Adalet, ‘görev’ini 6 yıl sonra hatırladı: İtiraf gibi hasta hükümlü genelgesi
Adalet Bakanlığı, cumhurbaşkanına “Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletme veya kaldırma” “yetkisinin” yanında “görevi” de verdiğini, 6 yıl sonra itiraf etti. Bakanlığın, 28 Şubat hükümlüsü eksi Korgeneral Vural Avar öldükten sonra yayımladığı genelgede, bu “görevin” 2018’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle Adalet Bakanlığı’na verildiği de hatırlatıldı. Şimdi, “Bu görevi şimdiye kadar yerine getirmeyenler için işlem yapılıp yapılmayacağı” sorusu gündeme geldi.
Adalet Bakanlığı, geçen yılın son günlerinde cezaevinde yaşamını yitiren 28 Şubat Davası hükümlüsü eski Korgeneral Vural Avar’ın ölümünden sonra dün, şimdiye kadarki uygulamalar için “skandal” olarak nitelendirilebilecek bir genelge yayınladı.
Ceza İşleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın imzasıyla yayımlanan “Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarının hafifletilmesi ve kaldırılması hakkında işlemler” başlıklı genelgede, Anayasa’nın Cumhurbaşkanı’nın “görev ve yetkileri”ni sıralayan 104 maddesindeki, “Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırma”nın sadece bir yetki olmadığı, aynı zamanda “görev” olduğu şöyle aktarıldı:
“Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 104’üncü maddesinin on altıncı fıkrasına göre ‘Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırmak’ görev ve yetkisi Cumhurbaşkanı’na aittir.”
Bakanlık böylelikle yürürlükteki Anayasa’nın kabul edildiği 1982’den buyana farklı ifadelerle Anayasa’da duran bu hükmün Cumhurbaşkanı’na, “yetkinin” yanı sıra “görev” de verdiğini kabul etmiş oldu. Bakanlık genelgesinde atıf yapılan Anayasa’nın 104 maddesi, 2017 yılında, genelgede hatırlatılan son halini almıştı.
O görev Bakanlığa da 2018’de verildi
Adalet Bakanlığı, “sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletilmesi veya kaldırması” görevinin 2018 yılında da kendisine verildiğini de aynı genelgede itiraf etti. Bakanlığın genelgesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 4 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin de aynı görevi Bakanlığa verdiği de şöyle aktarıldı:
“4 Sayılı, Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 17’inci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendiyle Adli Tıp Kurumu’na sürekli hastalık, engellilik ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarının hafifletilmesi veya kaldırılmasına ilişkin işlemler hakkında bilimsel ve teknik görüş bildirme görevi verilmiştir.”
Bakanlık “görev verdiği” hatırlatılan genelgesinin atıf yaptığı 4 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi de 15 Temmuz 2018’de yayımlanmıştı.
Genelgede, Anayasa ile Cumhurbaşkanlığı kararnamesindeki “yetki ve görev”lerin, hükümlü veya yakının talebi olmadan “kendiliğinden” de yerine getirilmesi gerektiği şöyle ifade edildi:
“Hükümlülerin bizzat veya kanuni temsilcileri aracılığıyla Bakanlığımıza veya doğrudan Cumhuriyet başsavcılığına yaptıkları talep üzerine ya da Cumhuriyet Başsavcılığı’nca re’sen başlatılan cezaların hafifletilmesi veya kaldırılması işlemlerini havi evrakın Bakanlığımız aracılığıyla Cumhurbaşkanlığı makamına gecikmeksizin eksiksiz olarak sunulabilmesi amacıyla 1 Ocak 2006 tarih ve 20 sayılı genelgenin güncellenmesine ihtiyaç duyulmuştur.”
Hükümlü veya temsilcisi istemese de…
Sürekli hasta, yaşlı veya sakat hükümlüler için yapılması gerekenlerin sıralandığı genelgede, hükümlünün devlet hastanesine sevk edilmesi, Adli Tıp Kurumu’ndan görüş istenilmesi, hükümlünün sürekli hastalık, sakatlık veya kocama hallerinin tespiti halinde Adalet Bakanlığı’na fezleke gönderilmesi istenildikten sonra o kritik cümleye yer verildi.
Bakanlık, hükümlü veya temsilcisinin cezanın hafiflemesi veya kaldırılmasını istemese de işlemlere devam edilmense ilişkin şu uyarıda bulundu:
“Hükümlünün veya kanuni temsilcinin talebinden vazgeçmesi ya da Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından re’sen başlatılan işlemleri reddetmesi halinde cezaların hafifletilmesi veya kaldırılması işlemlerinin sürdürülebileceği husususun değerlendirilmesi…”
Genelgenin sonunda, genelgede belirtilen konularda gereken dikkat ve özenin gösterilmesi rica edildi.
Genelgede, haklarında kesinleşmiş bir hüküm bulunmayan tutuklular için cezaların hafifletilmesi veya kaldırılması işlemi yapılamayacağı, bunların tahliye talebine konu olabileceği hatırlatıldı.
Genelgeye göre neler yapılacak?
Bakanlığın genelgesine göre sürekli hastalık, sakatlık veya kocama hallerinde cezanın hafifletilmesi veya kaldırılması için şu işlemler yapılacak:
- Hakkındaki cezası kesinleşmiş olan hükümlü, sürekli hasta, sakat veya kocamış olup olmadığının tespiti için tam teşekküllü bir devlet hastanesine sevk edilecek.
- Hükümlüye buradan sağlık kurulu raporu alındıktan sonra önce verilmiş olan tüm raporlar da hastanın talep dilekçesine veya kendiliğinden hazırlanacak dosyaya eklenecek. Bu dosya, hükümlünün durumunun sürekli hastalık, sakatlık veya kocama hali olup olmadığının teşhis ve tespiti için Adli Tıp Kurumu’na gönderilip buradan bilimsel ve teknik görüş istenecek.
- Hükümlü, muayenesi istenmedikçe ve muayene için gün alınmadıkça bulunduğu yer ceza infaz kurumundan Adli Tıp Kurumu’nun bulunduğu yer ceza infaz kurumuna sevk edilmeyecek.
- Adli Tıp Kurumu’nun hükümlüde bahsedilen hastalıkları tespit etmesi halinde ilgili evrak derhal Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’ne gönderilecek.
- Adalet Bakanlığı, hastanın dosyasını Cumhurbaşkanlığı'na gönderecek.
