlave zam nasıl olacak?
Emekli maaşları, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) emekli maaşı hesaplama robotu üzerinden görülebiliyor. Emekliliğe hak kazansın ya da kazanmasın, buradan kazanılmış mevcut emekli maaş bilginizi görebiliyorsunuz. Emekli maaşına ocak ayında yüzde 30 zam yapılmasının ardından geçici olarak kapatılan hesaplama robotu yeniden açıldı. Mevcut emeklilere olduğu gibi yüzde 30 zam bekleyen EYT'liler hayal kırıklığına uğradı. EYT'liler, kendi maaşlarına yaklaşık yüzde 18 zam yapıldığını gördü.
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, EYT'lilerin maaşlarıyla ilgili kritik bir yazı kaleme aldı ve sorulara yanıt verdi. Öne çıkan başlıklar şöyle:
İlk emekli aylığı nasıl bağlanıyor?
İlk emekli aylığı bağlanırken prim günü, aylık bağlama oranı ve prime esas kazanca bakılıyor. Çalışma hayatı boyunca SGK’ya bildirilen prime esas kazancın önce bugünkü değeri hesaplanıyor. Sonra aylık bağlama oranına (ABO) göre kişinin emekli aylığı bulunuyor. Örneğin, prime esas kazancı aylık ortalama 10 bin lira hesaplanan bir kişinin aylık bağlama oranı yüzde 70 ise 7 bin lira emekli aylığı bağlanıyor.
Kazancın bugünkü değeri nasıl hesaplanıyor?
Kazancın bugünkü değerinin hesaplanması sırasında son yıla ilişkin güncelleme işlemi, başvuru yapılan tarihe göre değişiyor. Emeklilik dilekçesini ocak – haziran aylarında verenlerde “güncelleme katsayısı” uygulanıyor. Temmuz – aralık döneminde verenlerin kazancı güncellenirken ise o yıl içinde ocak ve temmuz aylarında emekli aylıklarına yapılan zam oranı dikkate alınıyor.
Güncelleme katsayısı tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) yıllık artışın tamamı ve milli gelirdeki artışın yüzde 30’una göre belirleniyor.
2022 yılında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına ocakta yüzde 25.47, temmuz ayında da yüzde 42.35 zam yapıldı. Yıllık toplam zam yüzde 78.6 olarak gerçekleşti.
EYT’liler aralık ayına kadar maaş robotuna girdiklerinde, maaş zammına göre oluşan 1.786 katsayısı ile hesaplanmış emekli aylıklarını görüyordu. Emeklilik dilekçesini 31 Aralık 2022 tarihine kadar vermiş olanların aralık ayında gördükleri tutarlara, bu yılın yüzde 30 maaş zammı uygulandı.
1 Ocak sonrası için hesaplama nasıl?
Emeklilik dilekçesi 1 Ocak sonrasına kalanların kazançlarının bugünkü değeri ise güncelleme katsayısı ile hesaplanacak. Yıllık enflasyon geçen yıl içinde yüzde 85’i aşmasına karşın, 2022 yılını yüzde 64.27 ile kapattı. Bu kez kazançların 2022 yılı değeri 1.786 yerine 1.6427 katsayısı ile güncellendi. Yüzde 30’luk ocak zammı ise yeniden güncellenmiş bu tutar üzerine yapıldı.
2022 yıllık enflasyonu geçen yıl ocak ve temmuz aylarında emekli aylıklarına yapılan zammın altında kaldığı için, emeklilik dilekçesini 1 Ocak 2023 tarihinden sonra verenlerin aylıkları daha düşük bağlanacak. Emeklilik dilekçesini şubat ayında vermesi beklenen EYT’liler bundan doğrudan etkilenecek.
İlave zam ne olacak?
EYT’lilerin emekli aylığı şu an sadece 2022 yılı enflasyonu dikkate alınarak hesaplandı. 28 Şubat’ta 2022 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) verileri açıklanacak. Orta Vadeli Program’da GSYH’nın yüzde 5 oranında artacağı tahmin edildi. GSYH artışı tahminler doğrultusunda çıkarsa EYT’lilerin şu an maaş robotunda gördüğü emekli aylıklarına yüzde 1.5 puanlık ilave yapılacak.
EYT’lilerin ilk aylığı muhtemelen nisan ayında alması bekleniyor. Bu durumda ilk maaşları ilave yüzde 1. ilave zam yansıtılmış olarak bağlanacak.
Emekli aylığı bağlama sisteminden dolayı 2022 ocak ayından sonra emeklilik dilekçesi verenler 2022 aralık ayında verenlere göre yaklaşık yüzde 10 daha az aylık alacaklar. (Kısa Dalga)
