Diyette kalori hesabı yapmak tehlikeli mi?

Yeni yılla birlikte alınan yeni diyet kararları 10 günü geride bırakırken BBC Türkçe'de diyet ve kalori konusunda ilginç bir makale yayımlandı. BBC Dünya Servisi'nin Food Chain ve Forum adlı iki programından yararlanılarak hazırlananan makalede "Gıdalardaki enerji miktarı kalori olarak ölçülür ve çoğumuz aldığımız kalori miktarını azaltırsak kilo verme hedefini gerçekleştireceğimizi varsayarız. Peki bu yaklaşım doğru mudur? Bazı uzmanlar, kalori saymanın demode bir yaklaşım olduğunu hatta tehlikeli olduğunu söylüyor" deniliyor. Makalede yer alan bilgiler özetle şöyle:

Kalori nedir, nasıl keşfedilmiştir?

Kalori bir enerji birimidir ve genellikle gıdaların besin değerini ifade eder. Terim, Latince ısı anlamına gelen ve bir yüzyıldan uzun süre kullanılan calor kelimesinden türemiştir. Günümüz sözlük tanımına göre 1 kg suyun sıcaklığını 1C artırmak için gereken enerji miktarı 1 kilokalori ve bu bin kalorinin toplamına eşit.

Gıdaların içeriğini kalori cinsinden ölçümlemek bilimsel açıdan bir dönüm noktasıydı. İnsanlar gıdayı protein, karbonhidrat, mikrobesin, yağ ve diğer içeriklerin bileşimi olarak görmeye başladı.

1920 ve 1930'larda Japonya, donanmasındaki denizciler için bir diyet standardı bile belirlemişti. Bu, onların Avrupalı standartlarla ayı seviyeye gelmeleri için bir adım olarak görülüyordu.

Kalori sayımı ne zaman başladı?

Japon denizcilerin diyetlerine buğday, et, özellikle domuz ve tavuk eklendi ve Japon halkının tamamına da tavsiye edildi. Japon mutfağının bugünkü haline gelmesinde bu değişimin önemli bir etkisi olmuştu.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) kuraklık krizi yaşayan ülkelere ne kadar gıda yardımı yapılması gerektiğini belirlemek için kalori sayımını kullandı.

Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda imzalanan Versailles Antlaşması'ndan çıkan ve günümüzdeki Birleşmiş Milletler'in temeli sayılabilecek Milletler Cemiyeti, beslenme üzerine çalıştı ve 1935'te küresel bir standart belirledi. Buna göre, yetişkin bir erkeğin günde 2500; kadının günde 2000 kalori alması gerekiyordu.

Kalori saymak demode ve tehlikeli mi?

Bazı uzmanlar kalori sayımının demode olduğunu söylüyor. Bunun nedeni, farklı gıdaların aynı miktarda enerji sağlamasına rağmen sağlığa faydalarının ve besin değerlerinin farklı olması. Örneğin bir bardak süt 184 kalori, benzer büyüklükte bir bardak saf bira da 137 kalori.

Genetikçi Giles Yeo, "Yediğimiz her 100 kalori proteinin sadece 70'ini alırız. Yani protein kalorilerinin yüzde 30'u proteini almaya harcanır böylelikle vücudumuz proteini sindirebilir. Diğer yandan yağ oldukça enerji yoğun bir gıdadır ve çok verimli bir yakıt deposudur. Tükettiğimiz her 100 kalorilik yağın 98'ini alırız" diyor.

Daha yalın bir deyişle, 100 kalorilik patates kızartması yemek, 100 kalorilik havuç tüketmekten çok daha fazla kalori alımıyla sonuçlanır.

New York'ta Cornell Üniversitesi'nde Amerikan mutfağının tarihi konusunda uzman Adrienne Rose Bitar, kalorileri takıntı haline getiren kalori azaltım programlarının sorun yaratabileceğini söylüyor. Bitar, "Bir alkolikten farklı olarak yemeyi bırakmanız mümkün değildir. Anoreksi, bulimia, ortoreksiya gibi birçok yeme bozukluğu zararsız gibi görünen kalori sayma programlarıyla başlar." diyor.

Hatta bazı programların insanlara tehlikeli derecede düşük kalorili diyetlerle hayatta kalmalarını tavsiye ettiğini söylüyor.

İngiliz Beslenme Vakfı'ndan Bridget Benelam gibi bazı uzmanlar, kalorileri tamamen görmezden gelmemek konusunda bizi uyarıyor. Benalam tüm kusurlarına rağmen kalorinin işlevsel bir değeri olduğunu söylüyor: "Bugün karşılaştığımız en büyük kamu sağlığı sorunu obezite. Bu nedenle insanların neden aşırı kilolu ve obez olduğunu anlamak önemli."

Yazının tamamı