AYM'den kadınlar için soyadı kararı: Kadın, kocasının soyadını almak zorunda olmayacak

Anayasa Mahkemesi kadının yalnızca evlenmeden önceki soyadını kullanmasını kabul etmeyen TMK'nın 187. maddesinin ilk cümlesini iptal etti.

Mahkeme, erkeğin kendi soyadını ömrü boyunca kullanması mümkün iken kadına bu hakkın tanınmamasını eşitlik ilkesine aykırı buldu. Karara göre kadınlar evlendikten sonra sadece kendi soyadlarını taşımaya devam edebilecek. AYM bu konuda düzenleme yapılması için Meclis’e 9 ay süre verdi.

Karar 9 üyenin oyuyla alındı. 6 AYM üyesi düzenlemenin iptaline karşı çıktı.

İstanbul 8. Aile Mahkemesi, önüne gelen bir davada Türk Medeni Kanunu'nun 187. maddesinde yer alan "Kadın evlenmekle kocasının soyadını alır" cümlesinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. Aile Mahkemesi, iptal kararı verilmesini, "Erkeğin doğumla kazandığı soyadını ömrü boyunca kullanması mümkünken, aynı hakkın kadına tanınmamasının eşitlik ilkesi ile bağdaşmadığı" gerekçesine dayandırdı.

Anayasa Mahkemesi'nin 22 Şubat 2023 tarihli kararının gerekçesi bugünkü (28 Nisan 2023) tarihli Resmi Gazete'de yayımlandı.

Cinsiyet temelinde farklı muamele

Kararda şöyle denildi:

"Erkek, evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra da tek başına kullanabildiği halde, kuralla kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra ancak kocasının soyadının önünde kullanabileceği öngörüldüğünden karşılaştırmaya müsait şekilde benzer durumda olan eşler arasında cinsiyet temelinde farklı muamelenin yapıldığı açıktır…… Ortak soyadının aile bağlarını korumanın zorunlu olduğunun, bu manada eşlerin ortak soyadı taşımamaları halinde aile bağlarının hiçbir şekilde korunamayacağının söylenmesi de zordur… Evlenmeden önceki soyadının, evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında kadın ve erkek arasında kuralla öngörülen farklı muamelenin nesnel ve makul bir temele dayanmaması sebebiyle eşitlik ilkesini ihlal ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Bu itibarla evlenmeden önceki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında kadın ve erkek arasında kuralla öngörülen farklı muamelenin nesnel ve makul bir nedene dayanmaması sebebiyle eşitlik ilkesini ihlal ettiği sonucuna ulaşılmıştır."

Yüksek mahkeme, iptal kararının; Resmi Gazete'de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi.

6'ya karşı 9 oyla kadınlar lehine karar

Karara göre Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan ile Başkanvekilleri Hasan Tahsin Özcan üyeler Engin Yıldırım, Emin Kuz, Rıdvan Güleç, Recai Akyel, Yusuf Şevki Hakyemez, Basri Bağcı mahkemenin iptal istemini yerinde buldu.

Başkanvekili Kadir Özkaya ile üyeler Muammer Topal, Yıldız Seferinoğlu, Selahaddin Menteş, İrfan Fidan, ve Muhterem İnce ise karara karşı çıktılar.