Covid-19 pandemisi bitti mi? Aşı olmalı mıyız?

ÖZGÜR TOPUZ

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 29 Mayıs'taki açıklamasında Covid-19 pandemisi nedeniyle uygulanan kısıtlamalardan sonuncusu olan maske zorunluluğunun kalktığını duyurdu. Böylece Türkiye'de ilk Covid-19 vakasının görüldüğü 11 Mart 2020 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü tarafından ilan edilen pandeminin bittiği algısı oluştu.

DSÖ: PANDEMİ BİTMİŞ OLMAKTAN ÇOK UZAK

Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) Covid-19 Acil Durum Komitesi Başkanı Didier Houssin ise 13 Nisan'da "koronavirüs salgının bitmediği" konusunda uyarıda bulundu. Houssin, Cenevre'de düzenlenen basın toplantısında, salgına karşı "Gardımızı düşürmenin zamanı değil. Covid-19 pandemisi açısından durum bitmiş olmaktan çok uzak” diye konuştu.

Pandeminin bitip bitmediği, aşı konusuna ilişkin Türkiye'de kafalarda soru işaretleri oluştu.

KOCA: HATIRLATICI DOZ YAPTIRIYOR, İLAVE DOZ SALGININ SEYRİYLE İLGİLİ

Aşı konusunda Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “30 Nisan'da, “Yerli aşımız Turkovac, risk grubundakiler başta olmak üzere hepimizin hizmetinde. FIRTINA GEÇTİ AMA AŞI ÖNEMİNİ YİTİRMEDİ” demişti.

Koca'nın bu konudaki son açıklaması ise 6 Haziran 2022'deki kabine toplantısı sonrası oldu. Turkovac aşısının üretiminin devam ettiğini ve ellerinde yeterince bu aşıdan bulunduğunu söyleyen Koca, "Bundan sonraki süreçte daha çok hatırlatıcı doz anlamında önerdiğimiz BioNTech için Turkovac için Sinovac için o dozlarını vatandaşlarımız yaptırıyor. Bundan sonraki süreçte kasım, aralıkta herkes yeniden bir ilave doz yaptırmalı mı? Salgının seyriyle ilgilidir, dünyadaki gelişim belirler ve onun için de aşımız var" dedi.

AŞI RAKAMLARI 22 NİSAN'DAN BERİ GÜNCELLENMİYOR

Koca'nın “Vatandaşlarımız hatırlatıcı dozlarını yaptırıyor” demesine karşın, Sağlık Bakanlığı'nın aşı bilgilendirme adresinde bugün itibarıyla, “Bu Tablo 2 dakikada bir güncellenmektedir” notunun altında, 'Son Güncelleme Zamanı: 22 Nisan 2022, Cuma 14:56' ibaresi bulunuyor.

Sayılar ise şöyle:

Toplam Yapılan Aşı Sayısı 147.416.299

1.Doz Uygulanan Kişi Sayısı 57.811.079

2.Doz Uygulanan Kişi Sayısı 53.024.115

3.Doz uygulanan 27.802.350

Dolayısıyla Koca'nın “Vatandaşlarımız tamamlayıcı doz aşılarını yaptırıyor” açıklamasına karşın bu 'devamlılığa' ilişkin veriler yok.

Koca'nın, “Bundan sonraki süreçte kasım, aralıkta herkes yeniden bir ilave doz yaptırmalı mı? Salgının seyriyle ilgilidir, dünyadaki gelişim belirler” ifadesi de bundan sonra aşıların devam edip etmeyeceğiyle ilgili bir belirsizlik olduğunu ortaya koyuyor.

Pandemi bitti mi bitmedi mi?, Yeniden başlama ihtimali nedir? Aşı olmaya devam etmeli miyiz? Etmeliysek herkes mi devam etmeli? Ne zamana kadar devam etmeliyiz? Eldeki aşılar yeterli midir? Yeni aşımı alımı gerekir mi?

'PANDEMİ ÜLKELERE VE KİŞİLERE GÖRE FARKLI TANIMLANIYOR'

Bu soruları Amerika Birleşik Devletleri'nde Viroloji ve Biyoteknoloji Uzmanı olarak çalışan Dr. Semih Tareen'e yönelttik.

"Pandemi anlıyorum ki ülkelere göre ve kişilere göre farklı tanımlanıyor. Mesela kimisi pandemiyi virüs yok oldu veya etkisini yitirdi diye tanımlıyor. Kimisi pandemiyi maske zorunluluğu ve kapanmalar olarak tanımlıyor, gibi" diyen Tareen, Covid-19'a sebep olan SARS-COV 2 virüsünün artık her zaman hayatımızın bir parçası olacağını söyledi.

'COVİD-19 VAKALARINI GÖRMEYE HEP DEVAM EDECEĞİZ'

Geçmişte dört kez koronavirüsler nedeniyle pandemi yaşandığını anlatan Tareen, "O koronavirüsleriyle biz her sene soğuk algınlığı, grip gibi semptomlar yaşıyoruz. O yüzden Covid-19 vakalarını artık görmeye hep devam edeceğiz. Bizim ümidimiz aşılarla ve oluşan toplumsal bağışıklıkla bu yeni Covid vakalarının daha hafif olması. Yani insanlar aşılı oldukları için artık hastanelik vakaların daha azalmış olması ki hastanelere o Covid'in ilk yarattığı stres olmasın" diye konuştu.

YÖRESEL OLARAK PANDEMİ BİTTİ Mİ?

Yöresel olarak vaka sayıları, aşılama yüzdesi ve hastane kapasitesine bakılarak pandeminin bitip bitmediği kararı verilebileceğini anlatan Tareen, Türkiye'de de bu yönde karar verildiğini söyledi. Tareen, Çin'de ise 'sıfır Covid vakası' uygulaması nedeniyle yöresel olarak farklı karar verildiğine dikkat çekti. Tareen şöyle devam etti:

'BİTMİŞ SAYSAK BİLE VAKALARA GÖRE HAREKET ETMELİYİZ'

"Yani özetle pandemi bitti mi? Hayır tabii ki bitmedi. Çünkü bu virüs hala aramızda var. Covid-19 vakaları devam edecek ve maalesef sonbahar geldiği zaman, insanlar tekrar kapalı ortamlara girdikleri zaman Covid-19 vakalarında artışlar olacak.

Bizim tabii ki takip ettiğimiz değer Covid vakaları değil sadece. Bizim takip ettiğimiz değer aynı zamanda hastanelik vakalar ve ölümler. Sonbaharda işte yöresel olarak hastanelik vakalarda bir artış olacak mı? Onu yakından takip ediyoruz. Ölümlerde bir artış olacak mı? Onu yakından takip ediyoruz ve bu duruma göre, pandemiyi bitmiş saysak bile veya bazı insanlar pandemiyi bitmiş saysa bile sonbahara hazırlıklı girmeliyiz, vakalara göre hareket etmek mantıklı.

'PANDEMİ BİTTİ DEMEK BİLİMSEL OLARAK YANLIŞ'

Mesela ABD'de son haftada ortalama günlük ölüm sayısı 500 civarında, yani ABD için maalesef pandemi hala bitmedi. Yöresel olarak bitti. Benim yaşadığım şehirde pandemi yok gibi yaşıyoruz ama hala ölümler devam ediyor. Bu da maalesef salgının bir gerçeği. Tekrar hatırlatıyorum, virüs yok olmadı ve aramıza daimi olarak kalacak. Bu yüzden pandemi bitti demek bilimsel olarak yanlış, ama sosyal anlamda pandemi bitmiş gibi yaşıyor olabiliriz. Evet yaşadığımız bölgeye göre bu normal, pandemi yokmuş gibi yaşamaya da devam edebilmeliyiz. Bu da tamamen hastanelik vakalar ve ölümlere dayalı olarak yapılacak bir şey. Buna bazı ülkelerde hükümetler karar veriyor, Çin'deki örnekte olduğu gibi ama demokrasinin daha yaygın olduğu ülkelerde başka şekilde kararlar oluyor tabii."

'HERKESE TEKRAR BİR AŞI OLMA TAVSİYESİ HENÜZ GELMEDİ'

Dr. Tareen, aşı olmaya devam edilip edilmeyeceği konusunda ise şunları söyledi:

"Şimdilik tavsiyeler, Biontech aşısı için konuşayım... Üç doz Biontech tavsiyesi var. Yani iki doz olanlara üçüncü takviye dozu tavsiye ediliyor. Bununla beraber bir de insanlar Covid geçirmişse o daha da iyi koruma sağlıyor. Türkiye'de iki Sinovac bir Biontech'e eşit sayılıyor. O yüzden iki Sinovac bir Biontech olduysanız, sadece iki Biontech'li sayılıyorsunuz. Böyle bir mantık yürütmeye çalışıyoruz. İleride ne olacak bilmiyoruz, yani şimdilik herkese tekrar bir aşı olma tavsiyesi henüz gelmedi.

ABD'DE 50 YAŞ ÜSTÜ KANSER HASTALARINA 4. DOZ TAVSİYESİ

Mesela ABD için söyleyeyim, üç doz Biontech olanlara, 50 yaş üzerinde iseler ve bağışıklığını bastırıcı başka hastalık durumları varsa, kanser gibi mesela, o zaman 4. doz tavsiyesi var. Şimdilik herkese genel bir tavsiye yok. Tabii sonbaharda ne olacak onu bilmiyoruz. Sonbahar geldiğinde, kış geldiğinde tavsiyeler güncellenecek. Büyük ihtimalle grip virüsü gibi her sene yeni bir doz olmamız gerekmeyebilir. Ama tabii bilim ne gösterirse, veriler ne gösterirse onu takip edeceğiz. Şimdiden bunu önsezi olarak tahmin etmek zor.

'AŞILAMANIN HİÇ DOĞRU DÜRÜST BAŞLAMADIĞI BİR SÜRÜ ÜLKE VAR'

Sonbahara vurgu yapan Dr. Semih Tareen, vakaların artmasıyla yöresel olarak önlemler alınmak zorunda kalınabileceğini de dile getirerek sözlerini şöyle tamamladı:

"Bizim tabii ki ümidimiz oraya gelmemesi, tahminimiz de oraya gelmeyeceğimiz. Çünkü yeterince aşılamanın olduğu yerler var ve toplumsal bağışıklığın oluştuğu yerler var. Ama şu an dünyada aşılamanın hiç doğru dürüst başlamadığı bir sürü ülke var. Bu da aşı eşitsizliğinden dolayı ve maalesef oralarda ölümleri görmeye devam edeceğiz.

O yüzden global olarak pandemi bitmedi ama yöresel olarak ve sosyal olarak sizler veya bizler için geçici de olsa pandemi bitmiş gibi yaşayabiliriz. Umarız bu geçici olmaz, artık daimi olur."