CHP'li vekillerden Meclis cezaevi raporuna "çıplak arama" şerhi

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu bünyesinde kurulan Hükümlü ve Tutuklu Haklarını İnceleme Alt Komisyonunda görüşülen Sincan Ceza İnfaz Kurumları İnceleme Raporu’na CHP’li iki üye Ali Haydar Hakverdi ve Sevda Erdan Kılıç şerh yazdı. 

Ali Haydar Hakverdi ve Sevda Erdan Kılıç’ın Alt Komisyon Başkanlığına sunulan şerh yazısında, “Çıplak aramadan kesin bir biçimde vazgeçilmeli, suç vasfı ayrımı veya istisna yapılmamalıdır. İlk girişte teknolojik bir cihaz yardımı ve insanlık onuruna uygun bir uygulama birliği sağlanarak yasal bir düzenleme getirilmelidir” denildi. 

''Pandemi koşullarında yüzeysel yapılan görüşmelerden istenilen verimli sonucun alınamadığına'' yer yer verilen şerh yazısında, öneriler 14 maddede toplandı. Şerh yazısı, özetle şöyle: 

17 Ocak 2019 tarihinde komisyonumuz tarafından Sincan Ceza İnfaz Kurumlarında ayrıntılı bir inceleme ve sonrasında kapsamlı bir tespit yapılmıştır. 4 Mart 2021 tarihli ziyaretimizde, Covid salgını nedeni ile hücre ve koğuşlara girilememiş (Dışarıdan giriş yapılması halinde bulaş riskinin olması ve mahkumların karantinaya tabi tutulması nedeniyle), yerinde gözlem ve tespit yapılması mümkün olmamıştır. Suç nevine bakılmaksızın örnekleme yolu ile spor salonlarına ve açık görüş mahalline getirilen mahkumlar ile komisyon üyelerimiz idareden kimse olmaksızın görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Pandemi koşullarında yüzeysel yapılan görüşmelerden istenilen verimli sonuç maalesef sağlanamamıştır. İdarenin iyileştirmelerinden olan çocuklarıyla kalan kadın mahkumlar için yapılan koğuş ve oyun alanı boş olması sebebi ile ziyaret edilebilmiş, bu koğuşlara konulan Akıllı Teknolojilerin Ceza İnfaz Kurumlarına Entegrasyonu Projesinin (ACEP) kurulum aşaması gözlemlenebilmiştir. Olumlu gelişmeleri görme imkanı yeni ve boş mekanlar olması sebebi ile gözlemlenebilirken, olumsuz ve iyileştirmeye muhtaç alanlar gözlemlenememiş, az sayıda mahkumdan alınan şifahi beyanlarla yetinilmek zorunda kalınmıştır.

 PANDEMİ DOLAYISYLA YÜZEYSEL İNCELEME YAPILDI

İyi yapılan uygulamaları desteklemek, yasal ve adil olmayan, ıslah yerine eza veren bir fiziki durum veya fiili uygulama var ise bunların da tespitini yaparak gereken önlemlerin alınmasını sağlamak komisyonumuzun asli görevlerindendir. Üzülerek belirtmek isteriz ki, pandemi sebebi ile, önce mahkumların sağlığını riske atmamak için ve sonrasında dışarıdan temas nedeni ile uzunca süre karantinada kalmalarının önüne geçebilmek adına yüzeysel bir gözlem yaparak zorunda kalan heyetimiz maalesef görevini tam anlamıyla yerine getirememiştir. Bu hususun, 'muhalefete açık vermeden ziyareti bitirdik' veya 'iktidar mensuplarının açığını yakalayamadık' bakış açısıyla değerlendirilmediğinden tüm komisyon üyelerimiz adına eminiz. Pandeminin bittiğinde görev ve sorumluluk bilinci ile yeniden bir inceleme yapma gerekliliği hasıl olmuştur. Yüzeysel yapılan incelemede tarafımızda oluşan kanaat aşağıdaki gibidir.

Halen suların kirli ve kokulu aktığından ve kısmen yetmediğini ifade eden mahkumlar olmuştur.

1- Paslı akan ve yeteri kadar verilmeyen su problemi, yapılan alt yapı çalışması ile kısmen giderilmiş, ancak bir kısım eksik kalan onarım sebebi ile istenilen sonuç alınamamıştır. Halen suların kirli ve kokulu aktığından ve kısmen yetmediğini ifade eden mahkumlar olmuştur. 

2- Yenilenen kampüs devlet hastanesi sağlık sorunlarında ilk derece şikâyetlerin giderilmesinde kısmi rahatlama sağlamıştır. Ancak ileri şikâyetlerde sağlığa ulaşabilmek pandeminin de etkisiyle boyutlanmıştır.

KELEPÇELİ MUAYENE

3- Muayenenin usul ve koşulları, insan onuruna yakışır ayrıntılı bir yasal düzenleme ile giderilmediği sürece, insanlık onuru ile bağdaşmayan kelepçeli muayene, güvenlik ve hak dengesi arasında mahkumlara eziyet olmaya devam edecektir. Derhal bu konuda insan hakkı ve onuruna uygun ayrıntılı düzenleme yapılmalıdır.

4- Kitap hakkında bütün tespitlerimize rağmen bir adım ilerleme olmamıştır. Aynı  kampüs içinde bulunan tipleri aynı/farklı cezaevleri arasında dahi uygulama birliği bulunmamaktadır. Kitap temin hakkı artırılmalı, sirkülasyon hızlandırılmalı, dışarıdan temin kolaylaştırılmalıdır. Merkezi bir uygulama birliği sağlanmalıdır.

5- Kantin şikayetlerinin azaldığı gözlemlenmiştir.

6- Talep edilen TRT-2 ve TRT-3 kanalları yayına eklenmelidir.

7- ACEP uygulaması sadece teknolojiye ulaşabilmede ve telefon görüş hakkının kullanılmasında kullanılmalı, açık ve kapalı görüş haklarının yerine konulmamalıdır. Ayrıca koğuş içerisindeki mahremiyetin ihlal edilmemesi için gereken fiziki koşulların da oluşturulması elzemdir. Mahkumların ailelerine en yakın cezaevinde kalmasının koşulları oluşturulmalı, mahkumun sosyalleşmesi ve aile birliği gözetilmelidir.

8- Mahkumların görüş haklarının süresinde de bir birlik hala sağlanamamıştır. Mutlaka uygulama birliği sağlanmalı, görüş saati süresinden kısıtlanma yapılmadan iletişim kurması sağlanmalıdır.

 Çıplak aramadan kesin bir biçimde vazgeçilmeli  

9- Çıplak aramadan kesin bir biçimde vazgeçilmeli, suç vasfı ayrımı veya istisna yapılmamalıdır. İlk girişti teknolojik bir cihaz yardımı ve insanlık onuruna uygun bir uygulama birliği sağlanarak yasal bir düzenleme getirilmelidir.

10- Çocuk koğuşlarına girme imkanımız olmamıştır. Ancak çocuk mahkumların anlatımı üzerinden iki yılı aşkın süredir hiçbir iyileştirme yapılmadığı anlaşılmıştır. Pencereler yenilenmeli, uygun yalıtım yapılmalıdır.

Fazla çalıştırılan mahkumun ücret şikayeti araştırılmalı  

11- Fazla çalıştırılan mahkuma bunun karşılığında ücret verilmediği şikayeti araştırılmalı ve yasal gereği yerine getirilmelidir.

12- Raporun 6. Sayfasında fiziki düzenleme ve iyileştirmeler yapıldığı yazılmıştır. Ancak fiili bir inceleme yapılmadığı için böyle bir gözlem tarafımızdan yapılmamıştır. 

13- Mahkûmların dilekçe ve sonuç alma hakkının ihlaline dair şikâyetler dikkate alınmalı, her bir dilekçe ilgilisine iletilmeli ve sonuçtan makul sürede mahkum haberdar edilmelidir.

14- Ceza infaz kurumu personeli özlük hakları iyileştirilmeli, güvenlik sınıfına dâhil edilmeli, personel arasındaki ücretli, kadrolu ayırımı kaldırılmalı ve personel eksiğinin giderilmesi için istihdam sağlanmalıdır.''

RAPORDA NE DENİLMİŞTİ? 

Hükümlü ve Tutuklu Haklarını İnceleme Alt Komisyonu’nun ‘Sincan Ceza İnfaz Kurumları İnceleme Raporu’nda, ‘çıplak arama’  şikayeti konusunda önemli bir tespite yer verdi. Komisyon, 4 Mart 2021 tarihindeki  Cezaevi Kampüsündeki incelemenin ardından hazırladığı raporda,  bu konuda, "Hükümlü ve tutuklularla yapılan görüşmelerde kuruma ilk girişte istisnai durumlar haricinde çıplak arama yapılmadığı, aramanın sadece X-Ray cihazından geçirilmek suretiyle yapıldığı, istisnai durumlarda da usulüne uygun olarak aramaların gerçekleştirildiği bilgisi edinilmiştir” denildi. (AjansBizim)