Diren TÜİK(!)

KISA DALGA BÜLTEN

6 Temmuz 2023

Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten’e başlıyoruz

PODCASTİMİZİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ

EKONOMİ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) haziran ayına ilişkin tüketici ve üretici fiyat endekslerini dün açıkladı.

TÜİK verilerine göre, haziran ayı enflasyonu 3,92, yıllık enflasyon ise 38,21 oldu.

Enflasyon Araştırma Grubu, haziran ayı enflasyonunu yüzde 8,54; yıllık enflasyonu ise yüzde 108,58 olarak hesaplamıştı.

TÜİK’in açıklamasıyla memur ve emekli maaşlarına yansıyacak 6 aylık enflasyon farkı belli oldu.

Buna göre memur ve memur emeklisinin enflasyon farkı, yüzde 6'lık toplu iş sözleşmesi zammıyla birlikte yüzde 17,05 oldu.

SSK ve Bağ-Kur emeklisi içinse 6 aylık enflasyon farkı yüzde 19,18 şeklinde gerçekleşti.

TÜİK’in verilerine göre haziranda fiyatı en fazla artan ürün çay, fiyatı düşen ürün ise yumurta oldu.

Enflasyonla birlikte bazı zam oranları da belli oldu . İş yeri kiralarında uygulanabilecek tavan zam oranı yüzde 59,95 oldu. Konutlarda zam oranı yüzde 25’le sınırlandırılmıştı.

Alkollü içki ve sigarada ise ÖTV tutarı yüzde 14,81 arttı.

TÜİK’in enflasyon oranı eleştirelere neden oldu. Uzmanlar, siyasetçiler ve sendikalar mevcut hayat pahalılığına dikkat çekerek, yüzde 38 gibi oranı inandırıcı bulmuyor.

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu enflasyon oranına tepki göstererek TÜİK önünde eylem yaptı.

DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, Çerkezoğlu “TÜİK nereden alışveriş yapıyor? TÜİK eti, sütü, yumurtayı kaç liraya alıyor" sözleriyle tepkisini dile getirdi ve şöyle devam etti: “Türkiye’deki bütün emek gelirleri TÜİK tarafından açıklanan resmi enflasyon verisine göre belirleniyor. Milyonlarca işçi, memur, emekli şahittir ki TÜİK'in enflasyonu çarşıda, pazarda, markette karşı karşıya kaldığımız enflasyonun çok altındadır. Enflasyon rakamı bir ekonomik veri değildir. Sadece bir rakamdan ibaret değildir. Enflasyon meselesi halkın ekmeği meselesidir.

Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kamil Yılmaz son 1,5 yıldır TÜİK tarafından yayınlanan enflasyon verilerinde “anomali" olduğunu söylüyor.

Uzmanların dikkat çektiği bir başka nokta da Türkiye’nin Arjantin olma ihtimali. DW Türkçe’den Aram Ekin Duran’ın haberine göre 2000'lerin başından itibaren derin bir ekonomik krize sürüklenen Arjantin'de hükümet, 2007'den başlayarak TÜFE enflasyon verilerini düşük gösterdi. Bu durum küresel çapta bir tartışmaya dönüşmüştü. IMF ve OECD Arjantin'in resmi enflasyon verilerini yayınlamayı bırakmıştı. Bu durum ülkenin kredi risk primini rekor seviyelere taşımıştı.

CHP Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi, “ Emekli ve memur iktidarın makyajlı rakamlarla düşük gösterdiği enflasyon yüzünden hak ettiğinin çok altında maaş alacak” dedi.

CHP Milletvekili Veli Ağbaba ise “dana etinin yüzde 108, pirincin yüzde 85, yumurtanın 59 zamlandığını belirterek bu oranların TÜİK’in açıkladığı yüzde 38.21’lik orandan fazla olduğunu belirtti.

Gündemin diğer önemli başlığı memur maaşlarıyla ilgili…

En düşük memur maaşının 22 bin liraya yükseltilmesini de içeren kanun teklifi AKP tarafından TBMM Başkanlığına sunuldu.

AKP Grup Başkanı Abdullah Güler, yüzde 17,55 artı 8 bin TL seyyanen zam yapılacağını bildirdi. Güler En düşük memur maaşının 22 bin 17 lira olacağını söyledi.

Güler, ortalama memur maaşının 25 bin 15 liraya çıkarılacağını söyledi.

AKP’nin memur maaşlarında artış öngören 17 maddelik teklifinde emekliler yer almazken, ek vergiler getirildi.

Depremin 103 milyar liralık olan tahmini maliyetini karşılamak için ek motorlu taşıtlar vergisi konuldu. Buna göre

2023 yılında bir kereye mahsus olmak üzere ek motorlu taşıtlar vergisi ödenecek.Vergi tüm araçlar için iki katına çıkarılacak.

Teklifle kurumlar vergisi de yüzde 25’e çıkarıldı..

Kamu bankalarının kur korumalı mevduat dönüşleri nedeniyle döviz satışı yapması üzerine Merkez Bankası özel bankaları da devreye aldı.

Karara göre kur korumalı hesapların dönüşünde özel bankalara da doğrudan dövizverilecek. Merkez, bu işlemde minimum tutarı ise 500 bin dolar ya da Euro olarak belirledi.

Bloomberg finans haberleri sitesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’ye yatırım çekmek için Körfez ülkeleri turuna çıkacağını yazdı.

Bloomberg, Türkiye hükümetinin özelleştirme ve satın alma da 25 milyar dolarlık yatırım çekme hedefi koyduğu bilgisini verdi.

GÜNDEM

TELE1 Genel Yayın Yönetmeni Merdan Yanardağ, geçen hafta yayınlanan programında Abdullah Öcalan ilgili sözleri nedeniyle “terör örgütü propagandası yapma” suçlamasıyla tutuklanmıştı. Yanardağ’ın avukatının tutuklama kararına yaptığı itiraz “kaçma ve saklanma şüphesi” gerekçesiyle reddedildi.

Yeşil Sol Parti Diyarbakır Milletvekili Cengiz Çandar, basın özgürlüğüne dönük engellemeler ve gazetecilerin maruz kaldığı hak ihlallerinin kapsamlı biçimde incelenmesi için Meclis araştırması açılmasını istedi.

Kişisel Verileri Koruma Kurulu, müşterilerinden açık rızası olmadan kan grubu bilgisini kayıt altına alan spor salonunu 100 bin lira idari para cezasına çarptırdı.

İstanbul'da plajlar,sahiller,ormanlar,mesire alanları ve parklarda nargile içilmesi yasaklandı.

İstanbul Valisi Davut Gül, ruhsatlı nargile salonlarının yasak kapsamında olmadığını belirtti.

EKONOMİ

DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA

Litvanya’da 11-12 Temmuz’da düzenlenecek olan NATO Zirvesi’ne sayılı günler kalırken, Macaristan, İsveç’in NATO üyeliği konusunda Türkiye ile birlikte hareket edeceklerini ifade etti.

İsveç ve Finlandiya, geçtiğimiz yıl Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasının ardından NATO'ya üyelik başvurusu yapma kararı almış, Finlandiya'nın üyelik süreci geçtiğimiz nisan ayında tamamlanmıştı. Macaristan ve Türkiye, İsveç'in NATO üyeliğine ise henüz onay vermedi.

Ukrayna'nın güneyindeki Zaporijya nükleer santraline saldırı planları konusunda Kiev ve Moskova birbirini suçladı.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Salı akşamı açıklama yaparak Rus askerlerinin santraldeki güç ünitelerinden birinin çatısına patlayıcı yerleştirdiğini öne sürdü.

Dünyada endişe yaratan bu açıklamadan sonra Moskova da Ukrayna birliklerinin nükleer santrale saldırı planları yaptığını iddia etti.

Ukrayna da, Rusya da iddialarına yönelik kanıt sunmadı.

Avrupa'nın en büyük nükleer santrali olan Zaporijya Mart 2022'den bu yana Rus birliklerinin kontrolünde. Geçen aylarda santralin yakınlarında çatışmalar yaşanması uluslararası düzeyde kaygı yaratmıştı. Güvenlik nedeniyle santralin faaliyetleri durdurulmuştu.

Rusya, 17 Temmuz'da sona erecek Tahıl Koridoru Anlaşması'nı uzatmak için herhangi bir sebep görmediğini açıkladı.

Geçen yıl Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde sağlanan anlaşma Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden güvenli şekilde ihraç edilmesini sağlıyor.

Rusya ise Rus tarım ürünleri ve gübresinin ihracatında sorunlar yaşandığını söylüyor ve sık sık söz konusu anlaşmadan çekileceğini belirtiyordu. Belli aralıklarla uzatılarak devam eden anlaşma 17 Temmuz’da uzatılmazsa sona erecek…

Rusya'nın tanınmış araştırmacı gazetecilerinden, Elena Milaşina Çeçenistan'da uğradığı saldırıda ağır yaralandı.

Milaşina’nın içinde bulunduğu araç Grozni'ye doğru yol alırken maskeli ve silahlı kişilerce durduruldu.

Araçta bulunan belgeler ve gazeteciye ait teknik ekipmana zarar verildi. Gazeteci ile yanındaki avukat şiddetli bir biçimde darp edildi. Olayda parmağı da kırılan Milaşina'nın bütün vücudunda ezikler bulunduğu ve birkaç kez bilinç kaybı yaşadığı da belirtildi.

Milaşina daha önce Çeçen lider Kadirov tarafından ölümle tehdit edilmişti.

İran'da ise Mahsa Amini’nin babasıyla röportaj yapan gazeteci Nazila Marufian’ın evine baskın düzenlendi. Baskında gazetecinin kişisel eşyalarına el konuldu.

Marufian, röportaj nedeniyle bir süre de tutuklu kalmıştı.

İsrail ordusu, 3 Temmuz Pazartesi gecesi işgal altındaki Batı Şeria'da yer alan Cenin kenti ile Cenin Mülteci Kampı'na baskın düzenlemiş, dördü çocuk, 12 Filistinli öldürülmüştü.

İsrail ordusuna ait birlikler önceki gece Cenin Mülteci Kampı’ndan ayrılmaya başladı. İsrail ordusundan yapılan açıklamada Batı Şeria'daki operasyonun sona erdiği belirtildi.

Bu operasyondan sonra İsrail ordusu, abluka altındaki Gazze Şeridi'ne hava saldırısı düzenledi.

Fransa'da 17 yaşındaki Nahel M.'nin polis tarafından öldürülmesiyle başlayan protestolarda hafta sonu bir kişinin hayatını kaybettiği açıklandı. 27 yaşındaki kişinin göğsüne plastik mermi isabet etmesi sonucu öldüğü ihtimali üzerinde duruluyor.

ABD basınında yer alan haberlere gizli servis Beyaz Saray’da denetim yaparken beyaz toz buldu. Beyaz Saray, pazar gecesi acilen tahliye edildi. Yapılan tahlillerde tozun kokain olduğu anlaşıldı. Kokainin Beyaz Saray’a nasıl sokulduğu hakkında soruşturma başlatıldı.

ABD meteoroloji servisi küresel ortalama sıcaklığın 17.01 derece ölçüldüğü 3 Temmuz’un Dünya tarihinin en sıcak günü olduğunu bildirmişti.

Ancak Dünyadaki sıcaklık rekoru 24 saat içinde tazelendi.

4 Temmuz'da küresel ortalama sıcaklık 17,18 dereceye çıktı.

Bilim insanları, sıcaklık rekorlarının özellikle gelecek 6 hafta boyunca yeniden görülebileceği uyarısında bulunuyor.

Araştırmacılar “Bu durum insanlığın ve ekosistemin ölüm fermanı” dedi.

Bilim insanlarına göre küresel sıcaklığın bu denli artmasının sebeplerinden biri başlangıç safhasında olan yeni bir El Nino fenomeni.

El Nino hava olayı, Pasifik Okyanusu'ndaki sıcak suların doğuya kayarak küresel sıcaklıkların yükselmesi ile kendini gösteriyor.

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi İspanyolca’da “oğlan çocuğu” anlamına gelen El Nino’nun en geç kasımda başlayarak 4 yıl süreceğini açıkladı.

Ekonomistler de El Nino’nun 5 yıl içinde dünyaya verceği zararın 3 trilyon doları bulacağını tahmin ediyor.

Giyim, mobilya, turizm ve uçak şirketlerinin krizden en fazla etkilenecek sektörler olacağı belirtiliyor.

İspanya hükümeti, Covid-19 salgınının ‘bittiğini’ ilan ederek zorunlu maske kullanımının kaldırıldığını açıkladı.

KISA DALGA’DAN…

Bağış Erten, Batuhan Herdem ve Uğur Vardan'ın ajandasında bu hafta atılan goller var...

Rejenarasyonun 10. Bölümünü kısadalga.net adresimizinden ve podcast platformlarından dinleyebilirsiniz