7,7 ve 7,6 şiddetindeki depremelere ilişkin AFAD raporu yayınlandı: İşte tüm faylara ilişkin detaylar...

Türkiye'yi yasa boğan 6 Şubat'ta meydana gelen 7,7 ve 7,6'lık Kahramanmaraş merkezli, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Hatay, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa'da büyük yıkımlara neden olan depremlerden sonra AFAD raporunu yayınladı.

140 sayfalık "06 ŞUBAT 2023 PAZARCIK-ELBİSTAN, KAHRAMANMARAŞ (Mw: 7.7 – Mw: 7.6) DEPREMLERİ RAPORU" adını taşıyan değerlendirmede "Bulunduğu tektonik konum dolayısı ile ülkemizin geçmişten günümüze yaşadığı doğa kaynaklı afet olaylarından “Deprem” en fazla can ve mal kaybına neden olan afet türü olarak her zaman afet ve acil durum yönetimi konularında birinci sırayı almıştır. Avrupa’nın 2. büyük deprem gözlem ağına sahip AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı tarafından ülkemiz ve yakın civarında 2023 yılı itibariyle 1.145 deprem gözlem istasyonu ile yılda ortalama 22.000 adet deprem kaydedilmektedir. Yine istatistiksel olarak her sene ortalama, büyüklüğü 6.0’ın üzerinde olan 1 deprem, 5.0 ile 6.0 arasında 25 deprem, 4.0 ile 5.0 arasında 200 adet deprem meydana gelmektedir" ifadelerine yer verildi.

Raporda ayrıca "Tarihsel ve aletsel dönemlerde yıkıcı depremlere maruz kalan ülkemizde 1866 yılında Doğu Anadolu’da, Kuzey ve Doğu Anadolu Faylarının kesiştiği alanda gerçekleşen “X” şiddetindeki deprem bu bölge için büyüklüğü 7.0’ın üzerinde olan son deprem olmuştur. O zamandan bugüne Doğu Anadolu Fayı zaman zaman büyüklükleri 6.0 ile 7.0 arasında değişen depremler üretse de 6 Şubat 2023 depremlerine kadar büyük deprem üretme potansiyeli açısından suskunluğunu korumuştur" saptamasına yer verilmiş.

Raporun sonuç bölümünde ise şunlar kaydedildi:

Sismolojik açıdan;

1- 6 Şubat 2023’de meydana gelen Kahramanmaraş (Pazarcık – Elbistan) Mw: 7.7 ve Mw: 7.6 büyüklüklerindeki depremlerden sonra 6 Şubat ile 6 Mayıs tarihleri arasında üç aylık dönemde bölgede büyüklükleri 0.2 ile 6.6 arasında değişen 33.591 deprem meydana gelmiştir.

2- Bölgede meydana gelen depremlerin moment tensör yöntemi ile yapılan odak
mekanizması çözümleri, genel olarak Doğu Anadolu Fayının mekanizması ile uyumlu olarak sol yanal doğrultu atımlı faylanmayı işaret etmekte, kırık hattı boyunca fay geometrisindeki yerel değişiklikler sebebiyle bazı çözümler normal ve ters fay
mekanizması göstermektedir.

3- Kahramanmaraş (Pazarcık) Mw: 7.7 depremi, dış merkezine 14-635 km uzaklıklardaki AFAD Kuvvetli Yer Hareketi Gözlem ağına (TR-KYH) ait 381 farklı ivme-ölçer istasyonu tarafından kaydedilmiş olup en büyük ivme Pazarcık (4614) istasyonunda PGA=2156.8 cm/sn2 olarak ölçülmüştür. Aynı istasyonda, en büyük hız PGV=74 cm/sn Şekil 11.10 Kırsal alanda gözlenen hasarlara örnekler (a: Kahramanmaraş, b: Adıyaman, c: Malatya, d: Adıyaman). ve yer değiştirme PGD=30.8 cm olarak hesaplanmıştır. Ayrıca yine aynı istasyonda Belirgin Süre (Significant Duration) 23.9 sn olarak belirlenmiştir.

4- Kahramanmaraş (Elbistan) Mw: 7.6 depremi, dış merkezine 21-628 km uzaklıklardaki AFAD Kuvvetli Yer Hareketi Gözlem ağına (TR-KYH) ait 387 farklı ivme-ölçer istasyonu tarafından kaydedilmiştir. En büyük ivme değerlerinin ölçüldüğü Göksun (4612) istasyonu için en büyük ivme PGA=691.1 cm/sn2, en büyük hız PGV=115.7 cm/sn ve en büyük yer değiştirme PGD=66.5 cm olarak hesaplanmıştır. Ayrıca Belirgin Süre (Significant Duration) 28.7 sn olarak hesaplanmıştır.

5- 20 Şubat 2023 Hatay (Yayladağı) Mw: 6.4 depremi, dış merkezine 8-360 km
uzaklıklardaki AFAD Kuvvetli Yer Hareketi Gözlem ağına (TR-KYH) ait 119 farklı ivmeölçer istasyonu tarafından kaydedilmiştir. En büyük ivme değerlerinin ölçüldüğü Hatay Samandağ (3140) istasyonu için en büyük ivme PGA=187.7 cm/sn2, en büyük hız PGV=20.5 cm/sn ve en büyük yer değiştirme PGD=6.0 cm olarak hesaplanmıştır. Yine Samandağ istasyonunda Belirgin Süre (Significant Duration) 20 sn olarak belirlenmiştir.

6- AFAD-RED programı tarafından üretilen tahmini şiddet haritalarına göre 6 Şubat 2023’de meydana gelen Kahramanmaraş (Pazarcık) Mw: 7.7 depremi için merkez üssüne en yakın yerleşim yeri olan Kahramanmaraş ili Türkoğlu ilçesinde maksimum şiddet XI Aşırı, aynı gün meydana gelen Kahramanmaraş (Elbistan) Mw: 7.6 depremi için ise en yakın yerleşim yerleri olan Kahramanmaraş ili Ekinözü, Nurhak ve Göksun ilçeleri ile Malatya Doğanşehir ilçesinde maksimum şiddet X Yoğun olarak tahmin edilmiştir. Söz konusu depremlerden sonra 20 Şubat 2023’de Hatay (Yayladağı)’da meydana gelen Mw: 6.4 büyüklüğündeki depremin şiddeti ise IX Şiddetli olarak hesaplanmıştır. Pazarcık ve Elbistan depremleri tüm Türkiye’de IV Orta şiddette tahmin edilmiştir. Depremin en yoğun etkilediği illere komşu illerde ve Türkiye sınırına yakın Suriye’de ise V oldukça güçlüden, VIII yıkıcı şiddete kadar tahmin edilmiştir.

7- Yapılan Coulomb Gerilme Analizi sonuçlarına göre, Doğu Anadolu Fayı ve Bitlis-Zagros Bindirme Kuşağı’nın kesişimi ile Malatya Ovası arasında kalan bölge ile kesişimin hemen güneybatısında DAF’ın Çelikhan-Erkenek segmenti üzerinde 4-5 bar statik gerilme değişimi; Göksun (Kahramanmaraş)’da 5 bar ile başlayan gerilimin batıya doğru 1 bar seviyesine kadar azalarak devam ettiği, İskenderun Körfezi’nde ise 1-4 bar aralığında gerilim birikimi olduğu gözlemlenmiştir.

8- Kahramanmaraş depremleri için Nasa-JPL-Caltech işbirliği ile Sentinel 1 uydusu Track 14 Ascending (yükselen geçiş güneyden kuzeye tarama) deprem öncesi ve sonrası 28 Ocak 2023 ve 9 Şubat 2023 görüntüleri yardımıyla yapılan co-seismic deformasyon analizinde, Doğu Anadolu Fayı ve Çardak Fayı üzerinde farklı alanlarda cm mertebesinden bazı yerlerde 4 metreye kadar çıkan deformasyonlar tespit edilmiştir.

Yüzey faylanması açısından;

9- 06.02.2023 günü meydana gelen Pazarcık (Kahramanmaraş) Depremi’ne (Mw: 7.7) Ölü Deniz Fay Zonu’nun Narlı, Doğu Anadolu Fayının Çelikhan, Gölbaşı ve Amanos parçaları; Elbistan (Kahramanmaraş) Depremine (Mw: 7.6) Çardak Fayı ve Doğanşehir Fay Zonu kaynaklık etmiştir. Depremlerde sırasıyla yaklaşık 300 km ile 130 km uzunluğunda yüzey kırığı ile 6.5 m üzerinde yer değiştirmeler meydana gelmiştir.

10- Depremlere kaynaklık eden fayların kırık modeline bakıldığında; Pazarcık merkez üslü depremin kuzeydoğuda Çelikhan-Pütürge arasından Kırıkhan’ın güneyine kadar Doğu Anadolu Fayının Erkenek, Gölbaşı ve Amanos yapısal parçaları ile Ölüdeniz Fay Sistemi’nin kuzey ucundaki Narlı Parçası’nı kırmış olması; aynı şekilde Elbistan dış merkezli ikinci depremin ise Çardak Fayı ile Doğanşehir Fay Zonu üzerinde yüzey kırığı oluşturması her iki deprem olayının da yakın büyüklük ve zaman aralığındaki ardışık şoklardan meydana gelmiş olabileceğini düşündürmektedir.

11- Depremin etkilediği alanlarda doğrultu atımlı fay sistemlerinde belirgin olarak gözlenen dere ötelenmesi, sırt ötelenmeleri, çöküntü gölleri gibi morfo-tektonik oluşumlara rastlanılmıştır. Ayrıca yüzey kırıkları birçok bölgede karayolu, demiryolu gibi ulaşım hatlarını ve bahçe çitleri ve tarla sınırlarını belirgin bir şekilde ötelemiştir.

12- Deprem sonrasında bölgede geniş kapsamlı ikincil olaylar da gözlenmiş olup bunlar arasında kaya düşmeleri, heyelanlar ve zemin sıvılaşmaları yaygın olarak gelişmiştir.

Yapısal Hasarlar Açısından;

13- Yönetmelik kurallarına ve konstrüktif esaslara uyulmadan inşa edilmiş yapıların ciddi hasarlar gördüğü tespit edilmiştir.

14- Hasar gören yapıların bazılarında hazır beton kullanılmadığı, agrega granülometrisinin bozuk olduğu ve betonun kalıba tam olarak yerleştirilmediğinden dolayı taşıyıcı elemanlarda yer yer boşlukların olduğu gözlemlenmiştir.

15- Konut olarak inşa edilmiş binaların zemin katlarının ticarethane olarak kullanıldığı durumlarda, bu katların yumuşak kata neden olacak şekilde tasarlandığı ve gerekli önlemlerin alınmadığı tespit edilmiş, buda hasarın artmasına neden olmuştur.

16- Donatı cinsinin seçimi (düz donatı) ve işçilikteki kusurlar, yer hareketi tarafından
affedilmeyen başlıca olumsuzluk durumlarından biri olarak tespit edilmiştir. Bu durum
akredite edilmemiş usta, kalfa ve inşaat işçilerinin yapı inşaatlarında çalıştırıldığının bir göstergesidir.

Raporun tamamına ulaşmak için tıklayınız. (Kısa Dalga)